Η Ρωσία αποτελεί από καιρό τον κύριο γεωπολιτικό άξονα της Αρκτικής, με βαθιά ριζωμένες στρατιωτικές, εμπορικές και στρατηγικές επενδύσεις στην περιοχή.
Ωστόσο, τώρα που οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ στρέφουν την προσοχή τους στην περιοχή για γεωοικονομικούς και λόγους ασφαλείας, η Μόσχα φαίνεται νευρική για το νέο ενδιαφέρον της Δύσης.
Αυτό είναι ίσως αναμενόμενο, δεδομένης της εδαφικής επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή: η Ρωσία καλύπτει το 53% (ή πάνω από 22.990 μίλια) των ακτών του Αρκτικού Ωκεανού και, σύμφωνα με το Arctic Institute, ένα κέντρο μελετών για την ασφάλεια στην περιοχή του Αρκτικού Κύκλου, από τον πληθυσμό των περίπου 146 εκατομμυρίων ανθρώπων, 2,5 εκατομμύρια Ρώσοι ζουν και εργάζονται στην περιοχή.
Για τους ντόπιους — και την ευρύτερη ρωσική οικονομία — οι στρατηγικοί μοχλοί για την απασχόληση, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη περιλαμβάνουν τις βιομηχανίες εξόρυξης πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυκτών, την αλιεία, τις υποδομές και τις μεταφορές, ιδίως σε σχέση με τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό, μια σημαντική αρκτική ναυτιλιακή οδό για τη Ρωσία.
Επιπλέον, η Ρωσία διατηρεί το θαλάσσιο πυρηνικό της αποτρεπτικό όπλο στην Αρκτική και διαθέτει εκεί μια σειρά στρατιωτικών βάσεων και αεροδρομίων, καθώς και έναν εξειδικευμένο στόλο παγοθραυστικών για τη διευκόλυνση του εμπορίου, των μεταφορών και της εξόρυξης πόρων στην περιοχή.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ρωσία παρακολουθεί τα τεκταινόμενα τη στιγμή που ο Τραμπ δηλώνει ότι θα καταλάβει το πλούσιο σε πόρους νησί της Γροιλανδίας στην Αρκτική ή όταν το ΝΑΤΟ διεξάγει πολεμικές ασκήσεις στην Αρκτική.
«Οι χώρες του ΝΑΤΟ γενικά ορίζουν όλο και περισσότερο τον Άπω Βορρά ως εφαλτήριο για πιθανές συγκρούσεις», σχολίασε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ διεξήγαγαν πολεμικές ασκήσεις στη Νορβηγία τον Μάρτιο, στις οποίες συμμετείχαν 10.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ από εννέα συμμαχικές χώρες.
Οι ασκήσεις είχαν ως στόχο, σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, να βελτιώσουν τις δεξιότητες, τις στρατιωτικές ικανότητες και τη συνεργασία των στρατιωτικών δυνάμεων για την πολεμική δράση σε συνθήκες ακραίου ψύχους.
Ο Πούτιν δεν πείστηκε, δηλώνοντας ότι «είναι προφανές ότι ο ρόλος και η σημασία της Αρκτικής τόσο για τη Ρωσία όσο και για ολόκληρο τον κόσμο αυξάνεται. Δυστυχώς, όμως, ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός, ο αγώνας για θέσεις στην περιοχή αυτή, εντείνεται επίσης».
Λίγο μετά τις ασκήσεις του ΝΑΤΟ, ο Βόρειος Στόλος της Ρωσίας (που έχει αναλάβει την υπεράσπιση των αρκτικών θαλασσών κατά μήκος της βόρειας Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων της Θάλασσας του Μπάρεντς και της Θάλασσας της Κάρα) ξεκίνησε ασκήσεις στην Αρκτική με τη συμμετοχή 20 πλοίων και περίπου 1.500 ατόμων, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax.
Η Ρωσία επιδιώκει να επεκτείνει επιθετικά τα οικονομικά της συμφέροντα στην Αρκτική, καθώς η περιοχή συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία της.
«Σήμερα, η Αρκτική παράγει ήδη το 7,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ρωσίας και πάνω από το 11% των εξαγωγών της», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Αλεξέι Τσεκούνκοφ, υπουργός Ανάπτυξης της Άπω Ανατολής και της Αρκτικής της Ρωσίας, σε σχόλια που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta.
«Καθώς τα έργα που έχουν ήδη ξεκινήσει υλοποιούνται, η σημασία της Αρκτικής για την οικονομία, τον εφοδιασμό και την ασφάλεια της Ρωσίας θα αυξηθεί», δήλωσε ο Τσεκούνκοφ, σημειώνοντας ότι «είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η σημασία της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού, η οποία παρέχει μια διαδρομή 40% συντομότερη μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας».
Οι διεθνείς κυρώσεις που επιβλήθηκαν με στόχο την υποβάθμιση του τομέα ορυκτών καυσίμων της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022 έχουν επηρεάσει ορισμένα μεγάλα έργα στην περιοχή, με την παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το έργο Arctic LNG 2 και ένα μεγαλεπήβολο πετρελαϊκό έργο που σχεδιάζει η Vostok Oil να συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων έργων υποδομής που έχουν πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις.
Η Ρωσία έχει προσπαθήσει να παρακάμψει τις κυρώσεις χρησιμοποιώντας έναν λεγόμενο «σκιώδη στόλο» πλοίων και δεξαμενόπλοιων για να εξάγει τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου της σε πελάτες που εξακολουθούν να είναι διατεθειμένοι να τα αγοράσουν, με τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας να προσπαθούν να καλύψουν τα κενά που επιτρέπουν στη Μόσχα να το κάνει.
Η Μαρί-Αν Κόνινξ, πρώην πρέσβης της ΕΕ για την Αρκτική, δήλωσε στο CNBC ότι η Αρκτική «έχει ζωτικό στρατηγικό ενδιαφέρον για τη Ρωσία, τόσο από οικονομική όσο και από άποψη ασφάλειας. Αποτελεί τεράστια πηγή ΑΕΠ λόγω της εξόρυξης ενεργειακών πόρων, ενώ η χρήση της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού αποτελεί τεράστια πηγή εσόδων για τη Ρωσία. Με αυτό το εισόδημα, παρά τις κυρώσεις, η Ρωσία έχει καταφέρει να χρηματοδοτήσει το ένα τρίτο του κόστους του πολέμου στην Ουκρανία με αυτές τις εξαγωγές», δήλωσε.
«Οι κυρώσεις έχουν αποτέλεσμα, αλλά πρέπει να προχωρήσουν περαιτέρω, διότι επηρεάζουν την ρωσική οικονομία, αλλά υπάρχει και η άλλη πτυχή της ασφάλειας, διότι οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι οι πυρηνικές δυνάμεις τους βρίσκονται στην Αρκτική, και αυτό αποτελεί σοβαρή απειλή για την Ευρώπη», τόνισε.
Ένα από τα προβλήματα της στρατηγικής της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ για την Αρκτική είναι ότι απλώς προσπαθεί να καλύψει το χαμένο έδαφος σε σύγκριση με τη μακροχρόνια ανάπτυξη της Ρωσίας στην αρκτική επικράτειά της.
Η Ρωσία άρχισε να επανεπενδύει στην Αρκτική στα μέσα της δεκαετίας του 2000, σύμφωνα με αναλυτές του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ανάλυσης (CEPA), οι οποίοι προσέθεσαν ότι «το Κρεμλίνο παραμένει αμετακίνητο στην επιδίωξή του να ασκήσει πλήρη έλεγχο στην Αρκτική Ζώνη της Ρωσικής Ομοσπονδίας», καθώς επιδιώκει να προστατεύσει τα ζωτικά συμφέροντά του κατά μήκος της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού.
Αντίθετα, το ανανεωμένο ενδιαφέρον της Δύσης για την Αρκτική έχει σε μεγάλο βαθμό προκληθεί από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
«Μέχρι τότε, θα έλεγα ότι δεν υπήρχε πραγματική συνείδηση εκ μέρους του ΝΑΤΟ για την απειλή της ασφάλειας στην Αρκτική. Παραμελούσε το βόρειο πλευρό του», δήλωσε η Κόνινξ στο CNBC.
«Ωστόσο, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και ιδίως χάρη στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, ενισχύονται οι δυνάμεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ στη Βόρεια Ευρώπη. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία για γεωοικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους ασφαλείας».
Η Αρκτική «γίνεται το κέντρο της παγκόσμιας προσοχής» και για «γεωοικονομικούς λόγους», συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι η κλιματική αλλαγή έχει καταστήσει πιο προσβάσιμους τους πλούσιους φυσικούς πόρους και τα κρίσιμα ορυκτά της Αρκτικής, ενώ υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες ναυτιλίας κατά μήκος της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού.
«Ως εκ τούτου, υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και από τους μεγάλους γεωπολιτικούς παράγοντες, όχι μόνο από τις ΗΠΑ, αλλά και από μη αρκτικές χώρες, όπως η Κίνα», συμπλήρωσε.
Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Αρκτική ανανεώθηκε επίσης από την κυβέρνηση Τραμπ, με τον πρόεδρο να δεσμεύεται να καταλάβει τη Γροιλανδία, ενδεχομένως με στρατιωτική δύναμη. Αυτό δεν έγινε δεκτό ούτε στη Γροιλανδία, ούτε στη Δανία, ούτε στην Ευρώπη, με ευρεία καταδίκη της στάσης του προέδρου στο θέμα.
Διαβάστε ακόμη
Οι Έλληνες του εξωτερικού «επιστρέφουν» στην πατρίδα – Πού επενδύουν
Πλειστηριασμοί: Ποιες «επώνυμες» βίλες σε Αθήνα και Μύκονο βγαίνουν στο σφυρί (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.