Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Fit for 55», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στα μέσα του περασμένου Ιουλίου δύο προτάσεις για την απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον ορυκτό άνθρακα: την ένταξη της ναυτιλιακής βιομηχανίας στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ε.Ε. (EU ETS) και την πρόταση Fuel EU Maritime.

Οι προτάσεις αποσκοπούν στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, υπάρχουν όμως αρκετά θέματα προς συζήτηση, αφού η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει τις επιφυλάξεις της για την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων μέτρων.

Το «business stories» απευθύνθηκε στον διευθυντή Περιβάλλοντος της Ενωσης Ευρωπαίων Εφοπλιστών (European Community Shipowners’ Associations – ECSA) Σωτήρη Ράπτη, ο οποίος αποτυπώνει την κατάσταση με φίλτρο τις ζυμώσεις που γίνονται σε επίπεδο Ε.Ε. και πλοιοκτητών.

Αρχικά αναφέρεται στη συνολική εικόνα, προτού περάσει στη ναυτιλία.

«Η πρώτη πολιτική πράξη της νέας Κομισιόν δύο μόλις εβδομάδες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της το 2019 ήταν να δημοσιεύσει τον νέο μεγάλο στόχο της Ευρώπης: να γίνει έως το 2050 μια οικονομία μηδενικών κλιματικών εκπομπών (zero net/carbon neutral). Επιχειρώντας να ενσωματώσει τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η νέα Κομισιόν επιχείρησε επίσης να επανασυνδέσει το ευρωπαϊκό πείραμα με τις κοινωνίες. Να πετύχει μεγαλύτερη πολιτική νομιμοποίηση σε μια εποχή όπου οι θεσμοί αμφισβητούνται από τους πολίτες.

Πίσω από τους φιλόδοξους στόχους της Ευρώπης που στοχεύουν σε μια εκ βάθρων αλλαγή του ενεργειακού και οικονομικού μοντέλου βρίσκεται η κλιματική κρίση. Τις συνέπειές της βιώνουν συχνά πια πολίτες και επιχειρήσεις. Υποδομές απειλούνται, ακραία καιρικά φαινόμενα αφήνουν πίσω τους ζημιές δισεκατομμυρίων και άνθρωποι χάνουν τις εστίες, το βιός και τη ζωή τους. Βαδίζουμε προς μια προδιαγεγραμμένη καταστροφή και η συνεισφορά όλων των κλάδων της οικονομίας για την αποτροπή της είναι απαραίτητη.

Ο ενδιάμεσος κλιματικός στόχος για το 2030 φιλοδοξεί να μειώσει τις εκπομπές κατά 55%. Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν ανακοίνωσε τον Ιούλιο ένα πακέτο 13 νομοθετικών προτάσεων για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής, το λεγόμενο “Fit for 55 package”. Πολλές από αυτές αφορούν άμεσα ή έμμεσα τον κλάδο της ναυτιλίας».

Σχολιάζοντας τις προτάσεις της Κομισιόν για τη Ναυτιλία επισημαίνει τα προβληματικά σημεία:

«Οι νέες προτάσεις μεταξύ των οποίων η ένταξη της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS) -καθορίζει ένα ανώτατο όριο για τις συνολικές εκπομπές- και η Fuel EU Maritime που εισάγει ρυθμίσεις για τις εκπομπές ναυτιλιακών καυσίμων στοχεύουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων.

Μια διεθνής απάντηση σε επίπεδο ΙΜΟ, που είναι η αρχή του ΟΗΕ αρμόδια για το παγκόσμιο ρυθμιστικό πλαίσιο της ναυτιλίας, θα ήταν πιο αποτελεσματική. Οι ευρωπαϊκές προτάσεις και οι φιλόδοξοι στόχοι τους θα μπορούσαν να έχουν θετική συμβολή.

Ωστόσο, η συνοχή μεταξύ των διαφορετικών προτάσεων του κλιματικού πακέτου είναι όρος απαραίτητος τόσο για τη μείωση των εκπομπών όσο και για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής ναυτιλίας. Η πρόταση Fuel EU Maritime, ωστόσο, δεν φαίνεται να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση υπονομεύοντας πάνω απ’ όλα τους περιβαλλοντικούς στόχους που η ίδια θέτει.

Η Fuel EU Maritime επιχειρεί να ρυθμίσει τις εκπομπές των καυσίμων (fuel standard) που χρησιμοποιούνται από τα πλοία. Αν και η πρόταση εισάγει υποχρεωτικούς στόχους για τη χρήση καθαρότερων καυσίμων, έχει επικριθεί σκληρά τόσο από τους φορείς της ναυτιλίας όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες πρόσφατα τη χαρακτήρισαν καταστροφική για το κλίμα. Παρότι ο γενικός στόχος της πρότασης που αφορά τη διάθεση νέων καθαρότερων καυσίμων είναι ευπρόσδεκτος, οι ρυθμίσεις της δεν φαίνεται να είναι σε συνοχή με τις υπόλοιπες προτάσεις του πακέτου και με τους γενικότερους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους. Η πρόταση θα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί και μπορεί να οδηγήσει σε χάος, αφού οι ευρωπαϊκές αρχές δεν θα μπορούν να ελέγξουν τους προμηθευτές καυσίμων εκτός Ευρώπης».

Ιδιαίτερο βάρος δίνει ο ίδιος στο γεγονός ότι σχεδόν όλη την ευθύνη για χρήση καθαρών καυσίμων τη χρεώνονται οι πλοιοκτήτες και όχι και οι προμηθευτές καυσίμων.

«Ενθαρρύνοντας την αγορά από τα πλοία βιοκαυσίμων (biofuels) εκτός Ευρώπης, η πρόταση είναι πιθανό να υπονομεύσει τελικά τις μειώσεις εκπομπών. Η υποχρέωση συμμόρφωσης βαρύνει το πλοίο, τον χρήστη και όχι τον προμηθευτή των καυσίμων. Ενα ανάλογο παράδειγμα θα ήταν εάν οι οδηγοί Ι.Χ. υποχρεώνονταν οι ίδιοι να βρουν και να βάλουν βιοκαύσιμα στο ντεπόζιτό τους. Η εισαγωγή ενός fuel standard ως υποχρέωση για τα πλοία και όχι για τους προμηθευτές καυσίμων θα είναι εξαιρετικά δύσκολη στην εφαρμογή της και μπορεί να επιφέρει μεγάλη αναστάτωση στις διεθνείς αγορές ναυτιλιακών καυσίμων. Η τελική πρόταση θα πρέπει να ρυθμίσει τους προμηθευτές καυσίμων σε ευρωπαϊκό επίπεδο όπως γίνεται σε όλους τους άλλους κλάδους της οικονομίας».

Για το δε Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών δηλώνει:

«Ως προς την ένταξη της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS), η αναγνώριση του ρόλου των εμπορικών διαχειριστών των πλοίων (commercial operators) από την πρόταση είναι θετική. Ολοι οι φορείς της εφοδιαστικής αλυσίδας, περιλαμβανομένων των commercial operators, θα πρέπει να έχουν τα κατάλληλα κίνητρα ώστε να ενσωματώνουν τον παράγοντα “κλιματική αλλαγή” στο πλαίσιο των επιχειρηματικών αποφάσεών τους.

Οι commercial operators θα πρέπει να επωμιστούν τα κόστη που απορρέουν από το ETS. Ωστόσο, η πρόταση του κλάδου για τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου (fund) για τη ναυτιλία κάτω από το ETS δεν ήταν τελικά κομμάτι της νομοθετικής πρότασης.

Η δημιουργία ενός ειδικού ταμείου έχει λάβει σαφή στήριξη μέχρι στιγμής από ένα ευρύ φάσμα φορέων και θεσμών, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έως τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να γνωρίζουν εκ των προτέρων για τη χρονιά που έπεται το ύψος της τιμής εκπομπών (carbon price) που θα πρέπει να ενσωματώσουν στα συμβόλαια με τους ναυλωτές. Επιπλέον, θα επιτρέψει τη χρηματοδότηση της παραγωγής και διάθεσης νέων καυσίμων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών.

Τα έσοδα που προέρχονται από τον κλάδο θα πρέπει να επανεπενδυθούν στον κλάδο. Αυτό δεν συνιστά προνομιακή μεταχείριση της ναυτιλίας, το αντίθετο. Περίπου 80% των εσόδων του ETS σήμερα καταλήγει μέσω των εθνικών προϋπολογισμών στη στήριξη της ενεργειακής μετάβασης των βιομηχανιών που υπάγονται στο σύστημα».

Καταλήγοντας, ο κ. Ράπτης υπογραμμίζει:

«Οι προτάσεις του κλιματικού πακέτου έχουν τεθεί ήδη σε διαβούλευση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Η ευρωπαϊκή νομοθετική διαδικασία έχει ξεκινήσει και τα δύο αυτά όργανα θα εξετάσουν τα επόμενα χρόνια τις προτάσεις. Θα προτείνουν αλλαγές και θα αποφασίσουν τις τελικές ρυθμίσεις των προτάσεων. Η διαφάνεια είναι όρος απαραίτητος για την ποιότητα των νομοθετικών προτάσεων. Είναι σημαντικό να θέσουμε σε κίνηση τον δημόσιο διάλογο, να εντοπίσουμε δυσαρμονίες και αντιφάσεις και να καταθέσουμε συγκεκριμένες αντιπροτάσεις».

Διαβάστε ακόμα 

Μητσοτάκης: Θα πάω σε εκλογές στο τέλος και θα ζητήσω αυτοδυναμία – Mε τον ΣΥΡΙΖΑ μας χωρίζει πολιτικό, πολιτιστικό και αξιακό χάσμα

Self test για σχολεία: Αλλαγές στη διαδικασία – Πού θα δηλώνεται το αποτέλεσμα

Nέα έργα 132 εκατ. σε 13 περιφερειακά αεροδρόμια της Fraport Greece