Χρονιά που άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού για την ελληνική επιχειρηματικότητα, αποδείχθηκε το 2023, θέτοντας τις βάσεις και εξοικονόμηση 2 δισ. από τη φοροδιαφυγή και πρωτογενές πλεόνασμα 11 δισ. το 2024.

Σε εποχή κρίσης και διεθνούς αβεβαιότητας, με πόλεμο στην Ουκρανία, αναταράξεις στη Μέση Ανατολή και κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα, οι ελληνικές επιχειρήσεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με πληθωρισμό, ακριβές πρώτες ύλες και ασταθές εμπόριο.

Τα φορολογικά στοιχεία αποκαλύπτουν όμως μια αντίφαση: ενώ ο συνολικός τζίρος επηρεάστηκε από τις εξελίξεις (μειώθηκε οριακά, αλλά μειώθηκε) τα φορολογητέα κέρδη εκτοξεύτηκαν.

Η εξήγηση κρύβεται στα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων: η «χάρτινη» φοροδιαφυγή περιορίστηκε τα myDATA «ξεφούσκωσαν» τις δαπάνες που «φούσκωναν» κατά βούληση όσοι ήθελαν να μειώνουν τους φόρους τους, ενώ η φοροδιαφυγή δείχνει να περιορίζεται πλέον σε πολύ πιο συγκεκριμένες «εστίες».

Πηγή: ΑΑΔΕ, Στοιχεία Δηλώσεων Φόρου Εισοδήματος 2022-2023, επεξεργασία Newmoney

Τέλος το «ό,τι (δαπάνες) δηλώσεις»

Με μια πρώτη ματιά αποκαλύπτεται στα στοιχεία ότι το 2023:
• ο τζίρος των επιχειρήσεων στην Ελλάδα μειώθηκε 4,2 δισ. ευρώ (-1%)
• τα φορολογητέα κέρδη τους όμως αυξήθηκαν 4,93 δισ. ευρώ (+19,6%)
• για τα κέρδη αυτά οι εταιρίες πλήρωσαν φόρο 0,56 δισ. παραπάνω (+8,4%)

Η μείωση του τζίρου κατά 1% το 2023, εν μέσω διεθνούς αναταραχής και ακρίβειας, αποτυπώνει τις πιέσεις στο εμπόριο και την κατανάλωση. Παράλληλα, όμως, τα φορολογητέα κέρδη αυξήθηκαν σχεδόν κατά 20%.

Πώς εξηγείται το παράδοξο αυτό;

Κυρίως από το ότι οι «μη εκπιπτόμενες δαπάνες» των επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 60,7% (!) λόγω εντατικοποίησης ελέγχων και περιορισμού της φοροαποφυγής.

Το 2023 ήταν μια χρονιά εξάπλωσης των ηλεκτρονικών βιβλίων myDATA. Η εφορία παρακολουθεί online πια αν οι δαπάνες που δηλώνουν προς έκπτωση οι επιχειρήσεις «αντικρίζονται» και διασταυρώνονται από τους εκδότες των τιμολογίων. Και αυτό φαίνεται να συνέβαλε στη μείωση των δηλούμενων δαπανών που εκπίπτουν από τον φόρο. Οι «μη εκπιπτόμενες» δαπάνες αυξήθηκαν από 12,5 δισ. το 2022 σε 20,16 δισ. ευρώ, καθώς το myDATA και οι ηλεκτρονικοί έλεγχοι περιόρισαν σχεδόν τις πλασματικές δαπάνες που μείωναν τεχνητά τα φορολογητέα κέρδη. Μέχρι το 2022 οι δαπάνες αυτές σε κάποιους κλάδους έφταναν ή και ξεπερνούσαν το 60% ή 70% των εσόδων τους.

Ποιοι «εστιάζονται» κέρδη και ζημιές

Το 2023, η φορολογική βάση διευρύνθηκε, ο ΦΠΑ αυξήθηκε, και οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις περιόρισαν τις εικονικές δαπάνες. Η φοροδιαφυγή μετατοπίζεται πλέον σε συγκεκριμένες μορφές εταιρειών και σε «ειδικές περιπτώσεις», ενώ το σύνολο της αγοράς δείχνει μια στροφή προς τη διαφάνεια.

Αυτή είναι η μία όψη όμως του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι ότι μόνο οι μεγάλες εταιρίες δηλώνουν κέρδη, ενώ οι «μικροί» σωρεύουν ζημιές!

Το 2023, το 59,8% των επιχειρήσεων συνολικά, δήλωσε ζημιές ή μηδενικά κέρδη. Αντίθετα, μόλις το 0,44% (1.586 εταιρείες) δήλωσαν το 55% των συνολικών κερδών.

Οι ανώνυμες, ΕΠΕ και ΙΚΕ (134.708 επιχειρήσεις) συγκέντρωσαν το 76,8% των κερδών, ενώ οι προσωπικές εταιρείες (ΟΕ, ΕΕ κ.λπ.) με 131.359 επιχειρήσεις περιορίστηκαν στο 15,9% των κερδών.

Παρά την αύξηση των κερδών, οι δηλωθείσες ζημιές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, φτάνοντας σε 37,79 δισ. το 2023. Αυτό εγείρει όμως και ερωτήματα για το αν και κατά πόσο οι ζημιές αποτελούν πραγματική οικονομική αποτυχία ή φορολογική «στρατηγική».

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι οι επιχειρήσεις που δηλώνουν ζημιές (37,33% του συνόλου) παράγουν το 24,39% του συνολικού τζίρου της οικονομίας. Δηλαδή επιχειρήσεις με τόσο μεγάλο τζίρο καταλήγουν να μπαίνουν «μέσα» και δηλώνουν ζημιές.

Παρόλα αυτά, μέσα στο 2023 αυξήθηκαν κατά 23.013 οι εταιρίες (νομικά πρόσωπα) ή +6,9% σε ένα μόνο έτος.

Ειδικά πάντως, το 2023 οι ΙΚΕ αυξήθηκαν κατά 8,4% μέσα σε ένα χρόνο. Παρά το μικρό τους μέγεθος, αρκετές εμφανίζουν ελάχιστα ή μηδενικά κέρδη, ενώ καταγράφονται υποθέσεις «εξαφάνισης» με μεγάλα ποσά φοροδιαφυγής. Η ευκολία ίδρυσης με 1 ευρώ κεφάλαιο παραμένει εστία φορολογικού ρίσκου, παρά τη βελτίωση των ελέγχων.

Όχι τυχαία άλλωστε, τα απολογιστικά στοιχεία της ΑΑΔΕ για το 2024 έδειξαν ότι δείχνουν πως το 2024, η ΑΑΔΕ κατέγραψε εκατοντάδες «μικρές στο μάτι» ΙΚΕ «με κεφάλαιο 1 ευρώ» που… εξαφάνισαν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια ευρώ η κάθε μία. Για παράδειγμα:

◦ Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στη Θεσσαλονίκη (υπηρεσίες τηλεφωνίας): 625 εικονικά τιμολόγια, αξίας 138,1 εκατ. ευρώ, με ΦΠΑ 32,5 εκατ. ευρώ.
◦ Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στην Ανατολική Αττική (χονδρικό εμπόριο βρώσιμων ελαίων): απόκρυψη ύλης 5,95 εκατ. ευρώ, ΦΠΑ 1,42 εκατ. ευρώ.
◦ Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στο Ηράκλειο (παροχή γευμάτων/ποτών): απόκρυψη ύλης 1 εκατ. ευρώ, ΦΠΑ 457.900 ευρώ.
◦ Μονοπρόσωπη ΙΚΕ στα Ιωάννινα (εμπορικοί αντιπρόσωποι καυσίμων): απόκρυψη ύλης 847.100 ευρώ, ΦΠΑ 136.300 ευρώ.

Η ανισότητα παραμένει μεγάλη

Από τα στοιχεία δηλώσεων πάντως προκύπτει ότι ο «πλούτος» των επιχειρήσεων συγκεντρώνεται στην Αττική. Προφανώς οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν έδρα στην πρωτεύουσα, όμως οι περιφέρειες της χώρας παραμένουν πολύ πίσω, τόσο σε κερδοφορία όσο και σε κύκλο εργασιών.

Η περιφερειακή κατανομή των επιχειρήσεων και των κερδών τους αποκαλύπτει μια έντονη ανισότητα της οικονομικής δραστηριότητας:

• Περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το 43,48% των επιχειρήσεων (155.045), το 70,36% των φορολογητέων κερδών (21,18 δισ.) και το 73,97% του συνολικού τζίρου (311,17 δισ. ευρώ).

• ακολουθεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με 14,24% των επιχειρήσεων (50.793), 10,14% των κερδών (3,05 δισ.) και 9,15% του τζίρου (38,48 δισ. ευρώ).

• η Περιφέρεια Κρήτης βρίσκεται στην τρίτη θέση με 6,11% των επιχειρήσεων (21.783), 3,84% των κερδών (1,15 δισ.) και 3,15% του τζίρου (13,25 δισ. ευρώ).

Όπως όλα δείχνουν, η διαφάνεια και αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, ήρθαν για να μείνουν. Ωστόσο τους φόρους πληρώνουν κυρίως οι μεγάλες εταιρείες, αλλά οι ΙΚΕ κυριαρχούν, οι «μικροί» πιέζονται ή συνεχίζουν να δηλώνουν ζημιές, και η φοροδιαφυγή περιορίζεται αλλά δεν εξαλείφεται.

Διαβάστε ακόμη

Ανάσα για το στεγαστικό: Σχέδιο για την αξιοποίηση 25.000 ακινήτων

Στο μικροσκόπιο της ΕΕ οι Golden Visas: Τίτλοι τέλους στα χρυσά διαβατήρια και η θέση της Ελλάδας

Γιώργος Μαθιός (ESA Security Solutions): Συμμαχία Made in GREECE με drones – τεχνολογία αιχμής

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα