Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών επιχειρεί να αποτρέψει έναν άμεσο κίνδυνο στρατιωτικής αναμέτρησης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, καθώς εντείνονται οι ενδείξεις για σύγκρουση μετά την πολύνεκρη επίθεση στο ινδικό Κασμίρ, όπου σκοτώθηκαν δεκάδες τουρίστες. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο σκοπεύει να επικοινωνήσει με τους ομολόγους του από τις δύο χώρες, ενώ ενθαρρύνει και άλλες κυβερνήσεις να αναλάβουν διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες, όπως ανέφερε η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τάμι Μπρους.

Είναι δεδομένο πως η προοπτική ενός πολέμου μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν – δύο πυρηνικών δυνάμεων της Νότιας Ασίας – εγείρει σοβαρές ανησυχίες όχι μόνο για τις ανθρώπινες απώλειες, αλλά και για τον γεωοικονομικό αντίκτυπο. Ήδη, η πρόσφατη κλιμάκωση έπειτα από μια πολύνεκρη επίθεση στο Κασμίρ, έδειξε μια πρόγευση του οικονομικού σοκ που θα μπορούσε να προκαλέσει μια σύρραξη. Οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις διαγράφονται έντονες και για τις δύο χώρες, ενώ και οι παγκόσμιες αγορές προετοιμάζονται για τυχόν αναταράξεις. Μακροπρόθεσμα, ένας πόλεμος απειλεί να εκτροχιάσει την ανάπτυξη της Ινδίας, να συντρίψει την ήδη εύθραυστη οικονομία του Πακιστάν, αλλά και να διαταράξει τις διεθνείς εμπορικές και επενδυτικές ροές.

Άμεσες επιπτώσεις στις οικονομίες της Ινδίας και του Πακιστάν

Σε πρώτο στάδιο, ο φόβος μιας ένοπλης σύρραξης έχει άμεσο αντίκτυπο στις χρηματοπιστωτικές αγορές και των δύο χωρών. Στην Ινδία, το εθνικό νόμισμα (ρουπία) σημείωσε πτώση καθώς οι επενδυτές έσπευσαν να μειώσουν το ρίσκο τους. Στις 25 Απριλίου 2025, ύστερα από επίθεση με πολλούς νεκρούς στο Κασμίρ, η ινδική ρουπία υποχώρησε περίπου 0,2% έναντι του δολαρίου μέσα σε μία συνεδρίαση, ενώ το χρηματιστήριο της Βομβάης κινήθηκε πτωτικά, υποαποδίδοντας αισθητά σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ασιατικά χρηματιστήρια, όπως έγραψε το Reuters. Αυτό το κύμα ρευστοποιήσεων αντανακλά τον φόβο των επενδυτών για περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης και πιθανό ξέσπασμα πολέμου. Αντίστοιχα, στο Πακιστάν, το Χρηματιστήριο του Καράτσι υπέστη βουτιά όταν η Ινδία ανακοίνωσε αντίποινα μετά την επίθεση: ο δείκτης KSE-100 έχασε σχεδόν 2% της αξίας του σε μία μέρα. Η εμπιστοσύνη των αγορών στο Πακιστάν – που ήδη δοκιμάζεται από χρόνιες οικονομικές ανισορροπίες – κλονίζεται περαιτέρω, με αποτέλεσμα η πακιστανική ρουπία και τα κρατικά ομόλογα να δέχονται πιέσεις.

Πέρα από τις αγορές κεφαλαίου, οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις εκδηλώνονται και στο εμπόριο και στις συγκοινωνίες. Ούτως ή άλλως, το διμερές εμπόριο Ινδίας-Πακιστάν είναι περιορισμένο λόγω δεκαετιών εντάσεων – είχε κορυφωθεί μόλις στα 3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018, προτού υποχωρήσει σε περίπου $1,2 δισ. το 2024. Με τα πρόσφατα αντίποινα, οι επίσημες εμπορικές συναλλαγές πρακτικά μηδενίστηκαν: το Ισλαμαμπάντ ανέστειλε κάθε εμπόριο με την Ινδία και έκλεισε τα σύνορα, τόσο τα χερσαία όσο και τον εναέριο χώρο του, κατά το Aljazeera.com. Αυτό το μέτρο έχει μεν περισσότερο συμβολική παρά ποσοτική σημασία – οι ινδικές εξαγωγές στο Πακιστάν ήταν μόλις σχεδόν $500 εκατ. το διάστημα Απριλίου 2024-Ιανουαρίου 2025, ενώ οι πακιστανικές εισαγωγές στην Ινδία σχεδόν μηδενικές – ωστόσο θα πληγούν συγκεκριμένοι τομείς. Για παράδειγμα, το Πακιστάν εξαρτάται από εισαγόμενα ινδικά φάρμακα και πρώτες ύλες για τη φαρμακοβιομηχανία του. Η διακοπή του εμπορίου θα προκαλέσει ελλείψεις και αύξηση τιμών σε φάρμακα, χημικά, τσάι και λιπάσματα. Επιπλέον, το κλείσιμο των συνόρων στερεί από την Ινδία τη χερσαία οδό διέλευσης μέσω Πακιστάν προς το Αφγανιστάν, επηρεάζοντας εισαγωγές ινδικών αγαθών από την κεντρική Ασία.

wikipedia

Οι συγκοινωνίες θα υφίσταντο επίσης σοβαρό πλήγμα. Η απόφαση του Πακιστάν να κλείσει τον εναέριο χώρο του εξαναγκάζει τις ινδικές αεροπορικές εταιρείες να παρακάμπτουν τον πακιστανικό εναέριο χώρο, επιμηκύνοντας τις πτήσεις προς Ευρώπη και Βόρεια Αμερική κατά μία έως δύο ώρες. Οι αερομεταφορείς, όπως η Air India και η IndiGo, ήδη αναφέρουν αυξημένο κόστος καυσίμων και ανάγκη για ενδιάμεσες στάσεις σε ορισμένα δρομολόγια, λόγω των παρακάμψεων, όπως μετέδωσε το Reuters.com. Το προηγούμενο του 2019 – όταν μια παρόμοια απαγόρευση εναέριας διέλευσης είχε στοιχίσει στις ινδικές αερογραμμές περί τα 5,5 δισ. ινδικές ρουπίες (περίπου $64 εκατ.), σε διάστημα πέντε μηνών – προμηνύει ακόμα μεγαλύτερες ζημίες εάν η κατάσταση κλιμακωθεί σε γενικευμένη σύρραξη και διαρκέσει περισσότερο.

Μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις και παγκόσμιες προεκτάσεις

Εάν οι εχθροπραξίες κλιμακωθούν σε πλήρη πόλεμο, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για τις δύο χώρες θα είναι δραματικές. Για την Ινδία, τη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής (ΑΕΠ άνω των $3 τρισ.), ένας πόλεμος θα εκτρέψει πολύτιμους πόρους από την ανάπτυξη προς τη στρατιωτική μηχανή. Η απότομη αύξηση των αμυντικών δαπανών και το κόστος διεξαγωγής πολέμου θα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και πιθανότατα θα οδηγήσουν σε αύξηση του δημοσίου χρέους και του πληθωρισμού. Επιπλέον, το επενδυτικό περιβάλλον θα πληγεί: η εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών στην ινδική αγορά – που θεωρείται κινητήρας ανάπτυξης στην Ασία – θα διαβρωθεί λόγω της γεωπολιτικής αβεβαιότητας. Αυτό μπορεί να σημαίνει εκροή ξένων κεφαλαίων, επιβράδυνση σε τομείς-κλειδιά όπως η τεχνολογία και οι υπηρεσίες πληροφορικής, αλλά και αναστολή μεγάλων έργων υποδομής. Παρότι η Ινδία διαθέτει μια διαφοροποιημένη οικονομία με εσωτερική αγορά που θα μπορούσε να απορροφήσει κάποιους κραδασμούς, μια παρατεταμένη σύγκρουση θα υπονομεύσει τους φιλόδοξους στόχους ανάπτυξης της κυβέρνησης Μόντι.

Για το Πακιστάν, οι προοπτικές είναι ακόμη πιο δυσοίωνες. Η χώρα ήδη βρισκόταν στο χείλος της χρεοκοπίας μόλις πριν λίγους μήνες, με τον πληθωρισμό να έχει σκαρφαλώσει ήδη στο εξωφρενικό 38,5% και την οικονομία να διολισθαίνει σε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Τα συναλλαγματικά αποθέματα είχαν πέσει σε επίπεδα που επαρκούσαν μόλις για λίγες εβδομάδες εισαγωγών βασικών αγαθών. Σε αυτό το εύθραυστο πλαίσιο, μια πολεμική σύρραξη με την Ινδία θα αποτελέσει οικονομικό παραλήρημα για το Πακιστάν. Όπως παρατηρούν αναλυτές, ακόμη και ένας σύντομος, περιορισμένος πόλεμος θα ήταν καταστροφικός για την πακιστανική οικονομία, η οποία επιβιώνει χάρη σε διεθνή δάνεια. Οι υποδομές της χώρας – από δρόμους και λιμάνια μέχρι ενεργειακό δίκτυο – θα κινδυνεύσουν με σοβαρές ζημιές.

Εάν ο ινδικός στρατός επιχειρήσει να αποκλείσει το λιμάνι του Καράτσι (τη βασική πύλη για το εμπόριο και τις εισαγωγές καυσίμων του Πακιστάν), η εγχώρια αγορά θα παραλύσει από ελλείψεις. Οι εξαγωγές υφαντουργικών και γεωργικών προϊόντων, που αποτελούν ζωτικές πηγές συναλλάγματος για το Πακιστάν, θα διακοπούν. Το κόστος ανοικοδόμησης μετά τον πόλεμο θα είναι δυσβάσταχτο, ενώ η εμπιστοσύνη ντόπιων και ξένων επενδυτών θα καταρρακωθεί για χρόνια. Ουσιαστικά, οικονομολόγοι προειδοποιούν πως μια ένοπλη σύγκρουση θα μπορούσε να βυθίσει το Πακιστάν στην οικονομική καταστροφή, σύμφωνα με το Reuters.com, απαιτώντας διεθνή διάσωση και δεκαετίες για ανάκαμψη.

Πέρα από τα σύνορα της Νότιας Ασίας, ένας πόλεμος Ινδίας-Πακιστάν θα είχε αισθητές παρενέργειες και στην παγκόσμια οικονομία. Μολονότι οι άμεσοι εμπορικοί δεσμοί των δύο χωρών με τον υπόλοιπο κόσμο δεν είναι συγκρίσιμοι με εκείνους μεγάλων εμπορικών δυνάμεων, το ψυχολογικό σοκ και η γεωπολιτική αβεβαιότητα θα μπορούσαν να ταράξουν τις διεθνείς αγορές. Κάθε πολεμική ανάφλεξη σε μια πυρηνικά οπλισμένη περιοχή δημιουργεί ένα κύμα φυγής προς την ασφάλεια: οι παγκόσμιοι επενδυτές πιθανώς θα στραφούν σε ασφαλή καταφύγια όπως ο χρυσός και τα ομόλογα των ΗΠΑ, αποσύροντας κεφάλαια από τις αναδυόμενες αγορές.

Οι τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να ενισχυθούν προληπτικά, αντανακλώντας το γεωπολιτικό ρίσκο – ειδικά αν διαφανεί κίνδυνος ευρύτερης ανάφλεξης που θα μπορούσε να επηρεάσει γειτονικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Παράλληλα, ένας πόλεμος θα διαταράξει περιφερειακές εφοδιαστικές αλυσίδες: η Ινδία είναι σημαντικός κόμβος για φαρμακευτικά προϊόντα και υπηρεσίες πληροφορικής, και οποιαδήποτε αστάθεια θα επηρεάσει τους συνεργάτες και πελάτες της παγκοσμίως. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, μια σύρραξη μεταξύ δύο εκ των μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας θα μπορούσε να στείλει κλυδωνισμούς στις παγκόσμιες αγορές, επιδεινώνοντας την ήδη εύθραυστη ισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας. Το προηγούμενο του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας – όπου είδαμε εκτίναξη τιμών σε ενέργεια και τρόφιμα λόγω διαταραχής της προσφοράς – υπενθυμίζει ότι οι οικονομικές συνέπειες ενός πολέμου δεν περιορίζονται ποτέ μόνο στα εμπλεκόμενα κράτη.

Το αναπόφευκτο κόστος ενός πολέμου

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται σαφές ότι ένας πόλεμος μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν θα είχε ολέθριες οικονομικές συνέπειες. Άμεσα θα βύθιζε τις δύο χώρες σε κρίση: τα νομίσματά τους θα κατέρρεαν, τα χρηματιστήρια θα αιμορραγούσαν και η εμπορική δραστηριότητα θα νέκρωνε. Μακροπρόθεσμα, η Ινδία θα έβλεπε τις αναπτυξιακές της φιλοδοξίες να καθηλώνονται, ενώ το Πακιστάν – με τις χρόνιες διαρθρωτικές του αδυναμίες – κινδυνεύει να υποστεί οικονομική κατάρρευση. Επιπλέον, όπως αναλύθηκε παραπάνω, οι παγκόσμιες αγορές δεν θα έμεναν αλώβητες: η σύγκρουση θα διαχεόταν μέσω της ενέργειας, του εμπορίου και της επενδυτικής ψυχολογίας, υπονομεύοντας την περιφερειακή και διεθνή σταθερότητα. Σε τελική ανάλυση, όπως τονίζουν και κυβερνητικοί αξιωματούχοι, καμία από τις δύο χώρες δεν μπορεί πραγματικά να «αντέξει» έναν πόλεμο – το οικονομικό τίμημα θα ήταν υπέρμετρο και για τους δύο, με ντόμινο αρνητικών επιπτώσεων πέρα από τα σύνορά τους.

Η γεωοικονομική πραγματικότητα υπαγορεύει ότι η αποκλιμάκωση και ο διάλογος δεν είναι απλώς η συνετή διπλωματική επιλογή, αλλά και επιβεβλημένη ανάγκη για να προστατευθεί η εύθραυστη ευημερία της περιοχής και η ευρύτερη παγκόσμια οικονομία. Μέχρι να συμβεί αυτό, όμως, ο πλανήτης ετοιμάζεται -για άλλη μια φορά- να κρατήσει την ανάσα του…

Διαβάστε ακόμη 

Φρένο στις αυξήσεις των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων – Καμία επιβάρυνση για το επιβατικό κοινό (πίνακες)

ΔΕΗ: Στα 13,6 λεπτά/kWh το πράσινο τιμολόγιο τον Μάιο

McDonald’s: Ισχυρή πτώση 3,6% στις πωλήσεις στις ΗΠΑ – Χαμηλό 4ετίας, μειωμένη κατανάλωση

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα