Ως επείγον χαρακτηρίζει το ζήτημα της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο της για τις οικονομικές εξελίξεις και διερευνά τους τρόπους χρηματοδότησης του κόστους μετάβασης από το παλαιό αναδιανεμητικό σύστημα.
Συγκεκριμένα όπως αναφέρει η τράπεζα, η μεταρρύθμιση που προωθείται στο άμεσο χρονικό διάστημα, η δημιουργία δηλαδή ενός ταμείου επικουρικής ασφάλισης βασικά για τους νέους ασφαλισμένους με βάση έναν κεφαλαιοποιητικό μηχανισμό, είναι αναγκαία συνθήκη προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η νέα μεταρρύθμιση μπορεί να αυξήσει τις αποταμιεύσεις και κατ’ επέκταση να προωθήσει τις επενδύσεις, περιορίζοντας ταυτόχρονα και το σκέλος της διανεμητικής χρηματοδότησης και διαφοροποιώντας τους κινδύνους του συνταξιοδοτικού συστήματος που συνδέονται με το δημογραφικό πρόβλημα.
Ωστόσο, παρόλο που έχει υιοθετηθεί τις τελευταίες δεκαετίες από μια πληθώρα χωρών παγκοσμίως, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα των δημογραφικών ανισορροπιών, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της χαμηλής αποταμίευσης, η μετάβαση από ένα αμιγώς διανεμητικό σε ένα σύστημα μερικώς κεφαλαιοποιητικό, έστω και αν πρόκειται για τις επικουρικές συντάξεις, ενέχει ένα βαθμό αβεβαιότητας.
Πως θα καλυφθεί η απώλεια εισφορών στο παλαιό διανεμητικό σύστημα;
Με άλλα λόγια, πως θα χρηματοδοτηθεί το κόστος της μετάβασης; Η δυσκολία έγκειται στον τρόπο επιμερισμού και μετάθεσης του κόστους μετάβασης με δίκαιο τρόπο μεταξύ των γενεών, έτσι ώστε καμία γενεά, νέων ή ηλικιωμένων, να μην επωμιστεί μεγάλο βάρος.
Στο πλαίσιο αυτό θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ οι ακόλουθες πηγές για την κάλυψη του κόστους μετάβασης:
Πρώτον, η αποτελεσματική κρατική διαχείριση και εποπτεία των επενδυτικών προγραμμάτων που σχετίζονται κυρίως με το κεφαλαιοποιητικό σκέλος καθώς και η αξιοποίηση υφιστάμενων πόρων
Δεύτερον, η διατήρηση ισχυρού ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας ώστε, να προκύψει ταχεία συσσώρευση αποθεματικού από τις εισφορές.
Τρίτον, η δημοσιονομική ισορροπία που θα επιτρέψει τη χρηματοδότηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού στο μέλλον εφόσον χρειασθεί (αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών).
Το ασφαλιστικό σύστημα έχει πολλαπλές παραμέτρους που μπορούν να μεταβληθούν και να αντισταθμίσουν τις απώλειες, με προτάσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς από ακαδημαϊκούς και ερευνητικά ινστιτούτα. Για παράδειγμα, η ενίσχυση των φορολογικών κινήτρων και η περαιτέρω μείωση των εισφορών, παρόλο που σε ένα διανεμητικό σύστημα συνδέεται και με μειωμένες παροχές, παρέχει κίνητρα για μείωση της ανασφάλιστης εργασίας.
Η περαιτέρω ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού σκέλους θα μπορούσε σε βάθος χρόνου να δημιουργήσει ένα αυτόνομο και αποτελεσματικό ασφαλιστικό σύστημα, υποστηρίζοντας τις αποταμιεύσεις, τις επενδύσεις και την ευρύτερη οικονομία, δίνοντας λύση στο πρόβλημα που προκαλεί η γήρανση του πληθυσμού και της άρρηκτης σύνδεσής του με τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και τη συσσώρευση ελλειμμάτων.
Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων προϋποθέτει πολιτική βούληση, διάλογο και κοινωνική συναίνεση, αφού τα οφέλη δεν είναι εμφανή παρά μόνο σε βάθος χρόνου, ενώ ενισχύει παράλληλα και την απολεσθείσα εμπιστοσύνη των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
Άλλωστε, η επιτυχής έκβαση της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού δεν εξαρτάται μόνο από τις μεταβλητές του ίδιου του συστήματος, αλλά και από τις παραμέτρους της οικονομικής ανάπτυξης, μεταξύ άλλων, από την αύξηση της απασχόλησης και των επενδύσεων.