του Ιωάννη Αντύπα
Αν κάποιος εξετάσει τις επιπτώσεις της νέας κρίσης στον Περσικό κόλπο και ειδικότερα από τα δύο πρόσφατα γεγονότα του εμπρησμού των δύο τάνκερ στα Στενά του Ορμούζ και την μετέπειτα κατάρριψη του Αμερικάνικου drone από τους Ιρανούς, θα αισθανθεί ίσως μια σχετικά ευχάριστη έκπληξη, καθώς στο παρελθόν, αντίστοιχα γεγονότα έκαναν την παγκόσμια οικονομία να τρίζει συθέμελα από τις απότομες αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου.
Η σημασία των Στενών είναι τεράστια: το ένα τρίτο των παγκόσμιων αναγκών σε πετρέλαιο παράγεται στον Κόλπο και το μεγαλύτερο μέρος αυτού διέρχεται από αυτά. Τις τελευταίες μέρες όμως, η τιμή του αργού παρέμεινε σχετικά αδιατάρακτη παρόλα τα γεγονότα και παρόλη την φιλολογία πως οι Αμερικάνοι θα ξεκινούσαν πόλεμο με το Ιράν.
Στις 20 Ιουνίου, η τιμή του αργού όντως αυξήθηκε. Αλλά η αύξηση ήταν περιορισμένη: 5% με 8% φτάνοντας στα $65 το βαρέλι. Όντως ήπια προσαρμογή δεδομένων των γεγονότων, αν σκεφτεί κανείς πως το πιο πρόσφατο υψηλό ήταν στα $76 στα μέσα Μαΐου;
Πηγή γραφήματος: CNBC
Οι αναλυτές αναφέρουν πως και αυτή η αύξηση δεν ήταν τόσο αποτέλεσμα των γεγονότων όσο των εξης: Πρώτον, των σχολίων του FED πως μέσα στις επιλογές του είναι και η μείωση των επιτοκίων -και ως γνωστόν, μια μείωση των επιτοκίων οδηγεί τις αγορές στο να ρίχνουν χρήμα στο παιχνίδι τιμών. Δεύτερον, της απόφασης του Αμερικανού Προέδρου να συναντηθεί με τον Κινέζο ομόλογό του στα πλαίσια του G20 ησυχάζοντας ελαφρώς τους πρόσφατους φόβους πως ενδεχόμενη μη συμφωνία στις συζητήσεις γύρω από το Παγκόσμιο Εμπόριο, θα οδηγούσε σε επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας.
Αμερική και Κίνα
Ένας λόγος που η αγορά αντιδρά πλέον τόσο ψύχραιμα οφείλεται στην απόφαση της Αμερικής να ξαναγίνει κύρια πετρελαιοπαραγωγική χώρα. Η αύξηση της παραγωγής της τα τελευταία χρόνια. τόσο σε πετρέλαιο όσο και σε φυσικό αέριο την κατέστησε ενεργειακή υπερδύναμη. Μόνο την περσινή χρονιά η παραγωγή αργού αυξήθηκε κατά 17% και του φυσικού αερίου κατά 12 %. (Να συνυπολογιστεί σε αυτήν την εξέλιξη και οι αντίστοιχες αποφάσεις του Καναδά με 8,5% αύξηση στο αργό).
Η τεράστια αυτή αύξηση στην παραγωγή των ΗΠΑ (και του Καναδά) επηρέασε πτωτικά τις τιμές. Πλέον κάθε αύξηση της ζήτησης μπορεί άνετα να καλυφθεί και εκτός ΟΠΕΚ ή της Ρωσίας. Η φιλοδοξία των Αραβικών χωρών αλλά και της Ρωσίας να καταφέρουν να φτάσουν τις τιμές στα $100 το βαρέλι, δεν καρποφόρησαν. Και εάν και οι δύο προσπαθούν να διαφυλάξουν τα αποθέματά τους για το μέλλον, δεν μπορούν να παραγνωρίσουν πως τα έσοδα από το πετρέλαιο αποτελούν τεράστιο ποσοστό των συνολικών τους εσόδων και γνωρίζουν άριστα μέχρι ποιο σημείο μπορούν να ελιχθούν επηρεάζοντας προς το συμφέρον τους τις διεθνείς τιμές.
Παρ’ όλο που όπως προαναφέρθηκε πως η δήλωση Τραμπ περί συνάντησής του με τον Κινέζο πρόεδρο οδήγησε σε βραχυπρόθεσμη αύξηση της τιμής, η γενική ανησυχία για την κατάληξη αυτής της διαμάχης κράτησε μέχρι τώρα τις τιμές χαμηλά, καθιστώντας την αγορά πιο ανθεκτική από γεγονότα σαν τα πρόσφατα στον Κόλπο.
Μια τρίτη αιτία, πολύ γενικότερη, αργή στην εξέλιξή της και (περιβαλλοντολογικά αλλά και τεχνολογικά) πολύ καλοδεχούμενη, είναι ότι σιγά σιγά ο πλανήτης μειώνει την εξάρτησή του από το πετρέλαιο, προς όφελος άλλων πηγών ενέργειας. Ποιος θα περίμενε μερικά χρόνια πριν πως τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα θα είχαν αρχίσει να έχουν σημαντικές πωλήσεις; Οι εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα, κάνουν την “δίψα” βιομηχανιών και καταναλωτών για πετρέλαιο και τα παράγωγά του, ηπιότερη συμβάλλοντας σταθεροποιητικά στις τιμές.
Και αν;
Βέβαια, μια τυχόν σοβαρή ανάφλεξη στον Κόλπο δεν θα μπορούσε να αφήσει τις τιμές ανεπηρέαστες. Παρόλη την ύπαρξη εναλλακτικών πηγών προμήθειας πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά πόσο δύσκολο είναι να αναπληρωθούν τα 21 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που περνούν καθημερινά από τα Στενά του Ορμούζ.
Να επισημανθεί πως αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο, από τυχόν μείωση της χρήσης των Στενών, είναι οι ασιατικές οικονομίες. Σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές, το 76% των ποσοτήτων αργού που περνούν από τα Στενά, προορίζονται για μεγάλες ασιατικές οικονομίας όπως της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Ινδίας. Είναι γνωστό πως οι ΗΠΑ πάντα προσπαθούσαν να κρατούν τους δρόμους μεταφοράς πετρελαίου ανοιχτούς και ανεπηρέαστους από γεγονότα. Ενδεικτικό ότι παλαιότερα, αμερικανικά αλλά και ευρωπαϊκά πολεμικά συνόδευαν τάνκερς για λόγους ασφαλείας. Ίσως πλέον να συμμετάσχουν και άλλοι παίκτες στην προσπάθεια προστασίας τους.
Τα τελευταια γεγονότα τελικα μας οδηγουν σε καποια μαλλον ασφαλή συμπεράσματα. Η αγορά πετρελαίου έχει φτάσει σε ένα σημείο ισορροπίας και αντοχής σε εξωγενείς παράγοντες. Αυτό οφείλεται κυρίως στην διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας (κυρίως λόγω ΗΠΑ) αλλά και γιατί η παγκόσμια οικονομία διατηρεί την ζήτηση σε σχετικά σταθερά επίπεδα χωρίς μεγάλες προοπτικές αυτό να αλλάξει τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Να ελπίσει κανείς, ότι το κλίμα της αβεβαιότητας που κάνει τους πάντες διστακτικούς, δεν θα διαρκέσει και πολύ περισσότερο δεν θα ενταθεί. Γιατί τότε θα έχουμε όλοι να ανησυχούμε για πολλά περισσότερα από την κατάρριψη ενός αμερικάνικου ντρόουν στον Κόλπο.