Ανατροπές σε κοινωνικά επιδόματα, φοροελαφρύνσεις και νέα κίνητρα για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής συστήνει στην κυβέρνηση ο Γιάννης Στουρνάρας, για να ενισχυθεί η κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς δημοσιονομική εκτροπή. Στην έκθεσή του ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος αποκαλύπτει και το «ασανσέρ» των επιχειρηματικών κερδών που οδήγησε σε ακόμα υψηλότερα ύψη την ακρίβεια το 2021-2022. Δείχνει, όμως, ότι τη διόρθωση ξεκίνησαν και τα υπερκέρδη, ως ένα βαθμό, λόγω και των επακόλουθων αυξήσεων μισθών στην οικονομία.
Στην έκθεση αφιερώνεται ειδικό κεφάλαιο-ανάλυση για τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων στην κρίση ακρίβειας του 2022-2023. Όπως προκύπτει, μετά το 2021 οι βιομηχανίες και πολλοί ακόμα κλάδοι της οικονομίας, το παράκαναν στις αυξήσεις. Παρά τις νομοθετικές απαγορεύσεις να μην αυξήσουν το περιθώριο κέρδους τους, οι έκτακτες συνθήκες και το αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον (αυξομειώσεις σε κόστη εργασίας, παραγωγής, α΄υλών κλπ) φαίνεται ότι επέτρεψαν στη βιομηχανία – κυρίως – αλλά και στον τουρισμό και λοιπές υπηρεσίες, να τιμολογούν «στον αέρα», με αποτέλεσμα να επιτύχουν εντυπωσιακό ριμπάουντ και (υπερ-) αναπλήρωση των απωλειών που είχαν υποστεί μετά την καθίζηση στα κέρδη του 2019-2020.
Στο «μίξερ» η Οικονομία
Όπως ισχύει συχνά όμως στην οικονομία, η υπερβολή διορθώνεται με υπερβολή!
Μέσα στις έκτακτες καταστάσεις κάθε διετίας, σημειώνονταν διαρκώς και νέες ανατροπές, με χαμένους και κερδισμένους να εναλλάσσονται: από τον αρνητικό πληθωρισμό του 2020-2021 όταν τα περιθώρια κέρδους κατέρρεαν (-9% το 2020 σύμφωνα με την ίδια ανάλυση), στη διετία 2021-2022 αυξήθηκαν υπέρμετρα, αγγίζοντας σχεδόν το 11%, όπως φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα. Το κόστος για τον καταναλωτή καλύφθηκε τότε εν μέρει (αλλά και ενισχύθηκε ασφαλώς σε κάποιο βαθμό) από τις έκτακτες κρατικές επιδοτήσεις και ενισχύσεις προς τους καταναλωτές, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν εκ των υστέρων και από φορολογία στα «ουρανοκατέβατα κέρδη» των επιχειρήσεων.
Από τα μέσα του 2022 και το 2023 πλέον τα υπερκέρδη «ψαλιδίζονται» δραστικά και βαίνουν μειούμενα σταθερά, κυρίως λόγω των αυξήσεων μισθών που επακολούθησαν, αλλά και της αύξησης επιτοκίων που επέβαλε η Κριστίν Λαγκάρντ για να φρενάρει τον πληθωρισμό απληστίας που είχε αρχίσει να απλώνεται για τα καλά σε όλη την Ευρώπη.
«Τρικυμία» σε τιμές, κόστη και κέρδη
Σύμφωνα με την Έκθεση, η αύξηση στα περιθώρια κέρδους ήταν μία μόνο από τους παράγοντες στους οποίους οφείλονται τα υψηλά επίπεδα του πληθωρισμού κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών στις οικονομίες των χωρών της ευρωζώνης. Ειδικά για την ελληνική οικονομία, η ανάλυση της ΤτΕ (με βάση στοιχεία εθνικών λογαριασμών) έδειξε ότι την περίοδο 2021-2022 σημειώθηκε σημαντική αύξηση των περιθωρίων κέρδους.
Πιο συγκεκριμένα:
• ο δείκτης περιθωρίων κέρδους για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας τα έτη 2021 και 2022 ξεπέρασαν τα ιστορικώς υψηλά επίπεδα, καταγράφοντας αύξηση 4,0% και 9,0% αντίστοιχα.
• στο βιομηχανικό τομέα (βιομηχανία και κατασκευές) ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους διαμορφώθηκε σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα, φθάνοντας στο 17,8% το 2022
• στον τομέα των υπηρεσιών ο ρυθμός μεταβολής των περιθωρίων κέρδους (7,4%) ήταν επίσης αξιοσημείωτος.
«Πρωταθλητές» αναδείχθηκαν οι κλάδοι της βιομηχανίας, του εμπορίου και των κατασκευών και ο κλάδος των τεχνών και διασκέδασης που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση περιθωρίων κέρδους.
«Μικροί» σε μέγεθος και μεταρρυθμίσεις
Σε αυτό συνέβαλλαν το μικρό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας, αλλά και η υστέρηση της εφαρμογής επαρκών διαθρωτικών αλλαγών στην αγορά, παράγοντες που δημιουργούν έλλειψη ανταγωνισμού και ευνοούν τη διεύρυνση των περιθωρίων κέρδους όταν οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν.
Σύμφωνα πάντα με την ΤτΕ, η αύξηση των περιθωρίων κέρδους την περίοδο 2021-2022 οφείλεται ενδεχομένως στις υψηλές τιμές που καθόρισαν οι επιχειρήσεις προκειμένου να καλύψουν το αυξημένο κόστος παραγωγής και στην υπερβάλλουσα ζήτηση που παρατηρήθηκε μετά το τέλος της πανδημίας του COVID-19 και την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία των πιο πρόσφατων τριμήνων, παρατηρείται υποχώρηση των περιθωρίων κέρδους σε χαμηλότερα επίπεδα, παρά την πτώση των τιμών Ενέργειας και του κόστους παραγωγής. Μείωση περιθωρίων κέρδους εμφανίζεται στον τομέα της βιομηχανίας, ο οποίος φαίνεται να επηρεάστηκε περισσότερο από ό,τι ο τομέας των υπηρεσιών τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2023 (-3,2% το α΄ τρίμηνο, -6,9% το β΄ τρίμηνο και -10,3% το γ΄ τρίμηνο). Πτωτική τάση, παρουσίασαν τα περιθώρια κέρδους και στον τομέα των υπηρεσιών την ίδια περίοδο συγκριτικά με τα έτη 2021 και 2022, με ρυθμούς μεταβολής 4,1%, -1,1% και 0,1% το α΄, β΄ και γ΄ τρίμηνο του 2023 αντίστοιχα, με ανάλογη εικόνα και στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
Στη μείωση των περιθωρίων κέρδους τους τελευταίους μήνες, έχουν συμβάλει:
• η ταχύτερη αύξηση των μισθών (κόστος ανά μισθωτό) από το β΄εξάμηνο του 2022, αλλά και
• η σταδιακή εξομάλυνση του ρυθμού ανόδου των τιμών στην οικονομία κυρίως ως αποτέλεσμα της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής για εξασθένηση της υπερβάλλουσας ζήτησης.
Συστάσεις Στουρνάρα
Στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται στην οικονομία μετά τις απανωτές κρίσεις, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος συστήνει μέσω της έκθεσης για τη νομισματική πολιτική, ένα πλέγμα παρεμβάσεων το οποίο περιλαμβάνει αλλαγή «πλεύσης» στο μοντέλο χορήγησης των κοινωνικών επιδομάτων, επαναξιολόγηση του πλήθους των φοροαπαλλαγών αλλά μέτρα για κτύπημα στη φοροδιαφυγή, που θα διασφαλίζουν μεγαλύτερο πλεόνασμα εσόδων σε (επόμενες) έκτακτες συγκυρίες.
Μάλιστα στα μέτρα περιλαμβάνεται η παροχή ισχυρών κινήτρων στους καταναλωτές για την ενθάρρυνση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής και την μη απόκρυψη των συναλλαγών, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η περαιτέρω μείωση ή επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών.
Αναλυτικότερα ο Γιάννης Στουρνάρας προτείνει:
– Επιδόματα: Καλύτερη στόχευση των κοινωνικών δαπανών καθώς σε οικονομίες, όπως η ελληνική, στις οποίες υπάρχει εκτεταμένη απόκρυψη των εισοδημάτων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλα κριτήρια πέραν των φορολογικών δηλώσεων. Η συνήθης πρακτική χορήγησης επιδομάτων με βάση μόνο τα δηλωθέντα εισοδήματα σε μια οικονομία με αυξημένη φοροδιαφυγή οδηγεί σε ανορθολογική και άδικη χρησιμοποίηση των δημόσιων πόρων.
– Φοροαπαλλαγές: Διεύρυνση της φορολογικής βάσης με επαναξιολόγηση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών, με δεδομένο ότι τόσο το πλήθος όσο και το κόστος αυτών έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό το ποσό των φοροαπαλλαγών έχει ανέβει στα 15,5 δισ. ευρώ το 2023 από 12,88 δισ. ευρώ το 2022 και ο αριθμός τους σε 1.064 από 1.047. Μία νέα αξιολόγηση με αύξηση των ελέγχων ως προς τη χρήση των ειδικών εκπτώσεων θα ενίσχυε τη φορολογική δικαιοσύνη, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων. Με αυτό τον τρόπο η φορολογική πολιτική μπορεί να έχει αναπτυξιακό προσανατολισμό, κατανέμοντας παράλληλα το φορολογικό βάρος πιο δίκαια και αναλογικά.
– Ασφαλιστικές εισφορές: Μείωση ή επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας μετά την αύξηση του μισθολογικού κόστους.
-Φορολογικά κίνητρα: Αύξηση της δέσμης των κινήτρων για ενθάρρυνση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής καθώς τα εν εξελίξει μέτρα ενίσχυσης του τεχνολογικού οπλοστασίου των φορολογικών αρχών συμβάλλουν στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και ως εκ τούτου βελτιώνουν τη δυνατότητα στόχευσης των παροχών.
Διαβάστε ακόμη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ