Σύμφωνα με μια νέα ανάλυση, οι νέες δεσμεύσεις για το στόχο του net-zero στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα έχουν δημιουργήσει μια μικρή αλλά βιώσιμη ελπίδα ότι ο κόσμος θα μπορούσε να αποφύγει την κρίσιμη κόκκινη γραμμή για την κλιματική καταστροφή. Όμως τα χειρότερα ενδεχόμενα παραμένουν εάν οι χώρες δεν τηρήσουν αυτές τις υποσχέσεις τους.
Ένας από τους στόχους της συνόδου κορυφής της COP26 είναι να διατηρήσει ζωντανή την πιθανότητα περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5° Κελσίου από την προβιομηχανική εποχή. Αυτό είναι το επίπεδο που λένε οι επιστήμονες ότι δίνει στην ανθρωπότητα τις καλύτερες πιθανότητες να αποφύγει τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι θερμοκρασίες έχουν ήδη αυξηθεί κατά 1,1°C, προκαλώντας πιο ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πυρκαγιές, ξηρασία και καταστροφικές πλημμύρες.
Τα τελευταία σχέδια για τον περιορισμό των εκπομπών έως το 2030 στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού εξακολουθούν να μην είναι αρκετά, έδειξε η μελέτη του Climate Action Tracker που δημοσιοποιήθηκε χθες, Τρίτη, όπως αναφέρει το Bloomberg. Ωστόσο, εάν η Διάσκεψη των 197 κρατών στη Γλασκώβη υλοποιήσει όλα όσα έχουν ανακοινώσει, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων δεσμεύσεων, ο πλανήτης θα θερμανθεί κατά 1,8°C. Αυτή είναι μια μεγάλη βελτίωση σε σχέση με τους 2,1°C που προέβλεπε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας για την αύξηση της θερμοκρασίας πριν από τις συνεχιζόμενες συνομιλίες για το κλίμα στη Γλασκώβη.
Ένα μέρος του προβλήματος είναι ότι οι χώρες μπορούν να επιλέξουν τις δικές τους βασικές γραμμές και μέτρα. Αυτή η μεταβλητότητα καθιστά δύσκολο να πει κανείς εάν, συνολικά, οι εθνικές δεσμεύσεις αρκούν για να φθάσουν τον 1,5°C.
Τα τέσσερα σενάρια
Για να λάβουν υπόψη την αβεβαιότητα, οι αναλυτές της CAT συνδύασαν τις δεσμεύσεις σε τέσσερα σενάρια. Το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα των 1,8°C αντικατοπτρίζει την εκπλήρωση μιας σειράς νέων δεσμεύσεων από ορισμένους από τους μεγαλύτερους ρυπαντές στον κόσμο, παρόλο που για πολλές δεν υπάρχουν λεπτομέρειες. Πάντως σχεδόν το 90% των παγκόσμιων εκπομπών καλύπτεται πλέον από δεσμεύσεις για επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα, σύμφωνα με το BloombergNEF.
Ένα άλλο σενάριο λαμβάνει υπόψη μόνο τους καθαρούς μηδενικούς στόχους που υποβλήθηκαν επίσημα στον ΟΗΕ, σε έγγραφα γνωστά ως Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (Nationally Determined Contributions-NDC). Σε αυτό το σενάριο, η θερμοκρασία αυξάνεται στους 2,1°C. Η Ινδία, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός εκπομπών στον κόσμο, ανακοίνωσε τον στόχο του net-zero για το 2070 κατά τις συνομιλίες της COP26, αλλά δεν έχει υποβάλει επίσημα τον νέο στόχο στον ΟΗΕ.
Η πρόβλεψη θερμοκρασίας της CAT αυξάνεται στους 2,4°C όταν υπολογίζονται μόνο οι στόχοι για το 2030 σε NDC. Αυτές οι δεσμεύσεις μείωσαν τις εκπομπές έως και 17%, πολύ λιγότερο από το 50% που απαιτείται για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στον στόχο του 1,5°C βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού. Μια ανάλυση των NDC του ΟΗΕ που υποβλήθηκε πριν από την COP26 έδειξε προς τους 2,7°C.
Όλα τα αποτελέσματα για τη θερμοκρασία εξακολουθούν να καλύπτονται από μεγάλες αβεβαιότητες. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν ακριβώς πόση υπερθέρμανση θα μπορούσε να προκληθεί από μια συγκεκριμένη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, η θέρμανση θα μπορούσε να φτάσει τους 1,5°C ή έως τους 2,4°C. Οι δυσκολίες στην πρόβλεψη της μελλοντικής υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι ο λόγος που οι ειδικοί υποστηρίζουν τις βαθύτερες περικοπές των εκπομπών όσο το δυνατόν συντομότερα.
Η μεγαλύτερη απόλυτη συμβολή στη μείωση των βραχυπρόθεσμων εκπομπών προήλθε από τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένες χώρες, όπως η Ινδονησία, δεν υπέβαλαν ισχυρότερους στόχους, ενώ άλλες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας και του Μεξικού, στην πραγματικότητα μείωσαν τους στόχους τους, ανέφερε η CAT. Χώρες όπως η Τουρκία και το Καζακστάν δεν υπέβαλαν νέες δεσμεύσεις.
«Κενά» και αβεβαιότητες
Οι γίγαντες ορυκτών καυσίμων, η Σαουδική Αραβία και η Αυστραλία, δεσμεύτηκαν επίσης να μηδενίσουν τις εκπομπές, το 2060 και το 2050, αντίστοιχα. Αλλά η Αυστραλία δεν αναβάθμισε τους στόχους της για το τέλος της δεκαετίας και η CAT λέει ότι οι στόχοι της Σαουδικής Αραβίας είναι «δύσκολο να εκτιμηθούν» λόγω έλλειψης σαφήνειας σχετικά με τον τρόπο μέτρησης των μειώσεων.
Η ασυμφωνία μεταξύ μακρινών μηδενικών στόχων και βραχυπρόθεσμων στόχων είναι ένα πρόβλημα, λέει ο Bill Hare, διευθύνων σύμβουλος της Climate Analytics, ενός οργανισμού εταίρου της CAT.
«Είναι πολύ καλό για τους ηγέτες να ισχυρίζονται ότι έχουν στόχο το net-zero», είπε, «αλλά εάν δεν έχουν σχέδια για το πώς να φτάσουν εκεί και οι στόχοι τους για το 2030 είναι τόσο χαμηλοί όσο πολλοί από αυτούς, τότε ειλικρινά, αυτοί οι στόχοι δεν είναι παρά μεγάλα λόγια όταν χρειάζεται πραγματική δράση για το κλίμα».