Η πράσινη μετάβαση της ναυτιλιακής βιομηχανίας στην εποχή της μηδενικής εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου είναι ένας δύσβατος δρόμος που για την «κατασκευή» του θα χρειαστεί να δαπανηθούν περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια. Τόσο υπολογίζεται το κόστος για τη δημιουργία ενός πράσινου παγκόσμιου στόλου έως το 2050. Η ανεύρεση εναλλακτικών καυσίμων, φιλικών στο περιβάλλον, είναι ο κύριος στόχος. Προς την κατεύθυνση αυτή στο κάδρο, όσο κυλάει ο χρόνος, εισέρχεται όλο και πιο κεντρικά η πυρηνική ενέργεια, η οποία θεωρείται από τους επαΐοντες παρεξηγημένη. Η ιστορία δείχνει ότι η τεχνολογία πυρηνικής πρόωσης έχει αναπτυχθεί εδώ και 70 χρόνια με επιτυχία. Ωστόσο, το κόστος και οι πολιτικές για την πυρηνική ενέργεια την κάνουν απαγορευτική.

Το «business stories» απευθύνθηκε σε έναν από τους κορυφαίους πυρηνικούς μηχανικούς των ΗΠΑ, τον Βολιώτη Μίλτο Αλαμανιώτη, αναπληρωτή καθηγητή Πυρηνικής Μηχανικής και Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, ο οποίος ανέπτυξε το κατά πόσο είναι ασφαλής η χρήση πυρηνικής ενέργειας για την κίνηση των πλοίων, υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εμπορική ναυτιλία και ποια προβλήματα υπάρχουν για την υιοθέτησή της ως εναλλακτικού καυσίμου.

– Eίναι η πυρηνική πρόωση άγνωστη ως καύσιμο;

Η ναυτιλία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της ανθρωπότητας, οπότε κάθε τεχνολογική καινοτομία είναι αναπόφευκτο να μελετηθεί και για τη ναυτιλία. Η πυρηνική πρόωση έχει εξεταστεί σε διάφορους κλάδους των μέσων μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων και των αεροπλάνων. Τώρα, όσον αφορά τη ναυτιλία, από τα μέσα του 20ού αιώνα, παράλληλα με την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, υπήρξε και η ανάπτυξη συστημάτων πυρηνικής πρόωσης τόσο για υποβρύχια όσο και για πλεούμενα επιφανείας.

Μάλιστα το πρώτο πυρηνικό υποβρύχιο του αμερικανικού Ναυτικού, το «Ναυτίλος», ξεκίνησε να λειτουργεί το 1955 χρησιμοποιώντας πυρηνικό αντιδραστήρα (πεπιεσμένου νερού – PWR) για το σύστημα πρόωσής του όσο και για την ηλεκτροδότηση του υποβρυχίου. Ακολούθησαν δεκάδες άλλα υποβρύχια ώσπου το 1962 μπήκε σε λειτουργία το πρώτο εμπορικό πλοίο πυρηνικής πρόωσης στις ΗΠΑ, το «Savannah», που λειτούργησε για περίπου μία δεκαετία ώσπου αποσύρθηκε διότι κρίθηκε οικονομικά ασύμφορο.

Στη συνέχεια -τα επόμενα 10 χρόνια- ακολούθησαν ένα γερμανικό και ένα ιαπωνικό πλοίο, τα οποία όμως κι αυτά με τη σειρά τους αποσύρθηκαν σχετικά γρήγορα λόγω κόστους. Μάλιστα το γερμανικό πλοίο μετατράπηκε σε συμβατικό για να συνεχίσει τη λειτουργία του.

Επίσης, όλα τα παγοθραυστικά πλοία, κυρίως σοβιετικών και μετέπειτα ρωσικών συμφερόντων, χρησιμοποιούν πυρηνικούς αντιδραστήρες, ενώ τώρα στη Ρωσία υπάρχει και κρουαζιερόπλοιο με την ίδια τεχνολογία για κρουαζιέρες στον Βόρειο Πόλο. Συνοπτικά, η Ιστορία δείχνει ότι η τεχνολογία πυρηνικής πρόωσης έχει αναπτυχθεί εδώ και 70 χρόνια με επιτυχία, οπότε τεχνολογικά, ναι, είναι εφικτή, είναι ήδη εδώ.

– Ποια είναι τα οφέλη που μπορούν να κάνουν ελκυστική για την εμπορική ναυτιλία την πυρηνική πρόωση;

Καταρχάς, είναι η μείωση της εκπομπής υδρογονανθράκων. Ο πυρηνικός αντιδραστήρας σε πλεούμενο έχει μηδενικές εκπομπές, οπότε η εξάπλωσή του θα συμβάλει στη μείωση των ρύπων σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050. Αν και η ναυτιλία θεωρείται από τους πιο αποδοτικούς τομείς ως προς τους ρύπους, με χρήση της πυρηνικής τεχνολογίας μπορεί να συμβάλει περαιτέρω κι έτσι να δώσει χώρο και χρόνο σε άλλους τομείς να μειώσουν τους ρύπους τους. Τεχνολογικά μπορεί να προσφέρει πλοία τα οποία αναπτύσσουν μεγαλύτερες ταχύτητες από τα συμβατικά.

Τρίτο όφελος είναι η εξοικονόμηση χώρου στα φορτηγά πλοία. Το σύστημα πυρηνικής πρόωσης πιάνει πολύ μικρότερο χώρο σε σχέση με τα υπάρχοντα συμβατικά συστήματα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία να κατασκευαστεί μεγαλύτερος αποθηκευτικός χώρος για τα εμπορεύματα.

Τέλος, θα έλεγα ότι τα πυρηνοκίνητα πλοία δεν χρειάζονται συχνά ελλιμενισμό για ανεφοδιασμό με νέο καύσιμο. Ανάλογα με το σχεδιασμένο σύστημα η ανανέωση καυσίμου μπορεί να γίνεται ανά πολλά χρόνια. Ισως να χρειαστεί μέχρι και μία φορά στη διάρκεια ζωής του πλοίου. Το ιδανικό είναι ο ανεφοδιασμός να μη γίνει ποτέ κατά τη διάρκεια ζωής του πλοίου. Κατά μέσο όρο, θα έλεγα ότι, με βάση την τωρινή εμπειρία, γύρω στα 28 χρόνια μπορεί ένα πυρηνοκίνητο πλοίο να είναι στη θάλασσα χωρίς ανεφοδιασμό.

– Υπάρχουν και μειονεκτήματα, να υποθέσω;

Το μειονέκτημα έχει να κάνει κυρίως με το κόστος. Η μικρή εμπειρία που έχουμε για τα πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία δείχνει ότι το λειτουργικό κόστος είναι μεγάλο. Το κόστος φυσικά της πυρηνικής πρόωσης αφορά και το κόστος της επένδυσης αλλά και το αντίστοιχο της λειτουργίας του πλοίου.

– Δηλαδή;

Αρχικά λόγω της ύπαρξης πυρηνικού αντιδραστήρα θα πρέπει τα πλοία να διαμορφωθούν κατάλληλα ώστε να ακολουθήσουν όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας σε περίπτωση διαρροής ραδιενέργειας. Επιπρόσθετα, τα λιμάνια -και εδώ είναι μεγάλο το κόστος- θα πρέπει να διαμορφωθούν κι αυτά κατάλληλα ώστε να υποδέχονται τέτοια πλοία.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι θα χρειαστούν ειδικές αποβάθρες και ειδικές εγκαταστάσεις σε απόσταση από τα υπόλοιπα πλοία και τους πολίτες και θα τηρούνται όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας. Πολλά λιμάνια θα πρέπει να έχουν και ειδική αποβάθρα για τα μηχανήματα ανεφοδιασμού με πυρηνικό καύσιμο των πλοίων για τις λίγες φορές που θα χρειαστούν ανεφοδιασμό.
Επίσης, θα πρέπει τα διαμορφωμένα λιμάνια σε περίπτωση ατυχήματος να λαμβάνουν μέτρα ώστε να μη μολύνουν το περιβάλλον με ραδιενέργεια, οπότε θα χρειαστούν και ειδικό εξοπλισμό για τέτοιες περιπτώσεις.

– Και το λειτουργικό κόστος ενός πλοίου που προαναφέρατε ποιο είναι;

Επιγραμματικά:
■ Προσωπικό με εκπαίδευση στα πυρηνικά και την ασφαλή χρήση τους, η οποία θα επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
■ Μόνιμος πυρηνικός μηχανικός στο πλοίο, επιπλέον των άλλων μηχανικών.
■ Ειδικός γιατρός και ειδικά φάρμακα θα πρέπει να βρίσκονται στο πλοίο.
■ Κουλτούρα ασφαλείας από τον πλοιοκτήτη μέχρι τους ναύτες, που θα πρέπει να ακολουθούν πιστά τα πρωτόκολλα χωρίς να γίνονται περικοπές και εκπτώσεις σε εξοπλισμό.
■ Προσωπικό (ναύτες, μηχανικοί κ.ά.) του οποίου τα συμβόλαια και η απασχόληση στο ίδιο πλοίο θα είναι μακροχρόνια για να ανταποκρίνεται στο κόστος εκπαίδευσής του, σε αντίθεση με τις τωρινές πρακτικές όπου το προσωπικό είναι μικρής διάρκειας.
■ Το κόστος πυρηνικών αποβλήτων για την αποθήκευσή τους.
■ Επιπλέον κόστος ασφαλείας και έξτρα προσωπικό για διάπλου σε περιοχές όπου εδράζονται πειρατές.

– Εκτός από το κόστος, υπάρχουν άλλοι παράγοντες που κάνουν την πυρηνική πρόωση μη ελκυστική;

Ναι. Και έχει να κάνει με το κανονιστικό πλαίσιο. Τα πυρηνικά διαφέρουν από τις άλλες μορφές ενέργειας διότι υπόκεινται σε αυστηρούς κανονιστικούς ελέγχους ώστε να διασφαλιστούν η ακεραιότητά τους και η ασφάλειά τους. Το πρόβλημα εδώ είναι πως όταν μιλάμε για πυρηνική πρόωση αναφερόμαστε σε υπερπόντια πλοία τα οποία κάνουν διαδρομές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες. Οπότε προκύπτει το πρόβλημα ποια χώρα θα θέσει το κανονιστικό πλαίσιο. Η χώρα προέλευσης του πλοίου (σημαία); Η χώρα από την οποία φορτώνει ή η χώρα στην οποία ξεφορτώνει; Η εμπειρία μας από την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας δείχνει ότι κάθε κράτος έχει διαφορετικούς κανόνες και ρυθμιστικές αρχές, βάζοντας ένα μεγάλο ερώτημα για το τι θα γίνει με την πυρηνική ναυτιλία. Θα πρέπει να γίνει ένα ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο ανάμεσα σε όλα τα κράτη και πιθανώς ένας κοινά αποδεκτός οργανισμός που θα κάνει τους ελέγχους.

Επίσης, ανασταλτικός παράγοντας είναι ποιος θα ελέγχει και θα αποθηκεύει τα πυρηνικά απόβλητα όταν αποσυρθεί το σκάφος, όπως επίσης και πού και πώς θα αποσυρθεί το πλοίο. Λογικά και τεχνικά, θα πρέπει να αφαιρείται πρώτα ο πυρηνικός αντιδραστήρας από το πλοίο -διαδικασία χρονοβόρα και κοστοβόρα– και μετά να αποσύρεται το κουφάρι του πλοίου.

Σημαντικός, κυρίως αρνητικός, παράγοντας είναι και οι ίδιες οι χώρες και η κοινή τους γνώμη. Πόσες χώρες είναι διατεθειμένες να αφήσουν πυρηνοκίνητα πλοία να μπαίνουν στα λιμάνια τους;
Ο φόβος που έχουν προκαλέσει τα ατυχήματα της πυρηνικής ενέργειας είναι αποτρεπτικός ώστε πολλές κυβερνήσεις να μη θέλουν να υποδεχτούν τέτοια πλοία στα μεγάλα λιμάνια τους. Οπως επίσης και η κοινή γνώμη σε πολλές χώρες γενικότερα βλέπει αρνητικά τη χρήση πυρηνικής ενέργειας, οπότε διατίθεται αρνητικά και στα πυρηνοκίνητα πλοία, με άλλα λόγια δεν θα ήθελε να τα βλέπει στα λιμάνια της χώρας της διότι θα τα θεωρεί πηγή κινδύνου και βλαβερά για το περιβάλλον και την υγεία.

Τέλος, σε μικρότερο βαθμό αρνητικό παράγοντας είναι και τα έσοδα ανεφοδιασμού. Οργανισμοί λιμένων που έχουν σημαντικά έσοδα από τον ανεφοδιασμό των συμβατικών πλοίων γιατί να επιθυμούν τον ελλιμενισμό πλοίων τα οποία δεν θα ανεφοδιάζονται κάθε φορά που ελλιμενίζονται;

– Γενικώς, είναι λειτουργικά ασφαλείς οι τεχνολογίες πυρηνικής πρόωσης;

Η εμπειρία που αποκομίσαμε από τα πλοία που λειτούργησαν πριν από 70 χρόνια μαζί με την εμπειρία από τα πυρηνικά υποβρύχια δείχνει ότι οι τεχνολογίες αυτές είναι ασφαλείς. Αλλωστε υπάρχουν 600 πυρηνικοί αντιδραστήρες στον κόσμο, με το 1/3 αυτών να είναι στη θάλασσα – υποβρύχια και παγοθραυστικά και με μηδενικά ατυχήματα.

Βέβαια οι μοντέρνοι πυρηνικοί αντιδραστήρες όταν χρησιμοποιηθούν στα πλοία θα εξοπλίζονται με σύγχρονα ψηφιακά συστήματα ελέγχου και ανάλυσης δεδομένων και αισθητήρες που αναπόφευκτα θα πρέπει να διαθέτουν και συστήματα ασφαλείας για τις κυβερνοεπιθέσεις. Με άλλα λόγια, οι αντιδραστήρες οι ίδιοι είναι ασφαλείς αλλά τα ψηφιακά περιφερειακά συστήματα -κυρίως τα συστήματα ελέγχου, αισθητήρες, ασύρματα δίκτυα- είναι αυτά που εισάγουν ευάλωτα σημεία ασφαλείας και κυβερνοασφάλειας στο σύστημα πρόωσης.

– Υπάρχουν προσπάθειες για την ανάπτυξη πυρηνικής πρόωσης σε εμπορικά πλοία;

Ηταν μια ιδέα που για αρκετές δεκαετίες είχε εγκαταλειφθεί. Η ιδέα επανεμφανίστηκε το 2007 στο Ηνωμένο Βασίλειο ως ένας τρόπος να μειωθούν οι εκπεμπόμενοι ρύποι. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή ήταν ο φορέας πιστοποίησης ναυτιλιακών δραστηριοτήτων Lloyd’s Register που χρηματοδότησε αρκετές ερευνητικές προσπάθειες. Τελικά όμως το ατύχημα στη Φουκουσίμα τον Απρίλιο του 2011 είχε αρνητικό αντίκτυπο και κάθε προσπάθεια εγκαταλείφθηκε αμέσως.

Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχει μια σημαντική προσπάθεια από το υπουργείο Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών (US DOE), το οποίο ενέκρινε τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων για την πυρηνική πρόωση σε εμπορικά πλοία. Ειδικότερα, χρηματοδότησε το American Bureau of Shipping (ABS) για τη μελέτη της βιωσιμότητας της ναυτιλιακής πυρηνικής πρόωσης, κυρίως για μεγάλα εμπορικά πλοία, καθώς και τη βρετανική εταιρεία Core Power για την ανάπτυξη τεχνολογίας Molten Salt Reactors (αντιδραστήρες λιωμένου αλατιού) για πυρηνική πρόωση.

Μάλιστα η Αμερικανική Πυρηνική Κοινότητα (American Nuclear Society), στο ετήσιο συνέδριο που θα γίνει εντός του μήνα στην Ουάσινγκτον, έχει ορίσει πάνελ όπου θα συζητηθούν οι προσπάθειες πυρηνικής πρόωσης στα εμπορικά πλοία. Αυτό δείχνει και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την εν λόγω τεχνολογία.

– Εν κατακλείδι, πιστεύετε ότι θα χρησιμοποιηθεί η πυρηνική πρόωση στα εμπορικά πλοία;

Πιστεύω ότι, λόγω της ευαισθησίας των πυρηνικών τεχνολογιών και του γεγονότος ότι είναι τεχνολογίες που αλλάζουν τα δεδομένα σε διεθνές επίπεδο -είναι game changer-, είναι δύσκολο να επικρατήσουν και να χρησιμοποιηθούν σε ευρεία κλίμακα.

Πιο πιθανό να χρησιμοποιηθούν σε περιορισμένη κλίμακα σε μεγάλα εμπορικά πλοία και σε πολύ συγκεκριμένες διαδρομές, οι οποίες θα έχουν χαρακτηριστεί ασφαλείς. Γενικά θα πω ότι η καινοτομία στα πυρηνικά περιορίζεται σημαντικά από τους αυστηρούς κανόνες και κυρίως τις πολιτικές, οπότε δεν βλέπω κάτι διαφορετικό και για την πυρηνική πρόωση.

Τα πλεονεκτήματα

Ο πυρηνικός αντιδραστήρας σε πλεούμενο έχει μηδενικές εκπομπές, οπότε η εξάπλωσή του θα συμβάλει στη μείωση των ρύπων σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050. Τεχνολογικά μπορεί να προσφέρει πλοία τα οποία αναπτύσσουν μεγαλύτερες ταχύτητες από τα συμβατικά

Τα μειονεκτήματα

Η μικρή εμπειρία που έχουμε για τα πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία δείχνει ότι το λειτουργικό κόστος είναι μεγάλο. Το κόστος της πυρηνικής πρόωσης αφορά και το κόστος της επένδυσης, αλλά και το αντίστοιχο της λειτουργίας του πλοίου, καθώς και την κατάλληλη διαμόρφωση των λιμανιών

Διαβάστε ακόμη

Τα νέα επιχειρηματικά ονόματα που επενδύουν στον ελληνικό τουρισμό

Αυτές είναι οι καλύτερες χώρες του κόσμου για τις fintech – Η θέση της Ελλάδας (πίνακες)

Κουφετοποιία Χατζηγιαννάκη: Μια γλυκιά ιστορία που κρατάει πάνω από 70 χρόνια

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ