Τη μεγάλη δοκιμασία των πυρκαγιών και του παρατεταμένου καύσωνα, που καθιστά ορατές και μετρήσιμες τις επιπτώσεις στο περιβαλλοντικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, αντιμετωπίζει η κυβέρνηση που καλείται να στρίψει το τιμόνι στις πολιτικές της ενεργειακής μετάβασης που θα οδηγήσουν με γοργό βηματισμό στον μετριασμό της κλιματικής κρίσης.

Οι καύσωνες διαρκείας με τις πρωτοφανείς για τις χώρες της Μεσογείου θερμοκρασίες, τα χιλιάδες στρέμματα στάχτης και η απώλεια πολύτιμων οικοσυστημάτων αποδεικνύουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι μια θεωρητική προσέγγιση μιας μειοψηφίας επιστημόνων ή κάποιων ακτιβιστικών οργανώσεων. Αλλά μια σκληρή πραγματικότητα που μπαίνει με βίαιο τρόπο στη ζωή των πολιτών και επηρεάζει καταλυτικά την καθημερινότητα, την τουριστική βιομηχανία, τις υποδομές και τις καλλιέργειες.

Οι παραλίες και τα τουριστικά καταλύματα της Ρόδου και της Κέρκυρας άδειασαν τις προηγούμενες ημέρες λόγω της έντασης της φωτιάς, στη Γερμανία η υποχώρηση της στάθμης του Ρήνου προκαλεί σοβαρά προβλήματα στις μεταφορές και στην οικονομία, την ίδια ώρα που η κλιματική αλλαγή πολιορκεί την κτηνοτροφία αλλά και τις καλλιέργειες. Ως αποτέλεσμα η Βόρεια Ιταλία εμφανίζει μείωση κατά 70% της παραγωγής μελιού και στρέφεται σε νέες πιο ανθεκτικές καλλιέργειες, όπως η σόγια αντί για το ρύζι που χρειάζεται περισσότερο νερό, ενώ στην Αλγερία και το Μαρόκο μεγάλες εκτάσεις με σιτάρι και άλλα δημητριακά αφανίστηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες και την έντονη ξηρασία.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης από την πρώτη κιόλας μέρα στο υπουργείο φάνηκε να αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα των περιβαλλοντικών προκλήσεων, ιεραρχώντας στην ατζέντα του υπουργείου τον παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, θέτοντάς την ακόμη πιο ψηλά και από την ενεργειακή κρίση που μονοπώλησε τη στρατηγική και τα μέτρα της προηγούμενης κυβέρνησης.

Οι στόχοι

«Η χώρα αντιμετωπίζει στα πεδία του περιβάλλοντος και της ενέργειας την κλιματική κρίση, που βρίσκεται στην πρώτη της φάση. Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, θα χειροτερεύσει δυστυχώς και απαιτεί εξαιρετικά φιλόδοξες και αποτελεσματικές πολιτικές προσαρμογής, τόσο σε ό,τι αφορά το φυσικό όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον και τη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία, που έχει πολλαπλές προκλήσεις, καθώς θα συντελείται σε ένα ενεργειακό περιβάλλον ασταθές και μεταβαλλόμενο», είχε δηλώσει κατά τις προγραμματικές δηλώσεις στη Βουλή.

Είναι επομένως πρωταρχικός σκοπός του ΥΠΕΝ να χαράξει τον οδικό χάρτη αυτής της μετάβασης που θα καθορίσει τους στόχους και τις πολιτικές των επόμενων ετών, με μια σειρά από δράσεις για την επιτάχυνση των ΑΠΕ και τις εμβληματικές εγχώριες και διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις, την προστασία και την ορθολογικότερη διαχείριση των δασών, με έμφαση στην πρόληψη και την προστασία και με μεταρρυθμίσεις και θεσμικά μέτρα που θα μετριάσουν τις επερχόμενες καταστροφές.

Ο κ. Σκυλακάκης έχει αναφερθεί στην πρόθεση της κυβέρνησης να εμπλακεί ο ιδιωτικός τομέας στην ενεργή διαχείριση των δασών και να δοθούν κίνητρα για τον καθαρισμό και την αξιοποίηση της καύσιμης ύλης.

Η απουσία δασικών συνεταιρισμών κυρίως στη Νότια Ελλάδα και η εγκατάλειψη της υπαίθρου έχουν πολλαπλασιάσει την ποσότητα της καύσιμης ύλης και έχουν μετατρέψει πολλές περιοχές σε επικίνδυνες πυριτιδαποθήκες. Αυτό μαζί με την ελλιπή διαχείριση των δασών και τον περιορισμό των πόρων βάζουν «μπουρλότο» στον δασικό μας πλούτο.

Τα μέτρα του ΥΠΕΝ επεκτείνονται στην προσαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού και των πολεοδομικών κανόνων στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, στην ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού μέσω των ΤΠΣ (Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια) που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και στα μεγάλα έργα πράσινης ενεργειακής μετάβασης μέσω των νέων πόρων του REPower EU. Πρόκειται για έργα ύψους 795 εκατ. ευρώ, που αφορούν την αποθήκευση ενέργειας, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε στέγες, στην ενεργειακή εξοικονόμηση σε επιχειρήσεις, τη δημιουργία πιλοτικών έργων υδρογόνου και βιομεθανίου κ.ά. Οι μεταρρυθμίσεις επεκτείνονται στην ορθολογική διαχείριση των υδάτων αλλά και σε πλήθος έργων ύδρευσης, άρδευσης και αντιπλημμυρικής προστασίας.

Το νέο εθνικό σχέδιο για ενέργεια και κλίμα

Τις νέες πολιτικές για την ενέργεια και το κλίμα ενσωματώνει και το νέο Εθνικό Σχέδιο (ΕΣΕΚ) που έχει παραλάβει από την απερχόμενη πολιτική ηγεσία ο κ. Σκυλακάκης, προκειμένου να οριστικοποιήσει το τελικό κείμενο και να το στείλει στην Κομισιόν.
Οι καθυστερήσεις στην ωρίμανση του σχεδιασμού αποδίδονται στις διαφοροποιήσεις ως προς τους ευρωπαϊκούς στόχους τόσο σε ό,τι αφορά το ενεργειακό μείγμα όσο και τη διείσδυση των ΑΠΕ αλλά και στις ποικίλες αντιδράσεις που συνάντησε από φορείς της αγοράς ως προς τη συμμετοχή του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα αλλά και ως προς τις τεχνολογίες.

Μία από τις βασικές διαφοροποιήσεις έναντι του αρχικού σχεδίου θα είναι η αλλαγή ισορροπιών σε ό,τι αφορά το ισοζύγιο μεταξύ αιολικής και ηλιακής ενέργειας, το οποίο αρχικά έγερνε καταφανώς υπέρ των φωτοβολταϊκών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι εκπρόσωποι της αιολικής ενέργειας να κατηγορούν την κυβέρνηση για τη μονοκαλλιέργεια των Φ/Π και να ζητούν να ανατραπεί ο σχεδιασμός.

Στη νεότερη εκδοχή του το νέο ΕΣΕΚ εμφανίζεται να ανεβάζει την ισχύ της χερσαίας αιολικής ενέργειας κατά 1 έως 1,5 GW έως το 2030. Ταυτόχρονα κατεβάζει τον πήχη των υπεράκτιων αιολικών στα 2 GW, από 2,7 GW. Υπενθυμίζεται ότι στο κείμενο που έχει παρουσιαστεί στις αρχές του χρόνου για τα φωτοβολταϊκά υπήρχε η πρόβλεψη για αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος στα 14,1 GW από 5 GW σήμερα και στόχο τα 34 GW για το 2050. Για τα αιολικά πάρκα η πρόταση ήταν από τα 5 GW να αυξηθούν κατά 2 GW στα 7 GW το 2030 και στα 10 GW το 2050.

Δεν θα μεταβληθούν οι στόχοι για τον τομέα της αποθήκευσης (8 GW), αλλά ούτε και του φυσικού αερίου, ενώ προβλέπεται η αύξηση της πρόσμειξης με ανανεώσιμα αέρια (υδρογόνο, βιομεθάνιο).

Αν και η Κομισιόν έχει ταχθεί υπέρ της διείσδυσης των ΑΠΕ στην Ε.Ε. κατά 45% στην τελική κατανάλωση ενέργειας, ο στόχος αναπροσαρμόζεται ελαφρώς στο 44%, ενώ αμετάβλητος παραμένει ο στόχος για 80% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή. Αλλαγές προκύπτουν και στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, ώστε να προσεγγίζει το ποσοστό εξοικονόμησης που προτείνει η Κομισιόν, δηλαδή το 11,7%. Κατά 1% περιορίζεται αντίστοιχα ο στόχος για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στη θέρμανση, λόγω της αβεβαιότητας σε σχέση με την εγκατάσταση συστημάτων αντλιών θερμότητας.

Τα αγκάθια με τα υπεράκτια αιολικά

Όμως ο δρόμος της ενεργειακής μετάβασης, όσο και αν αποτελεί μονόδρομο για τη σωτηρία του πλανήτη αλλά και για την πίεση προς τα κάτω των τιμολογίων ρεύματος, δεν είναι ούτε εύκολος ούτε γρήγορος. Οι οδυνηρές πυρκαγιές των τελευταίων ημερών έβγαλαν ξανά στην επιφάνεια τη ρητορική της καταστροφολογίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που χρόνια προσπαθεί να αποτινάξει ο κλάδος. Απόψεις τις οποίες από το βήμα της Βουλής έσπευσε να επικρίνει ο πρωθυπουργός, αποδοκιμάζοντας τους ισχυρισμούς ότι οι φωτιές μπαίνουν εσκεμμένα για να ανοίξουν τον δρόμο στα αιολικά πάρκα.

«Η πράσινη μετάβαση είναι ένας σημαντικός στόχος, προσαρμοζόμενη πάντα και στην πρόοδο της τεχνολογίας όπως την αγορά των αιολικών στη θάλασσα. Η χώρα μπορεί να γίνει πρωταγωνίστρια στην πράσινη μετάβαση και μπορεί να οδηγήσει και σε χαμηλότερες τιμές ενέργειες. Μέριμνά μας, και η στήριξη της αγοράς όπως και των πιο ευάλωτων νοικοκυριών», ανέφερε προ ημερών ο πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στο ΥΠΕΝ.

Το υπουργείο σχεδίαζε να καταρτίσει το εθνικό σχέδιο για τα υπεράκτια αιολικά στις αρχές του καλοκαιριού. Ωστόσο οι απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις δεν το επέτρεψαν, ενώ τα εμπόδια που βάζει στις περιοχές καταλληλότητας το ΓΕΕΘΑ για γεωπολιτικούς και άλλους εθνικούς λόγους μεταθέτουν όλο τον σχεδιασμό για το φθινόπωρο. Στους προορισμούς που είχαν προταθεί για την αξιοποίηση της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας ήταν η περιοχή από τη Σητεία έως τον Ξηρόκαμπο, οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, η ανατολική Εύβοια, η περιοχή Ικαρίας-Πάτμου-Λέρου κ.ά. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το ΓΕΕΘΑ έχει απορρίψει πάνω από τις μισές περιοχές που είχαν προταθεί.

Ο προβληματισμός για τους περιορισμούς επεκτείνεται και στις Κυκλάδες, καθώς η τουριστική ανάπτυξη δεν δείχνει να συμβαδίζει με τα φιλόδοξα σχέδια των υπεράκτιων αιολικών, με αποτέλεσμα περιοχές με πλούσιο αιολικό δυναμικό να βγαίνουν εντελώς από το κάδρο των offshore αιολικών, προκαλώντας εύλογες ανησυχίες σε Ελληνες και διεθνείς επενδυτές που μιλούν πλέον για σπάσιμο των θαλάσσιων οικοπέδων σε μικρά αυξάνοντας τα κόστη και περιορίζοντας τις αποδόσεις.

Οι άλλες εκκρεμότητες

Το εθνικό σχέδιο για τα θαλάσσια αιολικά δεν είναι η μόνη εκκρεμότητα του υπουργείου αυτή την περίοδο. Πυρετώδεις είναι οι διεργασίες και για τη μορφή που θα έχουν τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας από τον Οκτώβριο, οπότε θεωρητικά λήγουν τα έκτακτα μέτρα Σκρέκα, αλλά και για τις ευαίσθητα κοινωνικές ομάδες.

ΥΠΕΝ και Μαξίμου προετοιμάζουν ένα πακέτο μέτρων για τη στήριξη των ενεργειακά ευάλωτων καταναλωτών, το οποίο εκτιμάται ότι θα ανακοινωθεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ και θα προστεθεί στο τιμολόγιο υπέρ των πολυτέκνων που θα υιοθετήσει το επόμενο διάστημα η πολιτεία. Σε κάθε περίπτωση, η κατεύθυνση της κυβέρνησης είναι η κατάργηση των οριζόντιων εκπτώσεων, ενώ θα προβλέπονται στοχευμένα μέτρα αν η ενεργειακή κρίση ενταθεί τους επόμενους μήνες. Παράλληλα, θα υπάρξει πρόνοια για τις απώλειες του δικτύου που δεν είναι μόνο τεχνικές αλλά προέρχονται και από τις ρευματοκλοπές που στο τέλος επωμίζονται οι καταναλωτές, αλλά και την επεξεργασία των δεδομένων των στρατηγικών κακοπληρωτών ώστε να γίνει ο διαχωρισμός μεταξύ των πραγματικά αδύναμων και των τσαμπατζήδων.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα τιμολόγια εξετάστηκαν όλα τα πιθανά σενάρια, με το υπουργείο να βρίσκεται ένα βήμα πριν τις οριστικές αποφάσεις, με επικρατέστερο ενδεχόμενο τα υφιστάμενα μέτρα να παραταθούν μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου, κάτι που συνεπάγεται αλλαγή της εμπορικής πολιτικής και ενεργοποίηση της ρήτρας αναπροσαρμογής από τις αρχές της νέας χρονιάς. Στόχος είναι η μετάβαση στο νέο καθεστώς τιμολογίων να γίνει σε χρόνο που δεν θα προκαλέσει προβλήματα στους προμηθευτές αλλά και σε διάστημα που θα μπορούν να αξιολογηθούν καλύτερα οι αβεβαιότητες που υπάρχουν στις διεθνείς αγορές.

Σε αυτή την περίπτωση, μέχρι το τέλος του χρόνου θα είναι σε ισχύ ο μηχανισμός του πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά και θα εφαρμόζεται ο κανονισμός τιμολόγησης με την ανακοίνωση των μέτρων του επόμενου μήνα κάθε 20 του προηγούμενου μήνα. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο αλλά και η Ρυθμιστική Αρχή έχουν ζητήσει ήδη στοιχεία από τον Διαχειριστή των ΑΠΕ (ΔΑΠΕΕΠ) που να δείχνουν τις επιπτώσεις που θα έχει η διατήρηση των έκτακτων μέτρων στα μεγέθη του Ειδικού Λογαριασμού για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ). Ο λόγος είναι ότι το έκτακτο μέτρο του πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας συσχετίζεται άμεσα με τις εισροές του Λογαριασμού.

Με βάση τους υπολογισμούς του ΔΑΠΕΕΠ η εκτίμηση του ελλείμματος για τον υπολογαριασμό των παλιών έργων είναι 222,22 εκατ. ευρώ, ενώ το σωρευτικό υπόλοιπο για τον Υπολογαριασμό των νέων έργων παραμένει θετικό και ίσο με 114,38 εκατ. ευρώ.
Αν δεν ληφθούν μέτρα για τη λογιστική κατάσταση του Ειδικού Λογαριασμού των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η ΡΑΑΕΥ θα κληθεί πιθανώς να αυξήσει το τέλος ΑΠΕ που πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές στους λογαριασμούς τους (ΕΤΜΕΑΡ) στα τέλη του έτους.

Αποφάσεις και μάλιστα άμεσα καλούνται να πάρουν ο ρυθμιστής και το υπουργείο και για τον διαγωνισμό των φωτοβολταϊκών έως 400 κιλοβάτ σε Πελοπόννησο και Κρήτη που πραγματοποίησε πέρυσι ο ΔΕΔΔΗΕ και ο οποίος συνοδεύτηκε με σωρεία καταγγελιών για αδιαφανείς διαδικασίες. Η ρυθμιστική αρχή έχει αναθέσει τη διερεύνηση του διαγωνισμού σε ειδικό πραγματογνώμονα, ο οποίος εμφανίζεται να διαπιστώνει κενά στη διαδικασία. Στο τραπέζι έχει πέσει η ιδέα ακόμη και της ακύρωσης του διαγωνισμού, ωστόσο πρόκειται για μια λύση που δεν εκτιμάται ότι συγκεντρώνει μεγάλες πιθανότητες.

Σε ό,τι αφορά τέλος τη φορολόγηση των υπερεσόδων που έχουν αποκομίσει οι προμηθευτές ρεύματος από την έναρξη των προσωρινών μέτρων στη λιανική, δηλαδή από τον Αύγουστο του 2022, το τοπίο παραμένει θολό. Κατά ορισμένες πληροφορίες, η πολιτική ηγεσία έχει ασχοληθεί με το θέμα χωρίς να έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις. Υπενθυμίζεται ότι εκκρεμεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση, ώστε να προχωρήσει η ΡΑΑΕΥ στους σχετικούς υπολογισμούς για κάθε πάροχο.

Όμως τα στοιχεία που υπάρχουν για τους προμηθευτές αφορούν μόνο το α’ τρίμηνο της εφαρμογής των μέτρων προγνωστοποίησης των τιμών ρεύματος, δηλαδή από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο, καθώς στοιχεία δεν υπάρχουν για τους άλλους μήνες. Αλλες πάντως πληροφορίες υποστηρίζουν ότι αν αφαιρεθεί το hedging (αντιστάθμιση κινδύνου) από τα έσοδα της προμήθειας, ο λογαριασμός τείνει να μηδενιστεί και επομένως δεν θα είχε νόημα η εφαρμογή του μηχανισμού φορολόγησης.

Διαβάστε ακόμη:

Βουτιά της τουρκικής λίρας σε νέα ιστορικά χαμηλά – Δυσοίωνες οι προβλέψεις των αναλυτών

Ηomeporting: Για πρώτη φορά στην Ελλάδα πάνω από 130 διαφορετικά κρουαζιερόπλοια

Handelsblatt: Πώς τα καταφέρνει τόσο καλά ο Μητσοτάκης;

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ