Βαθιά και περίπλοκη είναι η σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Ορισμένοι μαγεύονται από την ομορφιά της, ανυπομονώντας να την εξερευνήσουν και να συνδεθούν μαζί της, ενώ άλλοι όχι μόνο δεν εκδηλώνουν ανάλογο ενδιαφέρον, αλλά αισθάνονται ακόμα και αποστροφή. Από τη μία έχουμε τη θετική προσέγγιση των πρώτων, γνωστή ως βιοφιλία, και από την άλλη τα αρνητικά συναισθήματα των δεύτερων που συνοψίζονται στον όρο βιοφοβία, φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αύξηση, ιδίως μεταξύ κατοίκων των αστικών κέντρων.
Στρέφετε αλλού το βλέμμα σας στη θέα ενός φιδιού, ακόμα και αν αυτό αποτυπώνεται σε μία φωτογραφία; Απομακρύνεστε όταν συναντάτε σκύλο στο δρόμο σας; Νιώθετε ταραχή όταν εμφανιστεί μπροστά σας κατσαρίδα; Αποφεύγετε να κολυμπήσετε γιατί φοβάστε ότι θα βρεθείτε πρόσωπο με πρόσωπο με καρχαρία;
Αν ναι, τότε ανήκετε στο ποσοστό ανθρώπων με βιοφοβία, η οποία μπορεί να οριστεί ως συναίσθημα φόβου, τρόμου, άγχους ή αηδίας προς συγκεκριμένους ζωντανούς οργανισμούς.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο People and Nature, οι βιοφοβίες μπορεί ακόμα και να πληρούν τα κριτήρια για ψυχολογική διαταραχή και σε ορισμένες περιπτώσεις λειτουργούν ως προγνωστικοί παράγοντες για την εκδήλωση πιο σοβαρών παθήσεων, όπως η κατάθλιψη.
Η αυξημένη βιοφοβία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και ευεξία, καθώς το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει κάποιος μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητά του και τη συνολική ποιότητα ζωής.
Οι περισσότερες από τις βιοφοβίες σχετίζονται με ζωικούς οργανισμούς, με έως και το 22% του πληθυσμού να φοβάται σε παράλογο βαθμό έντομα, αράχνες και άλλα είδη, αλλά και άλλων στοιχείων όπως τα μικρόβια, τα φυτά, τα μανιτάρια και τα πυκνά δάση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 3%-5% των ατόμων του γενικού πληθυσμού μπορεί να βιώνουν τουλάχιστον μία συγκεκριμένη φοβία για τα ζώα, συνήθως προς τα φίδια και τις αράχνες.
Ο φαύλος κύκλος της βιοφοβίας
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι άνθρωποι με βιοφοβία μπορεί ακούσια να επηρεάσουν άλλους και επομένως να φοβούνται κι εκείνοι οργανισμούς και φυσικά περιβάλλοντα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι γονείς που νιώθουν αποστροφή ή άγχος απέναντι σε ζώα, μεταφέρουν το ίδιο επίπεδο βιοφοβίας στα παιδιά τους. Αναλόγως και οι δάσκαλοι με τη στάση τους απέναντι στη φύση μπορεί να επηρεάσουν τους μαθητές τους. Αυτό ως αποτέλεσμα λειτουργεί σαν φαύλος κύκλος γιατί όσο το παιδί δεν έχει άμεση επαφή με τη φύση, μειώνεται η εξοικείωσή του με αυτήν και επομένως μπορεί να ενταθεί ακόμα περισσότερο η φοβία.
Η φοβία μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική χρήση εντομοκτόνων
Μία νέα έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο Μακουάρι στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας και δημοσιεύθηκε στο BioScience, αναφέρει ότι η παγκόσμια αστικοποίηση και η μειωμένη έκθεση στη φύση μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της φοβίας.
Ανάμεσα στις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς συγκαταλέγουν την υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και την υπονόμευση των προσπαθειών διατήρησης.
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Μακουάρι, Μελίσα Νόρμπεργκ, οι άνθρωποι με βιοφοβία μπορεί να φοβούνται «ακόμα και όντα που είναι απίθανο να συναντήσουν, όπως οι καρχαρίες, ή που δεν είναι στην πραγματικότητα επικίνδυνα, όπως οι κατσαρίδες».
Αυτό που παρατηρεί η ειδικός είναι ότι το ευρύ κοινό, αλλά και επαγγελματίες ψυχικής υγείας τείνουν να υποβιβάζουν τις συγκεκριμένες φοβίες σαν κάτι ασήμαντο, καθώς σε αντίθεση με άλλες διαταραχές που επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή σε 24ωρη βάση, άνθρωποι με συγκεκριμένες φοβίες μπορούν να διαμορφώσουν με τέτοιο τρόπο τη ζωή τους ώστε να αποφύγουν ό.τι τους τρομάζει.
Εντούτοις, αποδεικνύεται ότι μπορούν να επηρεάσουν την άγρια ζωή και την περιβαλλοντική υγεία, όχι μόνο την καθημερινή λειτουργία ενός ατόμου.
Από τη μία, ο άνθρωπος θα έχει λιγότερα κίνητρα να βρεθεί σε υπαίθριους χώρους και να συμμετάσχει σε δραστηριότητες όπως πεζοπορία, και θα προτιμήσει να κατοικήσει σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν αναφορές για οργανισμούς που προκαλούν φόβο, όπως έντομα. Από την άλλη, αν για παράδειγμα φοβάται τις κατσαρίδες, θα καλέσει επαγγελματία για την εξολόθρευσή τους δύο φορές το χρόνο.
«Έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι δεν είναι και τόσο σημαντικό. Οι άνθρωποι μπορούν να οδηγούν αντί να περπατούν. Μπορούν να πηγαίνουν στο γυμναστήριο για άσκηση, δεν χρειάζεται να κάνουν ενεργά ταξίδια ή να πηγαίνουν σε πάρκα», σχολίασε η καθηγήτρια και πρόσθεσε ότι το παρασιτοκτόνο «δεν σκοτώνει μόνο τις κατσαρίδες, αλλά και άλλα έντομα, συμπεριλαμβανομένων των μελισσών, τις οποίες χρειαζόμαστε για την επικονίαση, και οι εκπομπές που παράγονται κατά την οδήγηση ενός αυτοκινήτου συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή».
Θεραπεύστε τη φοβία σας και κάντε καλό στο περιβάλλον
Όπως εξηγεί η ειδικός, οι συγκεκριμένες φοβίες συγκαταλέγονται στις πιο εύκολα αντιμετωπίσιμες ψυχικές παθήσεις. Μία συνεδρία με έκθεση μισής ημέρας στον οργανισμό που προκαλεί φόβο, μπορεί να οδηγήσει σε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ωστόσο, επισημαίνει, οι άνθρωποι σπάνια ζητούν βοήθεια.
Στη συνεδρία, οι ασθενείς αντιμετωπίζουν σταδιακά τους φόβους τους με ασφαλή τρόπο: Ξεκινούν με την παρακολούθηση βίντεο του ζώου και φτάνουν σε σημείο να το αγγίζουν ή να αλληλεπιδρούν με ασφάλεια.
Η εξοικείωση με τη φύση μπορεί να ξεκινήσει από τις σχολικές τάξεις. Οι μαθητές αντί να φυτεύουν ένα σπόρο σε μία γλάστρα, όπως συνηθίζεται, θα μπορούσαν κάθε εβδομάδα να καταπιάνονται με την κηπουρική σε εξωτερικό χώρο, ώστε να μάθουν με ασφάλεια ένα ευρύ φάσμα φυσικών φαινομένων.
Με την κατανόηση της βιοφοβίας διευκολύνεται η χάραξη σχετικών πολιτικών και παρεμβάσεων, και προτείνεται τα εγχειρίδια διαγνωστικής ψυχικής υγείας να λάβουν υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.
«Βοηθώντας τους ανθρώπους να ξεπεράσουν αυτές τις φοβίες, κάτι που είναι εφικτό, θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε πολύ μεγαλύτερες περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας», τονίζει η καθηγήτρια.
Διαβάστε ακόμη
Δασμοί Τραμπ: Από τις 200 συμφωνίες, στις… 3+1
Fieratex: Μετά την πτώχευση έρχεται το σφυρί για τη μονάδα στο Κιλκίς (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.