«Το μαύρο χρήμα δεν μπορεί πια να κρυφτεί πουθενά. Το τραπεζικό απόρρητο έχει τελειώσει ή σχεδόν τελειώσει».
Τα λόγια αυτά του γ.γ. του ΟΟΣΑ, κ. Ανχέλ Γκουρία, στη χθεσινή σύνοδο των υπουργών Οικονομικών από 70 χώρες ανέδειξαν το εύρος της προσπάθειας που έχει ξεκινήσει από το 2008 για την καταπολέμηση της παγκόσμιας φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος μέσα από τους φορολογικούς παραδείσους.
Πλέον, με το σύστημα Κοινών Προτύπων Αναφοράς (Common Reporting Standards – CRS) του ΟΟΣΑ, από το 2017, ανταλλάσσουν κάθε χρόνο πληροφορίες για λογαριασμούς τραπεζών ή άλλων στοιχείων ενεργητικού (επενδυτικούς, ασφαλιστικούς, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ) κοινοποιώντας τα στοιχεία του «πραγματικού δικαιούχου» (beneficial owner). Τον περασμένο Σεπτέμβριο, περί τις 100 χώρες που μετέχουν στο σύστημα αντάλλαξαν στοιχεία για 50 εκατομμύρια λογαριασμούς. Κι αυτό γίνεται αυτομάτως, χωρίς να χρειάζεται δικαστική συνδρομή ή αίτηση των εθνικών αρχών.
Το ενδιαφέρον είναι ότι στο σύστημα δεν μετέχουν οι ΗΠΑ οι οποίες απο το 2010 εφαρμόζουν το δικό τους σύστημα συγκέντρωσης στοιχείων FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) για να παραλαμβάνουν στοιχεία για τις καταθέσεις Αμερικανών φορολογικών κατοίκων στο εξωτερικό (οι τράπεζες που δεν συμμορφώνονται με τη FATCA δεν έχουν πρόσβαση στις εκκαθαρίσεις του δολαρίου). Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους δεν παραδίδουν στοιχεία μέσω των Κοινών Προτύπων Αναφοράς, αλλά μόνο σε χώρες με τις οποίες έχουν συνάψει σχετική διμερή σύμβαση, στις οποίες περιλαμβάνεται η Ελλάδα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ορισμένες περιοχές των ΗΠΑ με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς (Ντέλαγουερ, Νεβάδα, Γουαϊόμινγκ, Νότια Ντακότα) να θεωρούνται οι νέοι φορολογικοί παράδεισοι και να υποδέχονται καταθέσεις που μετακομίζουν από τους παλιούς φορολογικούς παραδείσους, όπως οι Μπαχάμες, οι οποίες πλέον υπόκεινται στα ΚΠΑ.
Σύμφωνα πάντως με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη σύνοδο του ΟΟΣΑ, όπως γράφει η γαλλική οικονομική εφημερίδα Les Echos, το 2008 το τραπεζικό απόρρητο ίσχυε σε 70 από ένα δείγμα 125 χωρών. Σήμερα, ισχύει μόνο σε τρεις (Γουατεμάλα, Καζακστάν και Τρινιντάντ και Τομπάγκο).
Υπολογίζεται ότι τα στοιχεία που διατηρούνται σε υπεράκτιους προορισμούς έχουν μειωθεί κατά 25% και ότι το αποτέλεσμα ήταν οι φορολογικές αρχές των χωρών που συμμετέχουν στο σύστημα να συγκεντρώσουν παραπάνω έσοδα της τάξης των 102 δισ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, το «κλειδί» είναι η αξιοποίηση των στοιχείων που φτάνουν σε κάθε κράτος μέλος. Η Γαλλία, για παράδειγμα αξιοποιώντας τα στοιχεία των τραπεζικών λογαριασμών και μέσα από διορθωτικές φορολογικές δηλώσεις των ενδιαφερομένων συνέλεξε πρόσθετα φορολογικά έσοδα 9,4 δισ. ευρώ, όπως γράφει η Les Echos.
Στο σύστημα των Κοινών Προτύπων Αναφοράς, κάθε χώρα που μετέχει λαμβάνει από όλες τις άλλες στοιχεία για τους λογαριασμούς που τηρούν στο εξωτερικό οι φορολογικοί κάτοικοί της. Η Ελλάδα, για παράδειγμα στέλνει στην Γερμανία στοιχεία για τους Γερμανούς που τηρούν λογαριασμούς στην Ελλάδα και αντιστρόφως. Τα στοιχεία καταγράφονται από τις τράπεζες και άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες, αφορούν όλες τις μορφές νομικών προσώπων και εταιρειών, ακόμα και off shore, που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία σε τράπεζες και καταγράφονται όλα τα φυσικά πρόσωπα που συνδέονται με αυτά, με την έννοια του «πραγματικού δικαιούχου» (beneficial owner). Δεν αρκεί δηλαδή η αναφορά του ονόματος της εταιρείας, αλλά αποστέλλεται το φυσικό πρόσωπο που είναι ο πραγματικός -και όχι ο εικονικός- δικαιούχος.
Καταγράφονται όλες οι μορφές των trust και τα περιουσιακά τους στοιχεία και όλα τα φυσικά πρόσωπα που συνδέονται με αυτά όπως οι διαχειριστές, θεματοφύλακες, financial trustees, settlors, protectors, ανεξάρτητα από το εάν συνδέονται με τη διαχείριση της περιουσίας ή όχι, ακόμα και περιπτώσεις παιδιών που συνδέονται με περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν μπορούν να «αγγίξουν».
Οι πληροφορίες περιλαμβάνουν τα υπόλοιπα των καταθέσεων, στοιχεία ταυτότητα και Α.Φ.Μ. ενώ εάν δεν υπάρχει το Α.Φ.Μ. δίνονται άλλα στοιχεία (ημερομηνία γέννησης κ.α.) με τα οποία θα μπορεί να ταυτοποιηθεί ο φορολογούμενος.