© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
H Σαντορίνη αποτελεί τουριστικό τάμα για εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Η μοναδική της φυσική ομορφιά μαγνητίζει τη φαντασία. Ωστόσο, είναι συγκριτικά λίγοι εκείνοι που γνωρίζουν ότι το πανέμορφο αυτό ηφαιστειογενές νησί είναι και ένας ναυτότοπος με παράδοση αιώνων.
Η εντυπωσιακή ναυτική ιστορία της Σαντορίνης, που χρονολογείται από το 2000 π.Χ., αποτυπώνεται στο Ναυτικό Μουσείο Θήρας το οποίο ανακαινίστηκε με χορηγία της M/Maritime και άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό το περασμένο Σάββατο. Στους χώρους του μουσείου θα φιλοξενηθούν εκπαιδευτικές και άλλες δραστηριότητες.
Η ιστορία της θηραϊκής εμπορικής ναυτιλίας είναι μια μακραίωνη πορεία επιτευγμάτων που φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. Πλοιοκτήτες και κεφαλαιούχοι ενός νησιού εκτάσεως 76,19 τετραγωνικών χιλιομέτρων διαχειρίζονταν τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κεντρικού Αιγαίου και ανέπτυξαν εμπορικούς οίκους στις κοινότητες της Διασποράς, από τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Βόρεια Ευρώπη. Γνωστές οικογένειες καραβοκύρηδων είναι, μεταξύ άλλων, αυτές των Αλαφούζων, των Νομικών, του Ρήγα, του Ποθητού, του Σιγάλα.
Ναυτική παράδοση 4.000 χρόνων
«Μαζευτήκαμε εδώ για να εγκαινιάσουμε τη λειτουργία του πλήρους ανακαινισμένου Ναυτικού Μουσείου Θήρας που καταγράφει ιστορία 70 και πλέον ετών. Ζούσαν από τη θάλασσα. Η Οία ολόκληρη είναι χτισμένη από τον πλούτο της θάλασσας. Είναι φτιαγμένη από τα καπετανόσπιτα, δηλαδή τα σπίτια των καπετάνιων, και τα υπόσκαφα των ναυτικών. Η ναυτική παράδοση έφτασε στον 20ό αιώνα από τους παππούδες μας, οι οποίοι πέρασαν από το ιστίο στον ατμό.
Ακόμα και σήμερα η σχέση του νησιού με τη θάλασσα συνεχίζεται. Ομως με άλλη μορφή. Τώρα ζει από τη θάλασσα μέσω του τουρισμού», δήλωσε η πρόεδρος του μουσείου Νικολέττα Νομικού κατά τη διάρκεια των εγκαινίων και συνέχισε:
«Παραδίδουμε στο κοινό το Ναυτικό Μουσείο Θήρας με στόχο να γίνουν ευρύτερα γνωστές η ναυτική ιστορία του τόπου και η ναυτοσύνη των Σαντορινιών. Η Σαντορίνη με ναυτική παράδοση 4.000 ετών έχει βγάλει γενιές ναυτικών. Η οικονομία της ήδη κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας στηριζόταν κατά βάση στη ναυτιλία, με πλοιοκτήτες, καπετάνιους, πληρώματα να υποστηρίζουν το εμπόριο και τις μεταφορές ανάμεσα στα λιμάνια ολόκληρης της Μεσογείου, της Βόρειας Ευρώπης και της Μαύρης Θάλασσας».
Σχετικά με την M/Maritime επεσήμανε: «H ανακαίνιση του μουσείου απαιτούσε σημαντικούς πόρους που στην εποχή μας είναι δύσκολο να βρεθούν. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που έχουν θέληση, όραμα και μεράκι για τη ναυτιλία. Ο Γιάννης Μυτιληναίος, αν και προερχόμενος από τον χώρο των μετάλλων, αποφάσισε σε κάποια στιγμή της ζωής του να ασχοληθεί με τη ναυτιλία. Το μεράκι του αυτό ήρθε και συνάντησε το Ναυτικό Μουσείο της Σαντορίνης και έγινε ο μεγάλος χορηγός. Χωρίς την υποστήριξή του δεν θα είχε γίνει πραγματικότητα αυτή η εκ βάθρων ανακαίνιση». Την M/Maritime εκπροσώπησε η υπεύθυνη Εταιρικής Επικοινωνίας Ελίζα Γερούκη.
Ο γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του υπουργείου Ναυτιλίας Μανώλης Κουτουλάκης, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ανέφερε: «Το υπουργείο είναι αρωγός σε προσπάθειες που γίνονται για να διατηρηθεί όχι απλώς μια μνήμη του παρελθόντος, αλλά και για να δώσουν πνοή και περιεχόμενο για το μέλλον. Και το έχουμε δείξει στην πράξη. Είναι σπουδαίο να αναδεικνύεται η θηραϊκή ναυτιλία ανεξάρτητα από την πορεία της στον χρόνο. Είναι μια παρακαταθήκη την οποία και οι Σαντορινιοί πρέπει να θυμούνται, αλλά και όλοι εμείς. Ως υπουργείο είμαστε στο πλάι σας κυρίως για να αναδείξουμε μέσα από αυτούς τους σπουδαίους χώρους τα μηνύματα για την ελληνική ναυτιλία και την ελληνική ναυτοσύνη. Δύο είναι οι πυλώνες της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής σημαίας: η ελληνική πλοιοκτησία, οι Ελληνες εφοπλιστές, που πρωτοστατούσαν συνεχίζουν να πρωτοστατούν και θα πρωτοστατούν, και ο Ελληνας ναυτικός. Σε κάθε τόπο όπου πηγαίνουμε στη νησιωτική Ελλάδα να αναδεικνύονται μικρές και μεγάλες ιστορίες που καταδεικνύουν το δέσιμο της χώρας με τη θάλασσα και τις οποίες δεν πρέπει να ξεχνάμε».
Τα εκθέματα
Ο επισκέπτης μπορεί να δει και να θαυμάσει, μεταξύ άλλων εκθεμάτων:
■ τον τόρνο και τα εργαλεία του Αντώνη Χάλαρη, του «Μαστραντώνη», όπως τον φώναζαν, του τελευταίου καραβομαραγκού που ζούσε στην Αρμένη, όπου είχε το καρνάγιο του και έχτιζε ιστιοφόρα. Απεβίωσε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Δεν είχε απογόνους και οι συγγενείς του δώρισαν στο μουσείο τα εργαλεία του.
■ Στον πάνω όροφο του μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να δει πηδάλιο πλοίου λειτουργικό, πυξίδες και όργανα της γέφυρας του πλοίου, μια μικρογραφία μηχανής ατμόπλοιου που λειτουργεί, στολές πλοιάρχων και ακρόπρωρα του 17ου και του 18ου αιώνα από σαντορινιά ιστιοφόρα. Εκτίθεται επίσης μια πλούσια συλλογή υδατογραφιών του Αριστείδη Γλύκα, ο οποίος ήταν Χιώτης ναυτικός. Ζωγράφιζε και κατά παραγγελία πλοία Ελλήνων εφοπλιστών σε εποχές που δεν ήταν διαδεδομένη η φωτογραφία.
■ Εκτίθενται επίσης μακέτες από πιο σύγχρονα εμπορικά πλοία σε ειδική αίθουσα του μουσείου, κασέλες ναυτικών, αφού δεν είχαν βαλίτσες, που περιείχαν ρουχισμό και προσωπικά αντικείμενα ενώ τις χρησιμοποιούσαν και ως καθίσματα.
■ Ο επισκέπτες μπορεί να δει εξάντες, ναυτικά έγγραφα και σπάνιες φωτογραφίες, ενώ υπάρχει και βίντεο από ένα ημερολόγιο καταστρώματος ναυτικού από την Οία το 1790, όπου αναπαριστάται η διαδρομή του ιστιοφόρου όπως καταγράφεται σε αυτό. Το βίντεο προβάλλεται πάνω σε ένα πανί ιστιοφόρου το οποίο κρέμεται από το ιστίο του και είναι εντυπωσιακό ως θέαμα. Υπάρχουν επίσης φωτογραφίες-πορτρέτα Σαντορινιών καραβοκύρηδων και ναυτικών.
Στην εκδήλωση των εγκαινίων παρέστησαν η κόρη του Σαντορινιού πλοιάρχου Αντώνη Δακορώνια, εμπνευστή του μουσείου που το ίδρυσε το 1951, Δήμητρα Καλαμάκη, ο εγγονός του Ευάγγελος Καλαμάκης, που είναι και μέλος του Δ.Σ., ο βουλευτής Κυκλάδων της Ν.Δ. Μάρκος Καφούρος, ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, αρχιπλοίαρχος Μανώλης Πετράκης με το επιτελείο του, η πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Αιγαίου Κατερίνα Χαριτάτου και ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Θήρας Νίκος Ζώρζος.
Η Σαντορίνη υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ναυτιλιακά κέντρα. Η ναυτική ιστορία της ξεκίνησε πριν από την προϊστορική ηφαιστειακή έκρηξη, όπως αποδεικνύει ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι.
Το 1813 Σαντορινιοί πλοιοκτήτες κατείχαν 32 από τα συνολικά 615 ελληνικά εμπορικά πλοία. Λίγα χρόνια αργότερα, στα μέσα του 19ου αιώνα, η Θήρα διέθετε 150 εμπορικά πλοία, είχε μεγάλες εμπορικές δραστηριότητες, κυρίως με τη Ρωσία αλλά και τη Γαλλία, την Ιταλία και την Αγγλία. Το ντόπιο κρασί, το βινσάντο, ήταν κύριο εξαγωγικό προϊόν ενώ εισήγαγαν πορσελάνη, ξύλο, ασημικά, υφάσματα, βαμβάκι, μετάξι, έπιπλα, αρώματα κ.ά.
Στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού τον 18ο και τον 19ο αιώνα η ναυτιλία διαδραμάτισε ρόλο κομβικής σημασίας. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι δικό της πλοίο διέθετε τότε και η Μονή του Προφήτη Ηλία. Χάρη στα ιστιοφόρα πλοία μεταφέρονταν περίπου 7.000 τόνοι από το κρασί που παρήγε το νησί. Πλοιοκτήτες ήταν συνήθως οι καπετάνιοι των σκαφών, αλλά και έμποροι. Πουλούσαν τα κρασιά στη Ρωσία για να αγοράσουν σιτάρι το οποίο μεταπωλούσαν στην Τεργέστη και τη Μασσαλία. Από εκεί αγόραζαν άλλα εμπορεύματα που τα μεταπωλούσαν στα μεσογειακά λιμάνια και την Ελλάδα.
Τα περισσότερα πλοία της εποχής ανήκαν στους εφοπλιστές της Οίας, οι οποίοι πρωτοστατούσαν σε αυτό τον τομέα. Η ναυτιλιακή δραστηριότητα στο Αμμούδι και την Αρμένη ήταν πρωτοφανής. Με την αλλαγή-επανάσταση που συντελέστηκε στην παγκόσμια ναυτιλία, όταν τα ιστία αντικατέστησε ο ατμός, οι Θηραίοι εφοπλιστές δεν κατάφεραν να συνεργαστούν μεταξύ τους και να μεταβούν εγκαίρως στη νέα εποχή. Οταν το έκαναν τελικά, τόσο ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος όσο και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κατάφεραν καίρια πλήγματα στην εμπορική ναυτιλία του νησιού. Η ναυτική παράδοση εξακολούθησε να υπάρχει και τον 21ο αιώνα, όχι όμως με τα μεγέθη των δύο προηγούμενων αιώνων.
Η ιστορία του μουσείου
Την ιστορία του Ναυτικού Μουσείου Θήρας εξιστόρησε η πρόεδρός του Νικολέττα Νομικού, κόρη του πλοιοκτήτη Δημήτρη Λουκά Νομικού, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Νίκο, έκαναν την πρώτη ανακαίνιση το 1992. Ο Νικόλαος Νομικός ήταν ο πρώτος πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου.
«Ενα παιδί της Οίας που αγάπησε πάρα πολύ τη θάλασσα και τα καράβια και τα υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή ήταν ο Αντώνης Δακορώνιας. Από νεότατος άρχισε να συλλέγει ναυτικά αντικείμενα παλιών πλοίων. Το 1951 άνοιξε στο σπίτι του παππού του, Μηνά Νομικού, το Ναυτικό Μουσείο Θήρας εκθέτοντας την προσωπική του συλλογή. Ο σεισμός του 1956 κατέστρεψε πλήρως το πρώτο οίκημα του μουσείου και το 30% των εκθεμάτων. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1978, το μουσείο βρήκε προσωρινή στέγη χάρη του ΕΟΤ στο αναστηλωμένο αρχοντικό της οικογένειας Βαμβακούση.
Την κατάλληλη στιγμή, η Οιάτισσα Ντίνα Μανωλέσσου πρόσφερε γενναιόδωρα το πατρικό της οίκημα στο Ιδρυμα του Μουσείου και οι αδελφοί Νομικού ανέλαβαν την αναστήλωσή του. Η επανέναρξη της λειτουργίας του έγινε το 1992.
Μετά από 30 χρόνια ανελλιπούς λειτουργίας κρίθηκε ότι το μουσείο έπρεπε να ανακαινιστεί και να εκσυγχρονιστεί. Σκοπός είναι να παρουσιάσει την ιστορία της ναυτιλίας της Σαντορίνης και της ναυτοσύνης των κατοίκων της με έναν φρέσκο αέρα.
Η ανακαίνιση είχε δύο σκέλη: το ένα ήταν το κατασκευαστικό του κτιρίου και το άλλο η συντήρηση και η επανατοποθέτηση των εκθεμάτων. Εγινε εξαιρετική δουλειά. Παραδίδουμε στο κοινό το Ναυτικό Μουσείο Θήρας με στόχο να γίνουν ευρύτερα γνωστές η ναυτική ιστορία του τόπου και η ναυτοσύνη των Σαντορινιών».
Διαβάστε ακόμη
Ποιες κυρώσεις; Σε υψηλά 18 μηνών τα έσοδα της Ρωσίας από πετρέλαιο και φυσικό αέριο (γράφημα)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ