Του Γιάννη Τσιρογιάννη
Σκηνικό κατάρρευσης παρουσιάζει η ιταλική αγορά, συμπαρασύροντας τόσο τα χρηματιστήρια του Νότου όσο και της υπόλοιπης Ευρώπης, ενώ ανεπηρέαστη δεν έμεινε φυσικά η Wall Street.
Ο MIB στο Μιλάνο βούτηξε κατά 2,65% σήμερα, με τις συναλλαγές να ξεπερνούν το 1 δισ. (!), οι περισσότερες από τις οποίες αφορούσαν φυσικά εντολές πώλησης. Η απόδοση του ιταλικού 10ετούς σκαρφάλωσε στο 3,18%, ενώ η απόδοση των έντοκων γραμματίων 12μήνου εκτοξεύτηκε κατά 1000% από το 0,03% στο 1,04%!
Ισχυρές πιέσεις ασκήθηκαν στις τραπεζικές μετοχές με την Intesa Sanpaolo να βουλιάζει 4,1%, τη Unione di Banche 4,9% και τη Unicredit κατά 5,6%.
Στη Wall Street, ο Dow Jones βούτηξε κατά 391,64 μονάδες με πτώση της τάξεως του 1,58% στις 24.361 μονάδες, καθώς οι επενδυτές φοβούνται κλιμάκωση της πολιτικής κρίσης στην Ιταλία, η οποία θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει Ευρώπη και αγορές.
Ενδοσυνεδριακά ο βιομηχανικός δείκτης έφτασε να χάνει σχεδόν 500 μονάδες. Ισχυρές απώλειες της τάξεως του 3,5-6% κατέγραψαν οι αμερικανικές τράπεζες, ενώ το αμερικανικό 10ετές πραγματοποίησε ράλι (η απόδοση υποχώρησε κατά 5% στο 2,786%), όπως και το γερμανικό, καθώς οι επενδυτές εγκατέλειψαν τις μετοχές για πιο risk-on επενδύσεις.
Μεγάλος κερδισμένος και το γιεν (το USD/JPY υποχώρησε μέχρι και 1,% στο 108,3), το οποίο αποτελεί ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους αναταράξεων.
Στην Ιταλία, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και της Λέγκα εγκατέλειψαν την προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης μετά την άρνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αποδεχτεί την επιλογή του Υπουργού Οικονομικών.
Ωστόσο οι αγορές φοβούνται νίκη των αντισυστημικών κομμάτων που θα οδηγήσουν τη χώρα σε σύγκρουση με την Ε.Ε. Παράλληλα, ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Κάρλο Κοταρέλι εξετάζει να μην προχωρήσει στο σχηματισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών, ανοίγοντας το δρόμο για την διενέργεια εκλογών στις 29 Ιουλίου.
Σπεύδουν στα γερμανικά καταφύγια οι επενδυτές
Την ίδια στιγμή, ισχυρές ρευστοποιήσεις και στα πορτογαλικά και ισπανικά ομόλογα. Η απόδοση του 2ετούς πορτογαλικού εκτινάσσεται 337% στο 0,35%. Το ελληνικό 10ετές έκλεισε στο 4,77% έχοντας πιάσει υψηλό ημέρας στο 4,96%, ενώ η απόδοση του ισπανικού 10ετούς σκαρφάλωσε στο 1,167%.
Την ίδια ώρα οι επενδυτές αναζητούν την «ασφάλεια» των ομολόγων της Γερμανίας αλλά και των ΗΠΑ. Η απόδοση του 10ετούς γερμανικού υποχώρησε στο 0,256%, ενώ του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου κινείται στην περιοχή του 0,31% ενώ νωρίτερα είχε υποχωρήσει σήμερα ως το 2,8%.
Σε χαμηλό 10μηνου το ευρώ – Βαριές απώλειες στην Ευρώπη
Την ίδια στιγμή, το ευρώ δέχεται ανελέητο «σφυροκόπημα», υποχωρώντας σε χαμηλό 10μηνου έναντι του δολαρίου, στο 1,156. Στον αντίποδα οι επενδυτές σπεύδουν σε ασφαλή καταφύγια, όπως το γιεν, ενώ έδαφος κερδίζει και το δολάριο.
Στην Ευρώπη, ο δείκτης Stoxx 600 υποχώρησε 1,37% στις 384 μονάδες.
Στο Λονδίνο, ο δείκτης FTSE 100 σημείωσε πτώση 1,26% στις 7.632 μονάδες, στη Φρανκφούρτη ο DAX 30 κινήθηκε χαμηλότερα 1,53% στις 12.666 μονάδες και στο Παρίσι ο CAC 40 έκλεισε με απώλειες 1,29% στις 5.438 μονάδες.
Στη Μαδρίτη ο χρηματιστηριακός δείκτης IBEX υποχώρησε 2,49% στις 9.521 μονάδες. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι καλείται να αντιμετωπίσει την πρόταση μομφής της αντιπολίτευσης μετά τις καταδικαστικές αποφάσεις στελεχών του κυβερνώντος κόμματος για διαφθορά.
Τρέμουν Italexit οι αγορές
Η ιταλική πολιτική κρίση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, στέλνοντας κύματα κραδασμών στις ευρωπαϊκές αγορές, με την Ευρωζώνη να βρίσκεται πλέον αντιμέτπωη με αποσταθεροποίηση. Οι επενδυτές βρίσκονται στις «επάλξεις», με τις συζητήσους τους να περιλαμβάνουν ακόμη και το σενάριο εξόδου της Ιταλίας από την Ευρωζώνη, ένα Italexit δηλαδή.
Παράλληλα, το ιταλικό πολιτικό αδιέξοδο ανατρέπει τα περισσότερα από τα δεδομένα με τα οποία γίνονταν οι σχεδιασμοί για τις θεσμικές αλλαγές στην Ε.Ε. αλλά και για την πορεία της Ελλάδας, καθώς επαναφέρει το ρίσκο για την Ευρωζώνη σε μια στιγμή που η τελευταία δεν έχει προλάβει να «θωρακιστεί» απέναντι σε μια νέα κρίση. Ο Soros βλέπει μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση προ των πυλών και την ΕΕ υπό απειλή.
Το μεγαλύτερο μέρος των κραδασμών απορροφούν οι αγορές ομολόγων, με τους επενδυτές να ξεφορτώνονται μαζικά τα ιταλικά χρεόγραφα -ειδικά τα βραχυπρόθεσμα-, καθώς το ρίσκο μιας σύγκρουσης της Ιταλίας με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο δημιουργεί αμφιβολίες για την μελλοντική πορεία της χώρας και των τραπεζών της, με πιθανές συνέπειες ευρύτερα και στην Ευρωζώνη.
Ντόμινο σε Πορτογαλία, Ισπανία και Ελλάδα
Προς το παρόν οι αναταράξεις δείχνουν να επηρεάζουν και άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, κυρίως την Πορτογαλίας, δείχνοντας προς το παρόν ότι η αβεβαιότητα εστιάζει στις χώρες με μεγάλο χρέος, καθώς οι δύο αυτές χώρες έχουν αναλογικά το μεγαλύτερο χρέος μετά την Ελλάδα, με 132% του ΑΕΠ για την Ιταλία, 130% του ΑΕΠ για την Πορτογαλία και περίπου 180% του ΑΕΠ για την Ελλάδα.
Το χειρότερο όλων είναι ότι σήμερα τα «εργαλεία» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για να αντιμετωπίσει την κρίση είναι περιορισμένα αφού δεν μπορεί να κατεβάσει κι άλλο τα επιτόκια, τα οποία ήδη κινούνται στην περιοχή του μηδέν.
Περιορίζονται οι επιλογές της ΕΚΤ
Η ΕΚΤ, διαθέτει βέβαια το εργαλείο Άμεσων Αγορών Ομολόγων (Outright Market Transactions), το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εν είδει «μπαζούκας» για να στηρίξει τα ιταλικά και άλλα ομόλογα, αλλά κάτι τέτοιο δύσκολα μπορεί να εφαρμοστεί, αφού προϋποθέτει την ύπαρξη προγράμματος στήριξης (μνημόνιο) από τις χώρες που στηρίζονται.
Από την άλλη πλευρά, είναι βέβαιο ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Ιταλία, η ΕΚΤ δεν θα βιαστεί καθόλου να ανεβάσει τα επιτόκια και να σταματήσει την ποσοτική χαλάρωση (το λεγόμενο τύπωμα χρήματος) επομένως η πρόσθετη ρευστότητα θα συνεχίσει να διοχετεύεται για το επόμενο διάστημα.
Τα νέα δεδομένα επηρεάζουν την επόμενη μέρα στην Ελλάδα, καθώς το υψηλό κόστος χρήματος καθιστά δυσκολότερη την αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους από τις αγορές, με εκδόσεις νέων ομολόγων, χωρίς κάποιου είδους στήριξη από μηχανισμούς της Ευρωζώνης, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός.
Το οικονομικό επιτελείο σχεδίαζε νέες εκδόσεις ομολόγων με επιτόκια κάτω από το 4%, κάτι που δεν φαίνεται εφικτό όταν ήδη οι αποδόσεις στη δεκαετία έχουν φτάσει στο 4,1%.
Τι σημαίνει για Ελλάδα – Η εικόνα στα ομόλογα
Η ισχυρή πίεση εξ Ιταλίας αποτελέι μια εξέλιξη που έρχεται στη χειρότερη συγκυρία για τη χώρα μας που αναζητά τη βιώσιμη έξοδο στις αγορές ενόψει της λήξης του προγράμματος του ESM τον προσεχή Αύγουστο.
Είναι ενδεικτικό ότι η τελευταία μηνιαία έρευνα του Κέντρου Ερευνών Sentix, που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, δείχνει πως ο αριθμός των επενδυτών που περιμένουν η ευρωζώνη να χάσει τουλάχιστον ένα μέλος της τους επόμενους μήνες έχει αυξηθεί τον τελευταίο μήνα σημαντικά.
Συγκεκριμένα ο μηνιαίος δείκτης για τη διάλυση του ευρώ που βασίζεται σε μια έρευνα σε 1.000 θεσμικούς επενδυτές και μικρομετόχους υπερδιπλασιάστηκε στο 13% από 6,3% τον Απρίλιο. Η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί ότι αυτή η χώρα θα είναι η Ιταλία.
Εν τω μεταξύ, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς «φλέρταρε» στενά με το 5% σήμερα, δηλαδή το επίπεδο που βρισκόταν το 2010 όταν προσφύγαμε στο ΔΝΤ. Μετά το υψηλό ήμερας, στο 4,96, το ελληνικό 10ετές αποκλιμακώθηκε στο 4,77%.
Ισχυρούς κραδασμούς δέχθηκε το Χρηματιστήριο, το οποίο βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από το Δεκέμβριο, κλείνοντας με πτώση 2,32% στις 738,08 μονάδες.
Το ελληνικό χρέος
Επιπλέον, η ιταλική κρίση δυσχεραίνει και τις συζητήσεις για το ελληνικό χρέος οι οποίες διεξάγονται αυτήν την περίοδο, καθώς το πιθανότερο «ρεφλέξ» της γερμανικής πλευράς θα είναι να αποφύγει κατά το δυνατόν παραχωρήσεις προς την Ελλάδα, έτσι ώστε να μην δημιουργούνται προηγούμενα τα οποία θα ανοίξουν το δρόμο και για ανάλογα αιτήματα από τους Ιταλούς.
Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν, ότι οι ήδη σκληροί Γερμανοί θα παραμείνουν άκαμπτοι για να μην ανοίξουν την όρεξη και των Ιταλών.
Ο «λογαριασμός» και το Βερολίνο
Ήδη στη Γερμανία, η ιταλική κρίση χρησιμοποιείται ως παράδειγμα του τι μπορεί να κληθεί να πληρώσει η χώρα τους, από τις δυνάμεις εκείνες που αντιτίθενται στην ατζέντα των μεταρρυθμίσεων του Εμανουέλ Μακρόν για κοινό προϋπολογισμό, κοινές επενδύσεις, κοινό ταμείο στήριξης των τραπεζών (ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση) και αμοιβαιοποίηση χρεών (ευρωομόλογο).
Το επιχείρημα των «γερακιών» στη Γερμανία, είναι ότι τελικά το Βερολίνο θα κληθεί να πληρώσει τον όποιο λογαριασμό, όπως εκείνον των Ιταλικών τραπεζών που έχουν το μεγαλύτερο ποσό κόκκινων δανείων στην ευρωζώνη (πάνω από 200 δισ. ευρώ).
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει, θεωρητικά προς το παρόν και η πιθανότητα οι σκληροί της ευρωζώνης και ιδιαίτερα η γερμανική πλευρά να βάλουν αναγκαστικά «νερό στο κρασί τους» προκειμένου να αποφύγουν μια νέα εκτεταμένη κρίση η οποία θα απειλήσει τη συνοχή του ευρω.
Διότι στο Βερολίνο γνωρίζουν πολύ καλά ότι, εν τέλει, το ευρώ λειτουργεί προς όφελος πάνω από όλα της Γερμανίας και των εξαγωγών της και σε περίπτωση διάλυσής του και πάλι ο μεγαλύτερος λογαριασμός θα πήγαινε στη συγκεκριμένη χώρα.