Του Παναγιώτη Γκρουμούτη
Οι πωλήσεις στην Κίνα έχουν επιβραδυνθεί, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά για μάρκες πολυτελείας την ώρα που η οικονομική κρίση έφτασε και στη Ρωσία, πάλαι ποτέ No 1 χώρα με τις αλόγιστες αγορές νεόπλουτων Ρώσων. Τώρα η Ρωσία έχει υποχωρήσει στην τρίτη θέση, αφού έχει ήδη ξεπεραστεί από τη Μέση Ανατολή, η οποία είναι τώρα η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τη Rolls-Royce και τις υπόλοιπες μάρκες υψηλού πρεστίζ.
Εχουν περάσει σχεδόν πέντε μήνες από τότε που στις ΗΠΑ ξεσπούσε το σκάνδαλο των εκπομπών καυσαερίων με αρνητική πρωταγωνίστρια τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, τον γερμανικό κολοσσό της Volkswagen. Το μεγάλο ερώτημα στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς είναι κατά πόσο η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία έχει τις αντοχές και το περιθώριο να προσπεράσει και αυτή την κρίση. Και εδώ οι προσεγγίσεις είναι διαφορετικές.Για παράδειγμα, η Daimler-Μercedes Benz ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την κατά γράμμα εφαρμογή και υλοποίηση των διεθνών κανόνων που διέπουν τα επίπεδα των εκπομπών για τα αυτοκίνητά της, σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει το ότι δεν πρόκειται να βρεθεί σε μια παρόμοια θέση με αυτή της VW που ακόμα πληρώνει τις επιπτώσεις από το περιβόητο σκάνδαλο των κινητήρων ντίζελ, ιδιαίτερα στη μεγάλη αμερικανική αγορά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Ντίτερ Τσέτσε, διευθύνων σύμβουλος της μεγάλης γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, δήλωσε μόλις την περασμένη εβδομάδα στο αμερικανικό δίκτυο CNBC ότι η αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος είχε ζητήσει πληροφορίες από την Daimler για τα επίπεδα εκπομπών σε ορισμένα από τα αυτοκίνητα της φίρμας της Mercedes-Benz αμέσως μόλις ξέσπασε το σκάνδαλο της VW. Και οι εξηγήσεις απέδειξαν, πάντα κατά τον επικεφαλής της Mercedes, ότι το Diesel-gate δεν δείχνει σημάδια διάχυσης. Μάλιστα ο Γερμανός μάνατζερ διατείνεται ότι το σκάνδαλο των εκπομπών καυσαερίων δεν έχει επηρεάσει τις πωλήσεις, τουλάχιστον όχι στην Ευρώπη, όπου και πωλείται το μεγαλύτερο μέρος των πετρελαιοκινητήρων.
Η προσπάθεια του Γερμανού μάνατζερ να υποβαθμίσει την κρίση στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία δεν πείθει απόλυτα. Εξάλλου τα περισσότερα από τα μεγαλοστελέχη της αγοράς παραδέχονται ότι ο κλάδος στο σύνολό του έχει πλέον ένα θέμα αξιοπιστίας.
Για παράδειγμα, ο κ. Ραλφ Σπεθ, διευθύνων σύμβουλος της Jaguar Land Rover, μιλώντας κι αυτός στο CNBC, παραδέχθηκε ότι το μείζον θέμα πλέον για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, πλην της δεδομένης οικονομικής κρίσης που επηρέασε τα απόλυτα νούμερα των πωλήσεων σε αρκετές αγορές ανά τον κόσμο, είναι το πώς θα βελτιώσει την τρωθείσα εικόνα της στο καταναλωτικό κοινό.
Και ξεκαθάρισε ότι, στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία του έχει δεσμευτεί για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων, κάτι που έπραξε ακόμα και στο νέο της μοντέλο F-type SVR που παρουσιάστηκε στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης. Είναι η πρώτη φορά που μια εταιρεία ουσιαστικά διαφημίζει το γρηγορότερο μοντέλο που έχει κατασκευάσει ποτέ ως άκρως φιλικό προς το περιβάλλον ή, αν προτιμάτε, ως αυτοκίνητο χαμηλών εκπομπών και υψηλής απόδοσης, σύμφωνα με τα λόγια του κ. Σπεθ. Στο ίδιο μοτίβο και η κατασκευάστρια πολυτελών αυτοκινήτων Rolls-Royce, η οποία στη Γενεύη παρουσιάζει τη νέα σειρά μοντέλων της «Black Badge Line», με την οποία επιδιώκει να προσελκύσει περισσότερους νέους πελάτες, ιδιαίτερα δε την ομάδα εκείνη που απαρτίζουν οι νεότεροι σε ηλικία επιτυχημένοι επιχειρηματίες.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Rolls-Royce Τόρστεν Μίλερ-Ετβος ήταν πολύ πιο ειλικρινής σε σχέση με τους ομολόγους του στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές εταιρείες, παραδεχόμενος ότι η αγορά αυτοκινήτων όντως είχε βρεθεί σε σοβαρή κρίση, από την οποία τώρα προσπαθεί να βγει. Κατά τα λεγόμενά του, οι πωλήσεις στην Κίνα έχουν επιβραδυνθεί, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά για μάρκες πολυτελείας την ώρα που η οικονομική κρίση έφτασε και στη Ρωσία, πάλαι ποτέ Νο 1 χώρα με τις αλόγιστες αγορές νεόπλουτων Ρώσων. Τώρα η Ρωσία έχει υποχωρήσει στην τρίτη θέση, αφού έχει ήδη ξεπεραστεί από τη Μέση Ανατολή, η οποία είναι τώρα η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τη Rolls-Royce και τις υπόλοιπες μάρκες υψηλού πρεστίζ η τελευταία μάλιστα θα διαθέτει πλέον στην γκάμα της, -για πρώτη φορά στην ιστορία της- ένα SUV με σκοπό να κερδίσει κι αυτή μια φέτα αυτής της ανερχόμενης αγοράς. Ο κ. Μίλερ-Ετβος δεν διέψευσε ότι και η Rolls-Royce εργάζεται πάνω σε ένα SUV, δηλώνοντας ευθέως ότι μόνο με νέες κινήσεις και προτάσεις μπορεί το 20116 να αποδειχθεί μια καλή χρονιά.
Ακόμα και ο όμιλος της VW προσπαθεί να κάνει τις κινήσεις του, εν προκειμένω μέσω του σήματος της Audi και με το νέο Q2, που ομοίως έκανε το ντεμπούτο του στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης και αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι οι αυτοκινητοβιομηχανίες στοιχηματίζουν πια ολοένα περισσότερο στα μικρότερα SUV και στο να κερδίσουν νέους -και νεότερους σε ηλικία- πελάτες. Το μικρότερο μοντέλο σηματοδοτεί μια προσπάθεια από την ομάδα να εισέλθει στο κάτω άκρο του τμήματος SUV. Ελπίζουν δηλαδή να προσελκύσουν καινούριους, νεότερους πελάτες με το νέο μοντέλο.
Και αν για τις μεγάλες μάρκες πολυτελών αυτοκινήτων οι αγορές είναι συγκεκριμένες και τα περιθώρια κέρδους μεγάλα, για τις λεγόμενες πιο «λαϊκές» η κρίση δεν έχει παρέλθει ακόμα.
Κυρίως γιατί το κοινό στο οποίο απευθύνονται κατά βάση είναι αυτό που επλήγη περισσότερο από την οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών.
Για παράδειγμα ο κ. Καρλ Τόμας Νόιμαν, πρόεδρος της Opel (Vauxhall για τη βρετανική αγορά), κάνει ακόμα και σήμερα λόγο για «δύσκολο περιβάλλον». Για του λόγου το αληθές η Opel πέρυσι υποχρεώθηκε να αποχωρήσει από τη Ρωσία μετά τη βύθιση των πωλήσεων στην αγορά της χώρας, ενώ έχει ήδη ανακοινώσει πως σε περίπτωση Brexit, σε πρώτη φάση, θα μειώσει την παραγωγή της στη Βρετανία και εν συνεχεία θα εξετάσει την παρουσία της.
Κάτι ανάλογο σκέφτονται και οι ιθύνοντες αρκετών άλλων αυτοκινητοβιομηχανιών, που παράλληλα απεργάζονται και τις επόμενες κινήσεις τους στην παγκόσμια αγορά. Μια αγορά που ακόμα και σήμερα έχει να αντιμετωπίσει πλείστες όσες αντιξοότητες.
Η εξαίρεση (;) της Ρωσίας
Δεν είναι όμως όλα ζοφερά για τον κλάδο. Ή τουλάχιστον δεν είναι παντού αρνητικές οι εξελίξεις, καθώς υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Ο λόγος για το μεγαλόπνοο σχέδιο της ρωσικής κυβέρνησης να στηρίξει την αγορά αυτοκινήτου όχι μόνο με νέα μέτρα, κίνητρα και προσφορές για τους υποψήφιους αγοραστές, αλλά και με πιο σημαντικές πρωτοβουλίες και χρηματοδοτήσεις προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης νέων επενδύσεων.
Τον σχεδιασμό της κυβέρνησης παρουσίασε ο υπουργός Βιομηχανίας της Ρωσίας Ντένις Μαντούροφ, ο οποίος ανακοίνωσε ότι μέσα στους πρώτους έξι μήνες της τρέχουσας χρονιάς θα δαπανηθούν 20 δισ. ρούβλια, δηλαδή περίπου 250 εκατ. ευρώ, ειδικά για την αυτοκινητοβιομηχανία.
Σε πρώτη φάση το πρόγραμμα προβλέπει εκπτώσεις για την αγορά αυτοκινήτου σε όσους ανταλλάσσουν το παλαιό τους όχημα. Στους καταναλωτές θα αναγνωρίζεται το λεγόμενο δικαίωμα απόσυρσης, που μεταφράζεται σε έκπτωση αλλά και επιδότηση σε όποιον πολίτη αποσύρει παλαιό όχημα αγοράζοντας την ίδια στιγμή ή κάνοντας leasing νέου οχήματος. Μάλιστα το δικαίωμα απόσυρσης θα αναγνωρίζεται για την αγορά οιουδήποτε οχήματος έχει παραχθεί σε εργοστάσιο ή γραμμή συναρμολόγησης εντός ρωσικού εδάφους.
Ετσι, με έκπτωση θα πωλούνται τα αυτοκίνητα όχι μόνο της Αvtovaz, της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της Ρωσίας, η οποία όμως ελέγχεται μετοχικά από τον όμιλο Renault- Nissan, αλλά και όποιο αυτοκίνητο βγαίνει από τα εργοστάσια παραγωγής που διατηρούν στη Ρωσία οι εταιρείες Hyundai, KIA, Renault, Nissan, Toyota και Volkswagen. Σε δεύτερο χρόνο, ο σχεδιασμός της Μόσχας περιλαμβάνει σειρά κινήτρων, κυρίως φορολογικών, για τη μετεγκατάσταση στη Ρωσία γραμμών παραγωγής που σταδιακά επιστρέφουν (!) από τις ασιατικές χώρες.
Οι μονάδες παραγωγής επιστρέφουν στην Ευρώπη
ΦΕΥΓΟΥΝ ΑΠΟ ΚΙΝΑ
Η ρωσική κυβέρνηση φαίνεται ότι διέγνωσε εγκαίρως τις ανακατατάξεις που δρομολογούνται στον χώρο, με όλο και περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες να μεταφέρονται από την Κίνα στην Κεντρική και δευτερευόντως στην Ανατολική Ευρώπη. Πρακτικά αυτό συμβαίνει γιατί οι αυτοκινητοβιομηχανίες επιστρέφουν τις μονάδες παραγωγής πρωτίστως από την Κίνα στην Ευρώπη λόγω της ανόδου του κόστους στην αγορά εργασίας στην πάλαι ποτέ πάμφθηνη Χώρα του Δράκου. Παράλληλα, μετά από δεκαετίες ατελέσφορων προσπαθειών, ούτε η κινεζική κυβέρνηση κατάφερε να δημιουργήσει μεγάλη εγχώρια αγορά που θα αυξάνει συνεχώς την εσωτερική ζήτηση και θα προσφέρει σταθερή ανάπτυξη στα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας, ούτε οι δυτικές εταιρείες βρήκαν στην αχανή κινεζική αγορά το Ελντοράντο που έψαχναν. Πλέον η «κουρασμένη» κινεζική οικονομία ελλοχεύει κινδύνους. Τα κόστη παραγωγής και λειτουργίας αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο. Ο εσωτερικός ανταγωνισμός θεριεύει αφού οι κινεζικές εταιρείες σταδιακά μετατρέπονται από υπεργολάβοι των Δυτικών και προμηθευτές τους σε κατασκευαστές-ανταγωνιστές που διεκδικούν μερίδια αγοράς και στην εγχώρια, αλλά και στις δυτικές αγορές, ενώ η απόσταση με τα μεταφορικά κόστη της Κίνας από τις υπόλοιπες μεγάλες αγορές του κόσμου είναι τέτοια που ενδεχομένως δεν συμφέρει πια.
Το ενδεχόμενο και μόνο της επιστροφής στην Κεντρική Ευρώπη αυτομάτως οδηγεί σε σκέψεις τους κατασκευαστές και σε… δράση τους ενδιαφερόμενους. Με αυτά τα δεδομένα, αρκετές χώρες, ιδίως
της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, αναμένεται να επωφεληθούν από την τάση επιστροφής στην
Ευρώπη των μεγάλων γραμμών συναρμολόγησης και παραγωγής των ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών. Οι διοικήσεις των οποίων τώρα αναζητούν εκτός των χαμηλών ημερομισθίων -που συγκριτικά με τη Δυτική Ευρώπη προσφέρονται απλόχερα στις κεντροανατολικές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου- και υποδομές που θα διευκολύνουν την παραγωγή τους. Οπότε στην κούρσα προηγούνται οι χώρες της Ευρώπης στις οποίες οι μεγάλες ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν ήδη αναπτύξει παρουσία.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Τσεχία. Εκεί έχει εδώ και χρόνια ισχυρή παρουσία η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, ο όμιλος VW, με τις συνολικά 4 μάρκες που ελέγχει, αλλά και η πάλαι ποτέ «αδερφή» Σλοβακία. Είναι ενδεικτικό ότι οι δύο χώρες είναι μεταξύ αυτών με τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν παραγωγή οχημάτων, πίσω μόνο από την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, μάλιστα, προσφέρουν κίνητρα στις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες ώστε να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στο έδαφός τους.
Οι επενδυτές, κατά συνέπεια, στρέφονται σε αυτές τις αγορές. Η θυγατρική της Volkswagen Skoda Auto και η νοτιοκορεάτικη Hyundai Motor Corp. έχουν ήδη ανακοινώσει επενδυτικά σχέδια συνολικού ύψους 1,15 δισ. ευρώ στην Τσεχία μέσα στην επόμενη πενταετία. Στο ήδη υπάρχον στη χώρα εργοστάσιο της Skoda στην Τσεχία αναμένεται να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας κατά 1.300 άτομα. Αντιστοίχως στη Σλοβακία δραστηριοποιούνται με τρία εργοστάσια συναρμολόγησης οι Volkswagen, Kia και Peugeot-Citroen. Το 2013 τα σλοβακικά εργοστάσια παρήγαγαν σχεδόν 980.000 οχήματα. Για δύο χρόνια υπήρξε κάμψη, αλλά πέρυσι επανέκαμψε η παραγωγή και συνεχίζεται η ανοδική πορεία και φέτος. Μεσολάβησε φυσικά η στρατηγική απόφαση της κυβέρνησης να χορηγήσει κίνητρα (εκπτώσεις στη φορολογία) σε όσες εταιρείες δραστηριοποιούνται στην παραγωγή οχημάτων στη χώρα.
Και στο βάθος… Αμερική
Από αυτή την τάση αποχώρησης από την Κίνα και την Ασία επωφελούνται βεβαίως και άλλες περιοχές, πλην της Ευρώπης. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τη συνταγή των κινήτρων ακολουθούν και χώρες της Λατινικής Αμερικής, με πρώτο το Μεξικό, όπου ήδη έχουν εξαγγείλει σχέδια για κατασκευή εργοστασίων όχι μία, αλλά τρεις εταιρείες – και συγκεκριμένα οι Audi, BMW και Hyundai. Συνολικά στη χώρα θα εισρεύσουν έως το 2018 επενδυτικά κεφάλαια ύψους έως 8,2 δισ. ευρώ. Ακολουθούν οι ΗΠΑ, όπου οι επενδύσεις που δρομολογούνται ήδη από πέρυσι φτάνουν τα 3,7 δισ. ευρώ.