Ευέλικτες εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες , μείωση των εισφορών για τους μισθωτούς , αύξηση των επικουρικών και περιορισμός της υποδηλωμένης εργασίας είναι οι βασικές αλλαγές που θα αποτυπωθούν στο νομοσχέδιο του υπουργείου εργασίας στο οποίο αναφέρθηκε σήμερα ο Υπ. Εργασίας, Γιάννης Βρούτσης, μιλώντας στο συνέδριο του Economist για το Δημογραφικό.

Ο Γ. Βρούτσης επεσήμανε τις εξής δράσεις:

Ασφαλιστικό

1. “Για τους αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες, δημιουργούμε ένα νέο, καινοτόμο και ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών”.
2. “Για τους μισθωτούς προχωρούμε σε μια σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών έως πέντε (5) ποσοστιαίες μονάδες, αρχής γενομένης από τον επόμενο χρόνο κατά μία (1) μονάδα”.
3. “Ενισχύουμε το βαθμό ανταποδοτικότητας, προσαρμόζοντας αναλόγως τα ποσοστά αναπλήρωσης”.
4. “Για την επικουρική ασφάλιση, σε συμμόρφωση και με την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, αυξάνουμε το ύψος των επικουρικών συντάξεων, ενώ ολοκληρώνουμε την εξυγίανση του συστήματος επικουρικής ασφάλισης με την πλήρη εφαρμογή του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης που πρώτοι καθιερώσαμε ήδη από το 2014”.
5. “Σε οργανωτικό επίπεδο, προχωράμε στη διοικητική οργανωτική ενοποίηση όλων τον φορέων απονομής σύνταξης κάτω από το νέο Ψηφιακό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης e-ΕΦΚΑ”.

Εργασιακό

6. “Στο πλαίσιο της συλλογικής αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων, εμπλουτίσαμε το περιεχόμενο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, δίνοντας χώρο για συμφωνίες που εξαιρούν από την εφαρμογή ισχύος τους, επιχειρήσεις με αποδεδειγμένα οικονομικά προβλήματα”.
7. “Εξορθολογήσαμε την κατανομή ισχύος των συλλογικών συμφωνιών, με την έμφαση που ευλόγως πρέπει να δίνεται στο τοπικό και το επιχειρησιακό επίπεδο, δηλαδή εκεί όπου οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους τα διεκδικητικά τους δεδομένα”
8. “Εμπεδώσαμε όρους διαφάνειας και αντιπροσωπευτικότητας τόσο στις συλλογικές διαπραγματεύσεις όσο και στην ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, με τη δημιουργία μητρώων Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών και με την ηλεκτρονική ψηφοφορία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από συνδικαλιστικά όργανα”.
9. “Δυναμώσαμε και συστηματοποιήσαμε τις διαδικασίες ελέγχου της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας από την Επιθεώρηση Εργασίας, μέσω και της δημιουργίας Μητρώου παραβατικότητας, για πρώτη φορά στη χώρα μας”.
10. “Το αμέσως επόμενο διάστημα, φέρνουμε στη Βουλή δυο σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η πρώτη αφορά στην αναβάθμιση και ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ”.

11. “Η δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία αφορά τη δημιουργία του Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων. Ενός πρωτοποριακού μηχανισμού επιβράβευσης συνεπών εργοδοτών, για πρώτη φορά στη χώρα μας, με την παροχή εκ μέρους της πολιτείας ασφαλιστικών, φορολογικών και άλλων κινήτρων. Σε αυτό θα ενταχθούν όλες οι επιχειρήσεις που επιδεικνύουν τεκμηριωμένα συμμόρφωση με όλες τις πρόνοιες της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας”.

Επιδόματα

12. “Καθιερώνουμε επίδομα 2.000 ευρώ για κάθε νέα γέννηση”.
13. “Αυξάνουμε κατά 30.000 τα voucher παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, ώστε να μην μένει κανένα παιδί εκτός”.
14. “Επεκτείνουμε το θεσμό των ολοήμερων σχολείων, με παράλληλη εφαρμογή της διετούς υποχρεωτικής αγωγής, ώστε να μπορούν οι μητέρες να εργάζονται”.
15. “Αυξάνουμε το αφορολόγητο για κάθε παιδί κατά 1.000 ευρώ και μειώνουμε το συντελεστή ΦΠΑ για βρεφικά είδη από το 24% στο 13%”.
16. “Στην πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση προχωρήσαμε στην κατοχύρωση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος”.
17. “Επιπλέον, διατηρούμε το Α21 που δημιουργήσαμε το 2013 και ενισχύσαμε για πρώτη φορά την οικογένεια με ένα ή δύο παιδιά”.
18. “Μεταξύ των ευάλωτων ομάδων που θα λάβουν κοινωνικό μέρισμα, θα είναι οι πολύτεκνοι”.
19. Πήραμε μία συμβολική, αλλά σημαντική απόφαση, με την πρωτοβούλια ‘’Rebrain Greece – Ελλάδα Ξανά’’, για επιστροφή 500 νέων Ελλήνων με επιστημονική κατάρτιση και διεθνή εργασιακή εμπειρία πίσω στην πατρίδα.

Σχετικά με το δημογραφικό, ο υπουργός ανέφερε ότι:

«Η εξέλιξη των δημογραφικών μεγεθών δεν συνιστά ένα τυπικό επιστημονικό ζήτημα πληθυσμιακής ανανέωσης που απασχολεί μόνο τους ειδικευμένους επιστήμονες του χώρου. Αποτελεί ένα σημαντικό, ίσως τον κρισιμότερο, προσδιοριστικό παράγοντα στη διαδικασία σχεδιασμού των πολιτικών για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία».

«Τις τελευταίες δεκαετίες, σχεδόν όλες οι αναπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, το ίδιο πρόβλημα: τη γήρανση του πληθυσμού, δηλαδή την αύξηση του μεριδίου των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό.
Πρόκειται για ένα συνδυαστικό φαινόμενο που οφείλεται τόσο στη μείωση της θνησιμότητας, απόρροια της βελτίωσης των όρων διαβίωσης στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, όσο και στη μείωση του δείκτη γονιμότητας.
Σύμφωνα, μάλιστα,  με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, ο λόγος της ηλικιακής ομάδας άνω των 65 ετών προς την ηλικιακή ομάδα 20-64 ετών έχει αυξηθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια από το 20% στο 31%. Και το 2060 θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί στο 58%.
Η Ελλάδα, μάλιστα, είναι μία από τις χώρες με δημογραφικό προφίλ με δυσμενή πρόγνωση, καθώς μέχρι το 2060 ο προβλεπόμενος πληθυσμός σε ηλικία 20-64 ετών θα έχει συρρικνωθεί στην Ελλάδα κατά 35%.
Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι από την ουσιαστική στασιμότητα στη φυσική κίνηση του πληθυσμού, δηλαδή διαφορά γεννήσεων – θανάτων, στα τέλη της δεκαετίας του ’90 έχουμε περάσει από την αρχή της τρέχουσας δεκαετίας σε αρνητικό πρόσημο. Από το 2011 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται. Το δημογραφικό ζήτημα αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας, του συστήματος κοινωνικής προστασίας και προφανώς της συνοχής της κοινωνίας μας.

Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας είναι προφανείς: Καταρχήν μειώνεται το συνολικό εργατικό δυναμικό και δημιουργούνται συνθήκες ανισορροπίας στην πλευρά της προσφοράς εργασίας,
ενώ η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των εργαζομένων θέτει ιδιαίτερες απαιτήσεις προσαρμογής των συνθηκών εργασίας και των συστημάτων επανεκπαίδευσης προσωπικού.
Ακόμη πιο φανερές είναι οι επιπτώσεις στο σύστημα κοινωνικής προστασίας και ιδιαίτερα το ασφαλιστικό: Οι συνταξιοδοτικές και οι δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αυξάνονται, ενώ η μείωση του εργατικού δυναμικού δημιουργεί προβλήματα χρηματοδότησης.

Για να έρθω στο προκείμενο του Συνεδρίου και της παρούσας θεματικής ενότητας, θα ήθελα να δηλώσω ξεκάθαρα ότι τα δεδομένα του δημογραφικού ζητήματος έχουν ενσωματωθεί απολύτως στη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Και στο πεδίο της αγοράς εργασίας, και της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και στο γενικότερο σύστημα κοινωνικής προστασίας. Παράλληλα, λαμβάνονται μέτρα ανάσχεσης της δημογραφικής επιδείνωσης και στήριξης του θεσμού της οικογένειας.
Πρώτα και κύρια στο ασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα, πιάνουμε το «νήμα» από το 2014, όταν με μια σειρά οργανωτικών και θεσμικών παρεμβάσεων, είχαμε ενισχύσει σημαντικά τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, όπως πιστοποιούσαν και οι αναλογιστικές μελέτες που είχαν τότε καταρτιστεί.

Μεσολάβησε η θέσπιση του ν.4387/2016 (νόμος «Κατρούγκαλου», οι ρυθμίσεις του οποίου σε αντίθεση με τις απαιτήσεις που θέτει η δημογραφική πρόκληση, μειώνουν το βαθμό ανταποδοτικότητας του συστήματος, ενισχύουν την εισφοροδιαφυγή  και επιβάλλουν ισχυρά αντικίνητρα παραμονής στην αγορά εργασίας και την ασφάλιση. Για αυτό το λόγο, προχωρούμε σε μια συνεκτική δέσμη μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό:

Για τους αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες & αγρότες, δημιουργούμε ένα νέο, καινοτόμο και ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών. Κάθε ασφαλισμένος μπορεί να επιλέγει μεταξύ επτά διαφορετικών ασφαλιστικών κατηγοριών και να αλλάζει ελεύθερα την επιλογή του.  Στο νέο σύστημα θα υπάρχει μάλιστα πρόνοια για ευνοϊκή μεταχείριση όλων των νεοεισερχόμενων στην ασφάλιση.
Για τους μισθωτούς προχωρούμε σε μια σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών έως πέντε (5) ποσοστιαίες μονάδες, αρχής γενομένης από τον επόμενο χρόνο κατά μία (1) μονάδα. Παράλληλα, ενισχύουμε το βαθμό ανταποδοτικότητας, προσαρμόζοντας αναλόγως τα ποσοστά αναπλήρωσης. Στόχος είναι η αποτροπή της διαρροής του εργατικού δυναμικού στην αφανή οικονομία και η σημαντική ενίσχυση της πλήρους και ασφαλισμένης απασχόλησης. Δηλαδή του επίσημου εργατικού δυναμικού που συμβάλλει στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος.

Για την επικουρική ασφάλιση, σε συμμόρφωση και με την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, αυξάνουμε το ύψος των επικουρικών συντάξεων, ενώ ολοκληρώνουμε την εξυγίανση του συστήματος επικουρικής ασφάλισης με την πλήρη εφαρμογή του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης που πρώτοι καθιερώσαμε ήδη από το 2014.
Και σε οργανωτικό επίπεδο, προχωράμε στη διοικητική οργανωτική ενοποίηση όλων τον φορέων απονομής σύνταξης κάτω από το νέο Ψηφιακό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης e-ΕΦΚΑ.

Με τις αλλαγές αυτές, απεγκλωβίζουμε ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας από τις ναρκοθετημένες περιοχές των αδιέξοδων ρυθμίσεων του παλιού συστήματος  και διαμορφώνουμε ένα νέο, αξιόπιστο, απλό και κυρίως αποτελεσματικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, δημόσιο και καθολικό, που θα ενισχύει την απασχόληση και την παραγωγικότητα και κυρίως θα καλλιεργεί την ασφαλιστική συνείδηση. Ένα νέο δημόσιο κοινωνικό ασφαλιστικό σύστημα που θα εμπιστεύονται και θα αγκαλιάζουν όλοι.

Επιδίωξή μας είναι, όλοι οι Έλληνες να εμπιστευθούν ξανά την κοινωνική ασφάλιση, να ενταχθούν σε αυτή, να της εμπιστευθούν τους κόπους τους και στο τέλος του ασφαλιστικού τους βίου να γνωρίζουν ότι θα λάβουν μια αξιοπρεπή σύνταξη.

Και είναι σαφές ότι, σε ένα περιβάλλον δημογραφικής επιδείνωσης, δίπλα σε ένα βιώσιμο, γενικό και καθολικό δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο όπως προανέφερα, ενισχύουμε συνεχώς και διασφαλίζουμε, υπάρχει χώρος για την περαιτέρω ανάπτυξη ιδιωτικών σχημάτων ασφάλισης, ανάλογα με την εθελοντική και ελεύθερη επιλογή του κάθε πολίτη.

Στην αγορά εργασίας, ξεκινήσαμε με μια δέσμη ρυθμίσεων που συμπεριελήφθησαν στον πρόσφατο αναπτυξιακό νόμο και με τις οποίες:

Στο πλαίσιο της συλλογικής αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων, εμπλουτίσαμε το περιεχόμενο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, δίνοντας χώρο για συμφωνίες που εξαιρούν από την εφαρμογή ισχύος τους, επιχειρήσεις με αποδεδειγμένα οικονομικά προβλήματα.

Εξορθολογήσαμε την κατανομή ισχύος των συλλογικών συμφωνιών, με την έμφαση που ευλόγως πρέπει να δίνεται στο τοπικό και το επιχειρησιακό επίπεδο, δηλαδή εκεί όπου οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους τα διεκδικητικά τους δεδομένα.

Εμπεδώσαμε όρους διαφάνειας και αντιπροσωπευτικότητας τόσο στις συλλογικές διαπραγματεύσεις όσο και στην ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, με τη δημιουργία μητρώων Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών και με την ηλεκτρονική ψηφοφορία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από συνδικαλιστικά όργανα.

Δυναμώσαμε και συστηματοποιήσαμε τις διαδικασίες ελέγχου της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας από την Επιθεώρηση Εργασίας, μέσω και της δημιουργίας Μητρώου παραβατικότητας, για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Το αμέσως επόμενο διάστημα, φέρνουμε στη Βουλή δυο σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η πρώτη αφορά στην αναβάθμιση και ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ. Ενός καινοτόμου εργαλείου, το οποίο «γεννήθηκε» το 2013 επί της πρώτης θητείας μου στο Υπουργείο Εργασίας. Κι από τότε έχει κερδίσει την αναγνώριση των παραγωγικών, κοινωνικών και ερευνητικών φορέων, αλλά και των ίδιων των εργαζομένων και εργοδοτών της χώρας.

Το νέο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» θα αποτελέσει ένα ψηφιακό άλμα στο μέλλον. Και θα είναι πραγματικά μια τομή στη σχέση πολιτείας, επιχειρήσεων και εργαζομένων, υποστηρίζοντας παράλληλα την νέα ανταγωνιστική τροχιά της ελληνικής οικονομίας, ενσωματώνοντας και νέες ψηφιακές λειτουργίες όπως  το ψηφιακό ωράριο και την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας.

Η δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία αφορά τη δημιουργία του Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων.
Ενός πρωτοποριακού μηχανισμού επιβράβευσης συνεπών εργοδοτών, για πρώτη φορά στη χώρα μας, με την παροχή εκ μέρους της πολιτείας ασφαλιστικών, φορολογικών και άλλων κινήτρων. Σε αυτό θα ενταχθούν όλες οι επιχειρήσεις που επιδεικνύουν τεκμηριωμένα συμμόρφωση με όλες τις πρόνοιες της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
Γατί, όπως έχουμε τονίσει από την πρώτη μέρα της νέας διακυβέρνησης έχουμε δεσμευτεί στην εμπέδωση υγιών και βιώσιμων συνθηκών για την απρόσκοπτη άσκηση της επιχειρηματικότητας, όπως με τη  μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και εν γένει των φορολογικών επιβαρύνσεων στην οικονομία.
Αλλά, ταυτόχρονα, και το τονίζω αυτό, απαιτούμε από όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις να τηρούν στο έπακρο τις υποχρεώσεις τους στα ασφαλιστικά ταμεία, τους εργαζόμενους και την κοινωνία.

Παράλληλα, προχωρούμε σε μια σειρά μέτρων για την ενίσχυση του θεσμού της οικογένειας, οι οποίες προσδοκούμε ότι θα έχουν και θετικό αποτύπωμα στο μέγεθος του εργατικού δυναμικού, αμβλύνοντας τις δημογραφικές πιέσεις:

-Καθιερώνουμε επίδομα 2.000 ευρώ για κάθε νέα γέννηση.
-Αυξάνουμε κατά 30.000 τα voucher παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, ώστε να μην μένει κανένα παιδί εκτός.
-Επεκτείνουμε το θεσμό των ολοήμερων σχολείων, με παράλληλη εφαρμογή της διετούς υποχρεωτικής αγωγής, ώστε να μπορούν οι μητέρες να εργάζονται
-Αυξάνουμε το αφορολόγητο για κάθε παιδί κατά 1.000 ευρώ και μειώνουμε το συντελεστή ΦΠΑ για βρεφικά είδη από το 24% στο 13%.
-Στην πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση προχωρήσαμε στην κατοχύρωση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
-Επιπλέον, διατηρούμε το Α21 που δημιουργήσαμε το 2013 και ενισχύσαμε για πρώτη φορά την οικογένεια με ένα ή δύο παιδιά.
-Και όπως, δήλωσε πρόσφατα και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός μεταξύ των ευάλωτων ομάδων που θα λάβουν κοινωνικό μέρισμα, θα είναι οι πολύτεκνοι.

Πέρα, όμως, από τα επιμέρους μέτρα πολιτικής εκτιμώ ότι η πλέον πειστική απάντηση στις δημογραφικές προκλήσεις μπορεί να δοθεί μέσω μιας σαρωτικής απελευθέρωσης του αναπτυξιακού δυναμικού της ελληνικής οικονομίας που θα βασίζεται στην προώθηση της υγιούς επιχειρηματικότητας, την εμβάθυνση των διαρθρωτικών αλλαγών, τις καινοτόμες επιδόσεις και την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου, με πρωταρχικό σκοπό τη δημιουργία πολλών και καλών θέσεων εργασίας.

Γιατί μόνο έτσι, θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη όλων στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και θα αντιστραφεί η τάση φυγής των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό. Όπως για παράδειγμα στο Υπουργείο Εργασίας, αποφασίσαμε να πάμε κόντρα στην αδράνεια και στις τυπικές διαπιστώσεις. Και έτσι πήραμε μία συμβολική, αλλά σημαντική απόφαση, με την πρωτοβούλια ‘’Rebrain Greece – Ελλάδα Ξανά’’, για επιστροφή 500 νέων Ελλήνων με επιστημονική κατάρτιση και διεθνή εργασιακή εμπειρία πίσω στην πατρίδα.

Ενώ, παράλληλα, θα δημιουργηθεί ευνοϊκό κλίμα για την προέλκυση νέων επενδύσεων, την υψηλή συσσώρευση φυσικού κεφαλαίου, την αύξηση της παραγωγικότητας και, κατά συνέπεια, την επίτευξη υψηλού μακροχρόνιου ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης. Αυτός είναι ο πρωταρχικός στόχος της Κυβέρνησής μας και στην επίτευξή του είμαστε όλοι στρατευμένοι.