Η προηγούμενη εβδομάδα θα καταγραφεί στην παγκόσμια οικονομική ιστορία ως μία χαρακτηριστική μαύρη σελίδα η οποία σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου κύκλου εξελίξεων, απρόβλεπτων και σε πλήρη αντίθεση με ό,τι είχαμε συνηθίσει μέχρι τώρα.
Σηματοδοτεί το σκάσιμο της νομισματικής φούσκας και την αρχή του τέλους της πλαστής ευμάρειας και ευζωίας που χαρακτήριζαν την προηγούμενη πενταετία -με την εξαίρεση των επιπτώσεων της πανδημίας- οι οποίες όμως αντιμετωπίσθηκαν και αυτές με πολύ γενναίες κρατικές οικονομικές ενισχύσεις και επιδόματα, αδιανόητα για άλλες δυσκολότερες παλαιότερες εποχές.
Εδώ στην Ελλάδα, στη μικρή εσωστρεφή χώρα μας, όπου τον τόνο δίνουν τα μυωπικά δελτία ειδήσεων, η συζήτηση περιεστράφη αποκλειστικά γύρω από το κόστος θέρμανσης εν όψει του επερχόμενου χειμώνα. Οι διάφορες ξανθές γαλανομάτες (σουηδικών προδιαγραφών) σοβαροφανείς παρουσιάστριες των ειδήσεων, ανακάλυψαν μάλιστα μια νέα κατηγορία αναλυτών-συμβούλων για να μας ενημερώσουν περί το ενεργειακό κόστος. Έτσι, μετά τους ειδήμονες περί τα ελληνοτουρκικά, εμφανίσθηκαν οι ειδήμονες περί τα ενεργειακά και το κόστος θέρμανσης, για να μας αναλύσουν ότι τα καυσόξυλα είναι συμφερότερα από το ηλεκτρικό ρεύμα.
Δεν περιφρονώ το ζήτημα του κόστους θέρμανσης -κάθε άλλο μάλιστα- αφού και εγώ το υφίσταμαι γογγύζων. Όμως το θέμα δεν είναι δυνατόν να εξαντλείται εκεί!
Για τα άλλα τα σπουδαία, τα κοσμοϊστορικά, κουβέντα!
Ποια είναι αυτά για τα οποία οι ελληνικές ειδήσεις δεν πήραν χαμπάρι;
Τις προηγούμενες ημέρες οι Κεντρικές Τράπεζες όλου του κόσμου αύξησαν δραστικά τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον καλπάζοντα πληθωρισμό, με αποτέλεσμα να κλυδωνιστούν οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές και κυρίως οι αγορές ομολόγων.
Αυτό ισοδυναμεί με μία βίαιη κίνηση των τεκτονικών πλακών κάτω από την παγκόσμια οικονομία και προδιαγράφει επικίνδυνες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, καθώς όλος ο κόσμος προσπαθεί να προσαρμοσθεί στα νέα δύσκολα δεδομένα.
Το αμερικανικό χρηματιστήριο (δείκτης SP 500) είχε απώλειες 23% μέσα στη χρονιά, ενώ τα ομόλογα παγκοσμίως κατέρρευσαν. Το αμερικανικό 10ετές από επιτόκιο 1,35% έφθασε στο 3,90%. Και το ελληνικό 10ετές, το κόστος δανεισμού της χώρας μας δηλαδή, από 1,3% ανήλθε στο 4,95%. Αντιλαμβάνεται κανείς τι σημαίνει αυτό. Θα μπορούσαν σήμερα να μοιρασθούν από πλευράς ελληνικού κράτους οι ενισχύσεις που μοιράστηκαν τόσο απλόχερα, δεδομένου ότι αυτές προέρχονται από δανεισμό;
Με άλλα λόγια, τέλος η ευμάρεια και το φθηνό χρήμα!
Ποτέ άλλοτε δεν είχε συμβεί αυτό που συνέβη τώρα. 10 Κεντρικές Τράπεζες ταυτοχρόνως αύξησαν τα επιτόκιά τους με επανειλημμένες παρεμβάσεις και σύντομα ετοιμάζονται να το επαναλάβουν. Ακόμα και η ελβετική Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκιά της! Ενώ οι αγορές αντιμετώπισαν την Αγγλία σαν να ήταν μια τριτοκοσμική υπανάπτυκτη χώρα, παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες της Τράπεζας της Αγγλίας.
Οι αγορές ομολόγων βίωσαν τη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 70 ετών, ενώ οι αυξανόμενες αποδόσεις των ομολόγων σίγουρα θα πλήξουν περαιτέρω τις αγορές μετοχών, εφόσον τα ομόλογα φαίνονται τώρα πιο ελκυστικά. Άρα οι προσδοκίες για τις μετοχές είναι πολύ αρνητικές και λογικό είναι οι αγορές να πέσουν.
Τα νομίσματα επίσης παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις ως αποτέλεσμα των αναταράξεων στις αγορές. Όλοι πανικόβλητοι καταφεύγουν στο δολάριο που θεωρείται το ασφαλέστερο νόμισμα, ενώ το ευρώ έχασε το 20% της αξίας του και κατέρρευσε στο 0,95 ανά δολάριο.
Όλοι αντιλαμβάνονται ότι η όποια αναιμική ανάπτυξη ανεμένετο να υπάρξει για φέτος στην Ευρώπη πάει περίπατο, πλην Ελλάδος όπου τα υπερέσοδα από τον υπερτουρισμό φαίνεται να αποτελούν φιλί ζωής για την ανάπτυξη. Ποιος μετράει όμως τις μη οικονομικά καταγραφόμενες παράπλευρες ζημίες από την υπερανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού;
Και, δυστυχώς, η ακύρωση της ανάπτυξης, η πτώση των αγορών και ο γιγαντούμενος πληθωρισμός είναι ο πρόλογος στην καταιγίδα που θα ακολουθήσει, καθώς τα τρία αυτά φαινόμενα πυροδοτούν το ένα το άλλο! Είναι δε βέβαιον ότι οι επιπτώσεις δεν θα είναι μόνον οικονομικές. Ήδη οι πολιτικές επιπτώσεις άρχισαν να φαίνονται και έπεται συνέχεια, ενώ οι κοινωνικές υπό μορφήν διαμαρτυρίας και αναταραχής μάλλον ζυμώνονται. Η δε επαπειλούμενη αύξηση της ανεργίας, ως αποτέλεσμα της αναιμικής ανάπτυξης, θα πυροδοτήσει περαιτέρω τέτοια κοινωνικά φαινόμενα.
Φοβούμαι ότι αυτή τη φορά όχι μόνο the party is over, αλλά θα πέσει και πολύ κλάμα.
Μακάρι να διαψευσθώ!