Έρχεται πλέγμα μέτρων για την προστασία της στεγαστικής πίστης

Κίνητρα στους ιδιοκτήτες ακινήτων για να επενδύσουν στο σπίτι τους (και ίσως όχι μόνο σε αυτό), αλλά και σε άλλους που δεν έχουν και προσπαθούν να μαζέψουν χρήμα για μια πρώτη κατοικία σχεδιάζει να δώσει κυβέρνηση. Την ίδια ώρα ετοιμάζει μεταβολές στο θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των κόκκινων στεγαστικών δανείων, αλλά και την εξωδικαστική ρύθμιση όσων δεν εξυπηρετούνται.

Πρόκειται για ένα πλέγμα μέτρων που προωθούνται με στόχο να ενισχυθεί και να προστατευτεί η στεγαστική πίστη στην Ελλάδα η οποία κινείται με μετέωρο βήμα. Η κυβερνητική παρέμβαση προβλέπει, από τη μία πλευρά, πρόσθετη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» και χορήγηση στεγαστικών δανείων ακόμα και εκτός τραπεζικού συστήματος και, από την άλλη, μια πιο ενισχυμένη ασπίδα προστασίας για τα υπάρχοντα στεγαστικά.

Συγκεκριμένα, σχεδιάζεται ένα πιο αυστηρό πλαίσιο υποχρεώσεων μέσα στο οποίο θα πρέπει να λειτουργούν οι διαχειριστές των κόκκινων δανείων, οι λεγόμενοι servicers, ενώ παράλληλα βελτιώνονται τα κίνητρα ένταξης στον εξωδικαστικό μηχανισμό ώστε να δέχεται πιο πολλούς και να κόβει λιγότερους.

Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις που προωθούνται είναι οι εξής:

«Ανακαινίζω – Νοικιάζω»: Με ένεση 200 εκατ. ευρώ από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ανοίγει ο προϋπολογισμός του εν λόγω προγράμματος που δίνει κίνητρα για βελτιώσεις σε συγκεκριμένες ενοικιαζόμενες κατοικίες. Ουσιαστικά, επιδοτείται η ανακαίνιση από τους ιδιοκτήτες των κενών κατοικιών προκειμένου να διατεθούν για ενοικίαση σε νέους 18-39 ετών. Η δαπάνη θα καλύπτεται σε ποσοστό έως 40%, με ανώτατο όριο τις 10.000 ευρώ. Θα υπάρχει επίσης οικογενειακό όριο εισοδήματος 40.000 ευρώ. Οι προϋποθέσεις χρηματοδότησης θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση, αλλά, σύμφωνα με όσα είχαν ανακοινωθεί όταν είχε αρχικώς εξαγγελθεί το πρόγραμμα, για την επιδότηση του ιδιοκτήτη θα απαιτείται να έχει δηλώσει το σπίτι ως κενό στο Ε2 του τελευταίου φορολογικού έτους και το συμβόλαιο ενοικίασης να είναι τουλάχιστον τριετές.

Περισσότερα στεγαστικά και μικροπιστώσεις εκτός τραπεζών: Η κυβέρνηση σκοπεύει να δώσει τη δυνατότητα χορήγησης στεγαστικών δανείων και από μη τραπεζικά ιδρύματα, από εταιρείες παροχής πιστώσεων, όπως ισχύει στο εξωτερικό. Πρόκειται για τον θεσμό των μικροπιστώσεων που έχει ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζεται στη χώρα μας με στόχο την παροχή ρευστότητας τόσο στις υφιστάμενες όσο και στις νέες επιχειρήσεις. Οι μικροπιστώσεις αφορούν δάνεια μικρότερα των 25.000 (ενώ ο μέσος όρος χορηγήσεων στην Ε.Ε. κυμαίνεται μεταξύ 10.000-15.000 ευρώ) για την αντιμετώπιση βραχυχρόνιων επιχειρηματικών αναγκών.

Το σημαντικό είναι ότι για τα δάνεια αυτά δεν ζητούνται οι συνήθεις εγγυήσεις που αποτελούν προαπαιτούμενο των τραπεζών. Επιπλέον, η κυβέρνηση ενθαρρύνει τις τράπεζες να χρηματοδοτούν τους πελάτες τους που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε πλειστηριασμούς ακινήτων αλλά δεν διαθέτουν το σύνολο του ποσού σε μετρητά, όπως είναι η προϋπόθεση σήμερα. Παράλληλα, η κυβέρνηση προχώρησε και σε μια άλλη κίνηση που στέλνει το ίδιο μήνυμα στις τράπεζες: ενθαρρύνει την τοποθέτηση σε έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου καταργώντας την αυτοτελή φορολόγησή τους (15%) και ελαχιστοποιώντας την προμήθεια. Με τον τρόπο αυτό ασκεί πίεση στις τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων, καθώς δεν ακολουθούν τις αυξήσεις επιτοκίων της ΕΚΤ, αφού βλέπουν τις καταθέσεις να αυξάνονται ούτως ή άλλως.

Νέο πλαίσιο για τους διαχειριστές δανείων: Με νομοσχέδιο που βγαίνει σε διαβούλευση το προσεχές διάστημα η κυβέρνηση επιβάλλει περισσότερους και πιο αναλυτικούς κανόνες λειτουργίας-συνεργασίας των διαχειριστών με τους οφειλέτες. Κανόνες αντίστοιχους με αυτούς που έχουν επιβληθεί στις εισπρακτικές εταιρείες. Τόσο τα funds όσο και οι servicers θα πρέπει να παρέχουν αναλυτική πληροφόρηση προς τους δανειολήπτες σχετικά με την αγορά του δανείου τους από την τράπεζα κ.λπ. Θα παρέχουν δηλαδή κάθε πληροφορία για τους όρους αγοράς του δανείου, την τήρηση αρχείων, τη διακράτηση κεφαλαίων πελατών, την εξωτερική ανάθεση σε τρίτους κ.ά.

Θα πρέπει επίσης να μεταχειρίζονται εξίσου δίκαια τα παράπονα-αιτήματα που αφορούν επιχειρηματικά, καταναλωτικά ή στεγαστικά δάνεια. Με βάση τις νέες ρυθμίσεις, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα μπορεί να εισηγείται προς την Τράπεζα της Ελλάδος (που έχει την εποπτεία) την επιβολή κυρώσεων στις εταιρείες διαχείρισης ή ακόμα και τα funds.

Βελτιώσεις στον εξωδικαστικό μηχανισμό: Βασικό ζητούμενο εδώ είναι η βελτίωση του αλγόριθμου που παράγει τις ρυθμίσεις προκειμένου η ρύθμιση να καταστεί πιο βιώσιμη. Για να γίνουν πιο ελκυστικές οι προτάσεις, προωθείται η τροποποίηση του αλγόριθμου που χρησιμοποιείται προς την κατεύθυνση μείωσης του ποσού της ανάκτησης. Με τον τρόπο αυτό οι μηνιαίες δόσεις θα είναι χαμηλότερες και τα κουρέματα υψηλότερα, δίνοντας κίνητρο στους δανειολήπτες να αποδεχτούν τη ρύθμιση που τους προτείνεται.

Πέραν αυτού, εξετάζεται και μια πρόταση για μεγαλύτερο κούρεμα οφειλής όταν η αξία του δανείου υπερβαίνει σημαντικά την αξία του ενεχύρου, με στόχο να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της ρύθμισης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του περασμένου Αυγούστου, μέσω του Εξωδικαστικού οι οφειλέτες απολαμβάνουν κούρεμα οφειλής 18% κατά μέσο όρο για τις οφειλές προς το Δημόσιο και 26% προς χρηματοδοτικούς φορείς. Χωρίς κούρεμα ρυθμίστηκε το 43,76% των οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς, ενώ για το 13,94% των οφειλών το ποσοστό διαγραφής ήταν μεγαλύτερο του 50%.

Από την πλευρά τους οι εταιρείες διαχείρισης δανείων τάσσονται υπέρ μιας ενισχυμένης προκαταβολής για την ένταξη στη ρύθμιση, με το σκεπτικό ότι θα δεσμεύσει περισσότερο τους δανειολήπτες.

Ζητούν δε (ως αντίβαρο των διευκολύνσεων) να μετατραπεί η σύμβαση ρύθμισης σε εκτελεστό τίτλο ούτως ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία λήψης εκτελεστικών μέτρων εκ μέρους των πιστωτών όταν ο οφειλέτης δεν ανταποκρίνεται.