Ο κ. Σωτήρης Ράπτης ανήκει στην κατηγορία εκείνη των Ελλήνων που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό, ένα ακόμη παράδειγμα της ελληνικής ικανότητας, δημιουργικότητας και ευστροφίας. Στέλεχος με τεράστια διεθνή πείρα σε θέματα κανονισμών, με προϋπηρεσία στις Βρυξέλλες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε θέματα Περιβάλλοντος, σήμερα είναι γενικός γραμματέας της Ενωσης Ευρωπαϊκών Εφοπλιστικών Ενώσεων (ECSA).

Τον περασμένο Δεκέμβριο η Lloyd’s List τον συμπεριέλαβε στις top 10 προσωπικότητες που έχουν σημαντικότατη επιρροή στην αλλαγή κανονισμών για τη ναυτιλία ή οι πράξεις των οποίων επηρεάζουν απευθείας τη συγκεκριμένη βιομηχανία. Συγκεκριμένα, βρέθηκε στην 7η θέση μαζί με τον Κύπριο πρόεδρο της Ενωσης Φίλιππο Φιλή. Η ECSA εκπροσωπεί 20 εφοπλιστικές ενώσεις από 19 κράτη της Ε.Ε. και τη Νορβηγία, οι οποίες ελέγχουν συνολικά το 39,5% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου, συνεισφέροντας ετησίως στο ΑΕΠ της Ε.Ε. 149 δισ. ευρώ και προσφέροντας δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε θάλασσα και στεριά.

Τον συναντήσαμε στις Βρυξέλλες, όπου βρίσκεται η έδρα της ECSA. Η συζήτησή μας κινήθηκε σε όλα το φάσμα των περιβαλλοντικών εξελίξεων στη ναυτιλία, με επίκεντρο στην Ευρώπη. Ο ίδιος μάλιστα δεν απέφυγε να απαντήσει σε ένα θέμα που απασχολεί έντονα την Ε.Ε. και αφορά πακέτο μαζικών επιδοτήσεων άνω των 300 δισ. δολαρίων της κυβέρνησης Μπάιντεν σε πράσινες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενώ σχολίασε και την κούρσα ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας, με την Ε.Ε. να μένει πιο πίσω.

– Κατ’ αρχάς, θα ήθελα το σχόλιό σας για την εισαγωγή νέων περιβαλλοντικών ρυθμίσεων για τη ναυτιλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ναυτιλία είναι στο επίκεντρο των νέων ευρωπαϊκών κανονισμών που αφορούν την ενεργειακή μετάβαση και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει δεσμευτεί ότι θα γίνει μια οικονομία χαμηλών εκπομπών (carbon neutral) έως το 2050. Στο πλαίσιο αυτό, δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Ο στόχος αυτός αφορά το σύνολο της οικονομίας και στο πλαίσιο αυτό προτάθηκε η ένταξη της ναυτιλίας για πρώτη φορά στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (European Union Emissions Trading System – EU ETS). Επιπλέον, προτάθηκε μια νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία που αφορά τα καύσιμα των πλοίων, ο κανονισμός FuelEU Maritime, όπως επίσης τα νέα πράσινα κριτήρια που ρυθμίζουν την πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση, η λεγόμενη «Ταξονομία» (Taxonomy). Σταθερή και αταλάντευτη πεποίθησή μας είναι ότι μόνο οι διεθνείς κανονισμοί μπορούν να διασφαλίσουν ρυθμιστική ομοιογένεια και την αποφυγή ενός νομοθετικού κατακερματισμού. Η ECSA υπογράμμισε εξαρχής την ανάγκη διαφύλαξης της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής ναυτιλίας. Την ίδια στιγμή, αναγνωρίσαμε ότι η κλιματική κρίση είναι η μεγαλύτερη οικονομική και περιβαλλοντική κρίση με την οποία είναι αντιμέτωπες οι κοινωνίες μας και υπογραμμίσαμε ότι ο κλάδος μπορεί να συμβάλει στον βαθμό που του αναλογεί στους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους.

– Θα έλεγα όμως ότι η διαδικασία νομοθέτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο χαρακτηρίζεται από έλλειψη διαλόγου.

Η εισαγωγή νομοθετικών ρυθμίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο χαρακτηρίζεται από περισσότερη ή λιγότερη αποτελεσματικότητα ως προς την επίτευξη των στόχων που τίθενται και ως προς τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας. Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές δικλίδες διαφάνειας και διαβούλευσης που δίνουν τη δυνατότητα στους θεσμικούς φορείς να οργανώσουν και να εκφράσουν τις θέσεις τους. Αυτό δεν μεταφράζεται αυτόματα σε νομοθεσίες εφαρμόσιμες και αποτελεσματικές, αλλά, αν μη τι άλλο, η διαδικασία είναι ανοιχτή και διαφανής. Φέρ’ ειπείν, καταφέραμε με σκληρή δουλειά και στενή συνεργασία με τις εθνικές εφοπλιστικές ενώσεις και αλλάξαμε πολλά σημεία στη νομοθεσία του ETS. Θα αναφερθώ χαρακτηριστικά στη μετακύλιση του κόστους στον ναυλωτή που δεν προβλεπόταν στην αρχική πρόταση της Κομισιόν και στη δέσμευση περίπου 2 δισ. ευρώ έως το 2030 για την ενεργειακή μετάβαση της ναυτιλίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ναυτιλία είναι ο μοναδικός κλάδος, κατ’ αρχάς, με δεσμευμένο ποσό και, κατά δεύτερον, με δράσεις που δεν αφορούν αποκλειστικά ευρωπαϊκό έδαφος. Τα δύο αυτά σημεία χαρακτηρίζονται καινοτόμα, αλλάζουν την αρχική πρόταση και είναι αποτέλεσμα επίμονης δουλειάς. Είναι επίσης απόδειξη του ότι όταν μιλάμε ενωμένοι και με τεκμηριωμένες θέσεις μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα. Είναι χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της Lloyd’s List τις ημέρες ψήφισης του ETS, «Η ναυτιλία μίλησε και κάποιοι στις Βρυξέλλες άκουσαν».

Με τον συντάκτη του «b.s» Μηνά Τσαμόπουλο

– Αρα πιστεύετε ότι το θέμα της ενεργειακής μετάβασης έχει κριθεί;

Κάθε άλλο. Η συζήτηση για την ενεργειακή μετάβαση μόλις έχει αρχίσει και θα είναι μακρά και δύσκολη. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα καύσιμα σε προσιτές τιμές και ο κλάδος είναι αντιμέτωπος με έναν νομοθετικό κατακερματισμό που μπορεί να υπονομεύσει σοβαρά την ανταγωνιστικότητά του. Φέρ’ ειπείν, στον κανονισμό FuelEU Maritime δεν καταφέραμε να έχουμε τις ρυθμίσεις που θέλαμε για τους προμηθευτές καυσίμων. Ωστόσο, η πρόταση για σαφείς υποχρεώσεις στους προμηθευτές ως προς τη διάθεση καθαρών καυσίμων είναι πια κοινός τόπος και θα επανέλθει σχετικά σύντομα στο τραπέζι. Μία από τις μεγάλες προκλήσεις ως προς τη διάθεση των περίπου 2 δισ. ευρώ θα είναι η χρηματοδότηση για τη διάθεση καθαρότερων καυσίμων σε προσιτές τιμές. Από την άλλη, το θέμα της τραπεζικής χρηματοδότησης και της πρόσβασης των ναυτιλιακών επιχειρήσεων είναι κεφαλαιώδους σημασίας και είναι κάτι στο οποίο θα επανέλθουμε σύντομα με νέες προτάσεις.

– Ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις για την Ευρώπη και τη ναυτιλία τους επόμενους μήνες;

Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι σε κατάσταση συναγερμού μετά το πακέτο μαζικών επιδοτήσεων άνω των 300 δισ. δολαρίων της κυβέρνησης Μπάιντεν (Inflation Reduction Act) σε πράσινες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι επιδοτήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης πυροδότησαν έναν νέο γύρο συζητήσεων στην Ευρώπη κατά πόσο τα μέτρα που λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ικανά να στηρίξουν την ενεργειακή μετάβασή της διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ανταγωνιστικότητα και την ασφάλειά της.

– Θέλω να μας πείτε, ποια είναι η απάντηση της Ευρώπης στην πολιτική επιδοτήσεων των ΗΠΑ και της Κίνας;

O πόλεμος στην Ουκρανία, η επιστροφή της γεωπολιτικής και η απότομη συνειδητοποίηση ότι η Ευρώπη χάνει ραγδαία το παιχνίδι της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της σε σχέση με την Κίνα και τις ΗΠΑ επανατοποθετούν τους όρους του διαλόγου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπάρχει μια αίσθηση επείγοντος ότι η Ευρώπη μένει πίσω όταν επιχειρηματικοί κολοσσοί παγώνουν τα σχέδια επενδύσεών τους στη Γηραιά Ηπειρο και εξετάζουν τη μετακίνησή τους στις ΗΠΑ. Η πρώτη προσπάθεια της Ευρώπης να απαντήσει με έναν τρόπο πιο συνεκτικό στις προκλήσεις αυτές ήταν η πρόσφατη δημοσίευση από την Κομισιόν του λεγόμενου «Net Zero Industry Act». Πρόκειται για μια νομοθετική πρόταση που φαίνεται να σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής στην οποία η ασφάλεια της Ευρώπης θα διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο. Η πρόταση στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής τεχνολογίας χαμηλών και μηδενικών εκπομπών. Επιχειρεί να δώσει απάντηση στο πώς θα γίνει η ενεργειακή μετάβαση και η προφανής απάντηση είναι μέσω της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ο παράγοντας «ανταγωνιστικότητα και ασφάλεια» επανέρχεται στο επίκεντρο του διαλόγου.

– Πώς βλέπετε τη θέση της ναυτιλίας τα επόμενα χρόνια;

Η Ευρώπη και ολόκληρος ο κόσμος δείχνουν να εισέρχονται από τη μία κρίση στην άλλη. Από την κλιματική κρίση και την κρίση της πανδημίας στην ενεργειακή κρίση, στον πόλεμο στην Ουκρανία και τη γεωπολιτική ένταση, οι αντοχές της οικονομίας και της κοινωνίας δοκιμάζονται. Η διαρκής κρίση δείχνει να αναδεικνύεται ως νέα κανονικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η ναυτιλία ως κατεξοχήν διεθνής κλάδος έχει δείξει όχι μόνο αξιοσημείωτη αντοχή, αλλά επιπλέον έχει στηρίξει την ανθεκτικότητα της παγκόσμιας οικονομίας. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη αναδεικνύεται ένας από τους βασικούς πυλώνες για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της ηπείρου μας, από την ενεργειακή έως την επισιτιστική και εφοδιαστική ασφάλεια. Η μεγάλη πρόκληση είναι ο στρατηγικός ρόλος της ναυτιλίας για την ασφάλεια της Ευρώπης να γίνει κοινός τόπος στα κέντρα αποφάσεων και να αναγνωριστεί οριζόντια στις πολιτικές που υιοθετούνται.

Διαβάστε ακόμη 

Δημήτρης Ψυλλάκης: Ο Έλληνας που προαναγγέλλει το ηλεκτρικό μέλλον της Mercedes

Ντάνιελ Φάμπιαν (Google): «Ψηφιακός εμπρηστής» στον άγνωστο πόλεμο της κυβερνοασφάλειας

Τα πιο πολυσυζητημένα θερινά σινεμά του πλανήτη – Σε ταράτσες, παραλίες και γραμμές σιδηροδρόμων

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ