Συμμαχία γιγάντων στις κατασκευές για να σταματήσει ο αφανισμός των υγιών εταιρειών

Της Μαριάννας Τζάννε

Τον πάτο του βαρελιού συνεχίζει να ξύνει ο τεχνικός κόσμος της χώρας που παρά τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, τα χιλιάδες λουκέτα και τις απώλειες θέσεων εργασίας, συνεχίζει να μαστίζεται από τις υψηλές εκπτώσεις στα έργα, τους υψηλούς δείκτες αδιαφάνειας, διαφθοράς και τις αθέμιτες πρακτικές.

«Με εξαίρεση τις παραχωρήσεις και τα ΣΔΙΤ, η κατάσταση αυτή οδηγεί σε χαμηλή ποιότητα των έργων και σύγχρονων τεχνικών προδιαγραφών» ανέφερε χθες σε κοινή εκδήλωση του κατασκευαστικού κλάδου (ΣΤΕΑΤ, ΣΕΓΜ, ΣΑΤΕ) ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) κ. Κωνσταντίνος Καλλέργης. Ο κόμπος έχει φτάσει πλέον στο χτένι και οι εκπρόσωποι των μεγαλύτερων κατασκευαστικών εταιρειών και γραφείων μελετών αντί να τρώνε τις σάρκες τους, αποφάσισαν να συνασπιστούν σε μια προσπάθεια να περισώσουν ότι έχει απομείνει από τις τεχνικές εταιρείες, υπογράφοντας μνημόνιο συνεργασίας για από κοινού δράση.

Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο κ. Καλλέργης, ο κατασκευαστικός κλάδος έχει υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες μέσα στην κρίση καθώς από το 7% του ΑΕΠ το 2007, σήμερα έχει φτάσει στο 2% του ΑΕΠ. Η συνολική επενδυτική δαπάνη για κατασκευαστικά έργα από 33,6 δισ. το 2007, μειώθηκε σε 9 δισ. το 2017. Την ίδια στιγμή έχουν χαθεί περισσότερες από 200.000 θέσεις εργασίας, με πάνω από το 20% των επιστημόνων που έχουν μεταναστεύσει να είναι από τον κλάδο των μηχανικών.

Τα στελέχη του κλάδου έκρουσαν για άλλη μια φορά το κουδούνι του κινδύνου, λέγοντας ότι οι στρεβλώσεις δεν έχουν εξαληφθεί παρά την ψήφιση, πλέον της διετίας, του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις.

«Συνεχίζονται τα φαινόμενα περιοριστικών κριτηρίων, καταχρηστικών όρων που ευτελίζουν κάθε έννοια σοβαρότητας και λογικής. Ανεξέλεγκτες εκπτώσεις, απευθείας αναθέσεις μέσω διαδικασιών διαπραγμάτευσης, καθυστερήσεις στα έργα με μελέτη – κατασκευή, δημοπράτηση έργων ως προμήθειες ή υπηρεσίες, κατάχρηση διενέργειας συνοπτικών διαγωνισμών στον τομέα των μελετών, πλήρης αποτυχία των απευθείας αναθέσεων μέσω κλήρωσης, τουλάχιστον για τις μελετητικές υπηρεσίες».

Επίσης, παρά τη χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος ΕΣΗΔΗΣ δε διαφαίνεται επιτάχυνση των διαγωνιστικών διαδικασιών, και καταγράφεται συνέχιση τη γραφειοκρατικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων λόγω της αδυναμίας αυτόματης αναζήτησης των διαφόρων δικαιολογητικών αφού τα πληροφοριακά συστήματα δεν συνδέονται.

Ο Πρόεδρος του ΣΑΤΕ κ. Γιώργος Βλάχος επισήμανε ότι με τις ηλεκτρονικές διαδικασίες απαιτούνται 8 μήνες από την προκήρυξη του διαγωνισμού μέχρι την ανάθεση και με την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνουν ενστάσεις.

Στα σοβαρά προβλήματα του κλάδου αναφέρθηκε και η αδυναμία πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα, η οποία εκτινάσσει το κόστος χρηματοδότησης. «Ακόμα και να επιλυθεί το θέμα κόκκινων δανείων, η χρηματοδότηση από τις ελληνικές τράπεζες θα είναι περιορισμένη», επισήμανε σε χθεσινή του παρέμβαση ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ και πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Υποδομών κ. Στέργιος Λαμπρόπουλος.

Ο ίδιος υποστήριξε ότι οι εταιρείες σε συνεργασία με την πολιτεία θα πρέπει να βρουν εναλλακτικούς και δοκιμασμένους στο εξωτερικό τρόπους χρηματοδότησης, όπως είναι για παράδειγμα η θέσπιση τραπεζικού λογαριασμού έργου, κατά τα πρότυπα των παραχωρήσεων.

Την άποψη ότι ο τεχνικός κλάδος περνάει σε μία νέα περίοδο ωριμότητας, προκειμένου να εισέλθει σε οριστική και βιώσιμη πορεία προόδου, εξέφρασε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Τ.Μ.Ε.Δ.Ε. κ. Κωνσταντίνος Μακέδος.

«Η θεσμοθέτηση Εθνικού Συμβουλίου Στρατηγικής για τις Υποδομές – Κατασκευές, η σύσταση φορέα ανάπτυξης και λειτουργίας Εθνικού Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων, καθώς και η υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης των Φορέων είναι μία σπουδαία αρχή και μια νέα γραφή από τον κλάδο μας, που μπορεί να εγγυηθεί το επιτυχές γύρισμα της σελίδας» επισήμανε ο κ. Μακέδος.

Το φθηνό είναι τελικά…ακριβό

Μάστιγα για τον κλάδο που οδηγεί στον αφανισμό του, χαρακτήρισε από την πλευρά του, τις ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές ο Πρόεδρος του ΣΤΕΑΤ κ. Γιώργος Συριανός.

«Το μόνο σίγουρο ιστορικά είναι ότι το φθηνό είναι ακριβό ή διαφορετικά ότι το φθηνό κρέας το τρώνε τα σκυλιά. Διαχρονικά, τα κενά στα έργα καλύπτονταν με εργολαβίες σκούπα. Oι χαμηλές προσφορές είναι απόλυτα συνυφασμένες με την καταστροφή του κλάδου».

Σύμφωνα με τον κ. Συριανό, η λύση στο πρόβλημα των χαμηλών προσφορών είναι «τα σωστά τιμολόγια, οι σωστές αναλύσεις τιμών και οι σωστές προδιαγραφές».

Ο κ. Συριανός σημείωσε πως ο ΣΑΤΕ και ο ΣΤΕΑΤ προωθούν από το 2009 το Εθνικό Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Έργων αλλά χρειάστηκαν σχεδόν δέκα χρόνια για να συγκροτηθεί ομάδα εργασίας στο υπουργείο υποδομών που ανέλαβε να διαμορφώσει ένα πλαίσιο για τον τρόπο εκτίμησης του κόστους κατασκευής και τεκμηρίωσης των υποβαλλόμενων οικονομικών προσφορών. «Το ζήτημα είναι να βγουν οι προτάσεις της ομάδας εργασίας και κυρίως να υιοθετηθούν, δηλαδή να υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση» επισήμανε.

Στον εξωδικαστικό συμβιβασμό μακριά από τις πολύχρονες προσπάθειες επίλυσης διαφορών μέσα από τα διοικητικά δικαστήρια, αναφέρθηκε χθες ο β΄αντιπρόεδρος του ΣΤΕΑΤ κ. Εμμανουήλ Βράιλας. Όπως είπε η διαιτησία είναι άμεσα εκτελεστή και είναι δεσμευτική και από τις δύο πλευρές.

Σήμερα, ο μέσος όρος για την έκδοση απόφασης τριμελούς διαιτητικού δικαστηρίου είναι 1 έτος. Από το διοικητικό εφετείο η δικάσιμος μπορεί να είναι από 1,5 -2 χρόνια και ως και 4 χρόνια σε περιφερειακά δικαστήρια όπως π.χ τα Γιάννενα και την Κομοτηνή, και ένα επιπλέον χρόνο για την έκδοση της απόφασης που σε άλλα δικαστήρια μπορεί να φτάσει και τα τέσσερα χρόνια.

Όπως αναφέρθηκε, η εξωδικαστική επίλυση τείνει να γίνει μια εναλλακτική μορφή επίλυσης διαφορών στις συμβάσεις με διάφορους τρόπους. Π.χ με χρήση μεσολαβητή, ο οποίος αναζητεί λύση σε εμπιστευτική βάση πριν φτάσουν στα δικαστήρια τα δύο μέρη. Μάλιστα σε ορισμένους διαγωνισμούς υπάρχει πλέον ρήτρα για διαμεσολάβηση πριν ακολουθήσουν τη δικαστική οδό. Σε άλλες περιπτώσεις εφαρμόζεται το μοντέλο του Συμβουλίου Επίλυσης Διαφορών, το οποίο καλείται να λάβει απόφαση εντός 10 έως 28 ημερών από την παραπομπή της διαφοράς. Στην Αγγλία είναι επιτακτική η χρήση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης στις συμβάσεις, αντίστοιχα το γαλλικό δημόσιο από το 2012 έχει υιοθετήσει το θεσμό της διαμεσολάβησης όπου το 75% των διαφορών επιλύθηκε μέσα σε λίγους μήνες.