Το επόμενο μεγάλο βήμα στην αγορά δημοσίου χρέους θα είναι τα πράσινα ομόλογα. Ήδη, η Κομισιόν διαβουλεύεται τις νέες διατάξεις και το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών υποβάλλει ερωτήσεις και παρατηρήσεις για το πώς θα λειτουργεί το νέο καθεστώς.
Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Σλοβενία έχουν εκδώσει ήδη πράσινα κρατικά ομόλογα, ενώ και στην Ελλάδα οι αρμόδιοι το εξετάζουν σοβαρά, αλλά όχι νωρίτερα από το β’ εξάμηνο του 2022.
Υψηλοί στόχοι
Προς το παρόν, τα «πράσινα» ομόλογα που έχουν εκδοθεί διεθνώς βασίζονται στην αυτοδέσμευση των κρατών ότι θα χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια των συγκεκριμένων εκδόσεων για «πράσινες» δράσεις. Αυτό ενισχύει το κύρος της χώρας που δανείζεται, επειδή θέτει υψηλούς στόχους για βιώσιμη ανάπτυξη και όχι για να καλύψει τρύπες, να αναχρηματοδοτήσει άλλα χρέη ή να πληρώνει τρέχοντες μισθούς και συντάξεις κ.λπ.
Η Αθήνα, που έχει κάνει δυναμική επάνοδο στις διεθνείς αγορές, καταστρώνει επίσης τα δικά της σχέδια για την έκδοση ενός τέτοιου τίτλου. Με ταμειακά αποθέματα άνω των 30 δισ. και πακτωλό χρηματοδοτήσεων άνω των 60 δισ. τα επόμενα χρόνια από την Ε.Ε., η χώρα δεν επείγεται να βρει εναλλακτικούς τρόπους δανεισμού. Είναι ενδεικτικό ότι το κλασικό ομόλογο αναφοράς δεκαετούς διάρκειας κινείται στα επίπεδα του 0,6%, το εικοσαετές παίζει κοντά στο 0,8% ενώ το πενταετές παραμένει σταθερά σε αρνητικό πρόσημο «υπό το μηδέν»!
Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις η έκδοση «πράσινων» ομολόγων πλεονεκτεί και μπορεί να συμφέρει από διαφορετικές απόψεις: να βελτιώσει το image του εκδότη, να διευρύνει την επενδυτική βάση στην οποία απευθύνεται και να επιτρέψει φθηνότερο δανεισμό, ειδικά όταν τα πιστωτικά έσοδα κατευθύνονται όχι απλώς σε πράσινες δαπάνες, αλλά συνδέονται με συγκεκριμένες βιώσιμες επενδύσεις, με προοπτική κερδοφορίας και ανάπτυξης για τη χώρα.
Πείραμα
Ως χρεόγραφο, το «πράσινο» ομόλογο υπόκειται στις ίδιες αξιολογήσεις για τον πιστοληπτικό κίνδυνο. Η διαφορά έγκειται κυρίως στην ανακοίνωση του σκοπού που θα χρηματοδοτηθεί από το πράσινο ομόλογο, καθώς συνδέεται με κάποιο project για την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση των εκπομπών ρύπων κ.λπ. Καθώς προς το παρόν η έκδοση τέτοιων ομολόγων δεν συνιστά νομική δέσμευση για τους σκοπούς των κεφαλαίων, τυχόν αθέτηση ή αλλαγή των ανακοινωθέντων στόχων δεν συνιστά πιστωτικό γεγονός ή χρεοκοπία, όπως θα προκαλούσε μια στάση πληρωμών.
Ωστόσο, το εγχείρημα κρύβει και κινδύνους:
- Η δέσμευση ενός κράτους για τη χρήση των χρημάτων που δανείστηκε μπορεί να το εγκλωβίσει σε «παγίδα δαπάνης»: καθώς οι ανάγκες πληρωμών ποικίλλουν ή ανακύπτουν και έκτακτες (π.χ. η αντιμετώπιση ενός σεισμού ή μιας θεομηνίας), το πράσινο ομόλογο δεν παρέχει ευελιξία για αναπροσανατολισμό των χρημάτων σε άλλους σκοπούς.
- Τυχόν υπαναχώρηση από τους διακηρυγμένους σκοπούς χρηματοδότησης ενδεχομένως να πλήξει βαριά την αξιοπιστία και το κύρος του εκδότη. Στην περίπτωση της Ελλάδας θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιο πισωγύρισμα για την αξιοπιστία της στις αγορές.
- Οι «πράσινοι» στόχοι πρέπει να είναι διασφαλισμένοι και σίγουροι. Να έχουν βάθος χρόνου, να υπόκεινται σε παρακολούθηση και τακτές αναφορές, για να μη χάσει τη φήμη και την «πελατεία» της η χώρα. Ωστόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ περίπου 25 δισ. από τα 60 δισ. που θα διατεθούν θα αφορούν πράσινες επενδύσεις. Αρα μειώνεται η δυνατότητα εξεύρεσης αξιόλογων στόχων που, έστω και συμβολικά, θα μπορούσαν να τεθούν σαν προμετωπίδα μιας τέτοιας έκδοσης στη χώρα.
- Σε κάποιες περιπτώσεις (ιδίως στην Ελλάδα) ακόμα και σοβαρά projects δεν είναι πάντα αυτονόητο ότι θα ευδοκιμήσουν. Επί παραδείγματι, αν για να κλείσουν χωματερές και να ανοίξουν εργοστάσια ανακύκλωσης χρειάζονταν π.χ. 4-5 δισ. ευρώ, ο εθνικός στόχος ίσως σκάλωνε σε αντιδράσεις τοπικών παραγόντων, προσφυγές, πολιτικές αλλαγές κ.λπ.
Υπό το πρίσμα αυτό εκτιμάται ότι σε περίπου έναν χρόνο από τώρα οι συνθήκες θα έχουν ωριμάσει και στη χώρα μας για ένα τέτοιο εγχείρημα.
Τα ελληνικά «πράσινα» ομόλογα θα απαιτήσουν προσεκτικό σχεδιασμό, προετοιμασία και ευρύτερες συναινέσεις, με στόχο την επέκταση της επενδυτικής βάσης σε ελληνικούς κρατικούς τίτλους, αλλά ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο να μην ολοκληρώσει τους στόχους της η έκδοση. Οι συζητήσεις έχουν ξεκινήσει, αλλά πηγές εκτιμούν ότι μπορεί να χρειαστούν 2-2,5 χρόνια για να διαμορφωθεί το πανευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τα πράσινα κρατικά ομόλογα – έως τότε… θα μπει πολύ νερό στο κρασί.
Διαβάστε ακόμη: