Σε δημοτικό σχολείο μεγάλου δήμου στα νότια προάστια της Αττικής, η τετάρτη τάξη ήταν η πιο «προβληματική». Τα 10χρονα της τάξης αυτής ήταν απείθαρχα, στα όρια παραβατικών συμπεριφορών, φώναζαν, έβριζαν (ναι, έβριζαν), στα διαλλείματα ήταν τα μόνα παιδιά από όλο το σχολείο που σχεδόν δεν ήξεραν να παίξουν. Η τάξη αυτή είχε τον «αυστηρότερο» δάσκαλο του σχολείου. Αυστηρός στα όρια του αυταρχισμού. Ήταν ο δάσκαλος που έβαζε τις περισσότερες τιμωρίες. ‘Ηταν ο δάσκαλος που καλούσε τους γονείς για να τους επιπλήξει, επιρρίπτοντας ευθύνες και εγκαλώντάς τους για τους μικρούς απροσάρμοστους «εγκληματίες» που μεγάλωναν. Μέσα στην τάξη, τα κοσμητικά πήγαιναν σύννεφο. «Είστε βλάκες, είστε ηλίθιοι, γράψτε 100 φορές την α ή τη β φράση. Ο καλός δάσκαλος είχε απαιτήσει από τα 10χρονα, στην αρχή ακόμα της σχολικής χρονιάς, να αριθμήσουν με το χέρι όλες τις σελίδες των τετραδίων τους, ώστε να μπορεί να ελέγχει αν κάποιο παιδί είχε σκίσει κάποια σελίδα (συνήθως τα παιδιά σκίζουν μια σελίδα από τα τετράδιά τους επειδή έχουν κάνει κάποιο λάθος ή για να μην παρουσιάσουν μια κακογραμμένη και με μουντζούρες εργασία, δηλαδή έχουν καταβάλει κόπο και προσπάθεια και επιδιώκουν ένα καλύτερο αποτέλεσμα). Ο καλός δάσκαλος της ιστορίας μας, δεν σήκωνε τέτοια κόλπα γι’ αυτό και απαίτησε τη χειρόγραφη αρίθμηση των τετραδίων. Όπως απαιτούσε την αποστήθιση 3-4 - 5 σελίδων από το βιβλίο της ιστορίας ή των θρησκευτικών. Αποστήθιση και όχι διάλογο μέσα στην τάξη, όχι κριτική σκέψη, όχι πολλά πολλά που μπορούν να οδηγήσουν το μυαλό λίγο πιο πέρα από τις τυπωμένες γραμμές του βιβλίου.
Ορισμένοι από τους γονείς, λίγοι, αντέδρασαν. Επισκέφτηκαν τον Γυμνασιάρχη, έφτασαν ως τον υπεύθυνο του υπουργείου για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην περιοχή και συνάντησαν τοίχο. Ναι μεν, αλλά… Ναι γνωρίζουμε ότι ο δάσκαλος είναι υπερβολικός πλην όμως και τα παιδιά είναι …προβληματικά. Ναι γνωρίζουμε ότι γίνεται αυταρχικός κι ότι οι μέθοδοί του είναι αντιπαιδαγωγικές σε ορισμένες περιπτώσεις, πλην όμως το σύστημα είναι τέτοιο που τον προστατεύει, ακόμα κι αν γίνουν αναφορές κλπ κλπ. Άλλοι γονείς πάλι, έδιναν δίκιο στο δάσκαλο και άδικο στα παιδιά τους, διότι ο δάσκαλος είναι η «εξουσία» και στην εξουσία δεν αντιδράς. Την αποδέχεσαι και σκύβεις το κεφάλι και στο δίκιο και στο άδικο. Και άλλοι, ενώ διαφωνούσαν με τον δάσκαλο, δεν τόλμησαν καν να ψελλίσουν τη διαφωνία τους από το φόβο πως το παιδί τους , μπορεί να στοχοποιηθεί από τον φέροντα την εξουσία δάσκαλο και να περάσει ακόμα πιο δύσκολα. «Μα, με είπε βλάκα» δυσανασχετούσε το παιδί. «Να μην του δίνεις δικαιώματα, μην πηγαίνεις αδιάβαστος, να προσέχεις, να υπομένεις…» ήταν η απάντηση του γονιού.
Η κατάσταση όπως ήταν φυσικό πολύ γρήγορα ξέφυγε από τον έλεγχο και κανείς από τους άλλους δασκάλους δεν ήθελε να πάρει τη συγκεκριμένη τάξη την επόμενη χρονιά. Κι έτσι, τα 10χρονα της τετάρτης τέλειωσαν το δημοτικό έχοντας τον ίδιο δάσκαλο και στις δύο επόμενες τάξεις της πέμπτης και της έκτης, με τις ίδιες μεθόδους και σκληρότερες όσο τα πράγματα ξέφευγαν.
Δεν γνωρίζω τι απέγιναν τα παιδιά της τάξης εκείνης φεύγοντας από το Δημοτικό για το Γυμνάσιο. Ίσως κάποια από αυτά, έχοντας διαμορφώσει πια άποψη για το ρόλο των δασκάλων, συνέχισαν να έχουν προβληματική και παραβατική συμπεριφορά. Ίσως κάποια άλλα πέτυχαν άλλους δασκάλους, με άλλες αντιλήψεις και είχαν ίσως την ευκαιρία να αναθεωρήσουν τη γνώμη τους για την έννοια και το ρόλου του «Δασκάλου».
Η ιστορία είναι πραγματική, δεν είναι μυθοπλασία. Όσο πραγματική ήταν και η εικόνα των φοιτητών που εισέβαλαν στην αίθουσα όπου συνεδρίαζε η σύγκλητος του Πανεπιστημίου υπό τον πρύτανη κ. Φορτσάκη.
Το μπουλούκι των φοιτητών που εισέβαλε, διέκοψε θορυβωδώς τη συνεδρίαση, έκλεισε τις πόρτες εγκλωβίζοντας και απαγορεύοντας τα μέλη της συγκλήτου να βγουν έξω. Και όλα αυτά παρουσία καναλιών και δημοσιογράφων που μετέφεραν σε κάθε ελληνικό σπίτι τις εικόνες της φοιτητικής «ανταρσίας» αλλά και εκείνες της πρυτανικής αντίδρασης. Ο κ. Φορτσάκης όρθιος με το χέρι απειλητικά υψωμένο να φωνάζει «έξω, έξω» και στη συνέχεια ως έγκριτος νομικός ο ίδιος να απειλεί με μηνύσεις τους φοιτητές.
Δεν δικαιολογούνται οι φοιτητές. Και όλο το δίκιο με το μέρος τους να είχαν, το χάνουν εισβάλλοντας μπουλουκηδόν στην αίθουσα και αποκλείοντας τη σύγκλητο, όπως και οι άλλοι παλαιότερα που έχτισαν συμβολικά τοίχο έξω από το γραφείο του πρύτανη.
Η ίδια η πράξη και ο βαθύς συμβολισμός της, αδικεί πρώτα τους ίδιους τους φοιτητές που διεκδικούν περισσότερη ελευθερία κατηγορώντας για αυταρχισμό τις πρυτανικές αρχές. Όταν αγωνίζεσαι για περισσότερη ελευθερία, δεν μπορείς να χτίζεις πόρτες και να απαγορεύεις την έξοδο ακόμα και στον «αυταρχικό» κ. Φορτσάκη.
Κι επειδή μια εικόνα χίλιες λέξεις, η εικόνα που είδε το πανελλήνιο, ξύπνησε τα ανακλαστικά του συντηρητισμού που έτσι κι αλλιώς έχει θεριέψει στα χρόνια της μεγάλης μας κρίσης, της οικονομικής κρίσης που παρέσυρε σαν χείμαρρος αξίες, ιδεώδη, ιδανικά, αρχές, σεβασμό στους θεσμούς, σεβασμό στα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των άλλων. Όλα παρασύρθηκαν και διαλύθηκαν, μαζί με τα εργασιακά δικαιώματα, μαζί με τις φορολογικές αδικίες, μαζί με την δυσθεώρητη ανεργία, μαζί με τις πενταετείς θυσίες του λαού που δεν βλέπει, όχι το φως, αλλά ούτε το ίδιο το τούνελ. Οι φοιτητές, ο πιο ζωντανός ιστός της κοινωνίας, βλέπουν πως δεν έχουν προοπτική, βλέπουν πως σπουδάζουν σε ένα πανεπιστήμιο που συνεχώς απαξιώνεται, βλέπουν πως για να σπουδάσουν, οι γονείς τους στερούνται και υποφέρουν. Κι αν με περισσή ευκολία, κρίνουμε τους «αναρχικούς» και ασεβείς φοιτητές, δεν δικαιολογούμαστε να μην αναγνωρίζουμε και την συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών που μοχθεί.
Η αρχική μας ιστορία του δασκάλου της τετάρτης δημοτικού, οδηγεί σε συμπεράσματα.
Το δίκιο δεν είναι ποτέ μόνο της μιας πλευράς και είναι γνωστό πως η δράση φέρνει αντίδραση, όσο γνωστό είναι πως αν δεν αντιδράσει ο νέος, ο φοιτητής, αυτός που δεν έχει μπει ακόμα στην πρέσα της αγοράς εργασίας, τότε η κοινωνία διατρέχει κίνδυνο. Γιατί μεγαλώνει παιδιά υποταγμένα, ανελεύθερα, παιδιά που εκπαιδεύονται να αποδέχονται το δίκιο της «εξουσίας» όχι επειδή είναι δίκιο αλλά επειδή δεν έχουν δικαίωμα να αμφισβητήσουν και να πολεμήσουν το άδικο. Μια κοινωνία με τέτοιους νέους αυτοκαταδικάζεται.
Για όλα αυτά, ο ρόλος του Δασκάλου είναι ακόμα πιο κρίσιμος. Ο Δάσκαλος που δεν μπορεί να προσεγγίσει τα παιδιά ο Δάσκαλος που προσπαθεί να επιβληθεί με τιμωρίες, απειλές και φόβο κάνοντας χρήση της εξουσίας του, το έχει χάσει το παιχνίδι. Ο Δάσκαλος που δεν μπορεί να κερδίσει την αγάπη και το σεβασμό των παιδιών, είναι τελειωμένος.
Ο πανεπιστημιακός δάσκαλος κ. Πρύτανη που απειλεί φοιτητές με μηνύσεις, στην καλύτερη περίπτωση έχει μπερδέψει το αμφιθέατρο με τις δικαστικές αίθουσες. Στο αμφιθέατρο κερδίζονται οι φοιτητές, όχι στα δικαστήρια. Κι αν ακόμα ο κ. Φορτσάκης δεν κατάφερνε ποτέ να κερδίσει την ομάδα των αντιδραστικών φοιτητών που τον απέκλεισαν, θα μπορούσε να κερδίσει πολλούς από τους χιλιάδες άλλους που δεν συμμετείχαν στο «χάπενινγκ» του αποκλεισμού. Με το λόγο κερδίζουν τις μάχες οι φωτισμένοι δάσκαλοι, όχι με το σηκωμένο χέρι. Σιγά - σιγά, όπως αργά- αργά και με φροντίδα μεγαλώνουν τα δέντρα, έτσι πλάθονται και οι άνθρωποι. Και βγάζουν ως ενήλικες αυτό που έχουν διδαχθεί ως ανήλικοι
