Ταμείο Ανάκαμψης: Τα πρώτα έργα έρχονται στο προσκήνιο

Το μεγαλύτερο επενδυτικό και αναπτυξιακό σχέδιο που καταρτίστηκε ποτέ για τη χώρα περιγράφει σε 4.104 σελίδες το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», το οποίο απέστειλε η κυβέρνηση στις Βρυξέλλες.

Για τα σημερινά δεδομένα και μεγέθη, από τα 31 δισ. ευρώ του «κουμπαρά» του Ταμείου Ανάκαμψης, το ελληνικό πρόγραμμα αποσκοπεί να κινητοποιήσει συνολικά επενδύσεις και δράσεις ύψους 57 δισ. ευρώ έως το 2026, τα οποία αντιστοιχούν στο 33% του ΑΕΠ της χώρας μας. Μέτρο-μέτρο και έργο-έργο, όπως καταγράφονται, το σχέδιο πλέον περνά στη φάση της εφαρμογής.

Ηδη έχει ξεκινήσει με ένταξη «εκ των προτέρων» έργων όπως το πρόγραμμα «Ψηφιακή Μέριμνα» με τα vouchers των 200 ευρώ σε μαθητές και φοιτητές. Τα επόμενα που παίρνουν σειρά θα είναι τα πιο ώριμα, ενώ όσα απαιτούν μεγαλύτερη προετοιμασία θα ξεδιπλωθούν το 2022-2023. Κανένα έργο ή δράση δεν ολοκληρώνεται ή παραδίδεται μετά τις 31 Αυγούστου 2026.

Τα πρώτα έργα

Εκτός από το «Ψηφιακό Μέρισμα» (130 εκατ. ευρώ), επίκεινται:

■ Το «Εξοικονομώ» για επιχειρήσεις (250 εκατ.) και το «Εξοικονομώ» για νοικοκυριά (500 εκατ.), που αναμένονται από τον Σεπτέμβριο.
■ Προγράμματα κατάρτισης του υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ.
■ Δανειοδότηση επιχειρήσεων για επενδύσεις ψηφιακής και πράσινης μετάβασης (1 δισ. ευρώ) εντός του 2021.

Εργα και δράσεις

Παρά τις αβεβαιότητες και τις καθυστερήσεις από πλευράς των Ευρωπαίων, η Αθήνα θεωρεί ότι το εγχείρημα τελικά θα προχωρήσει και θα αποδώσει καρπούς. Επί τη βάσει αυτή και το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης που κατέθεσε στις Βρυξέλλες ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας προβλέπει ανάπτυξη 6,2% για το 2022, που θα στηρίζεται σε αύξηση επενδύσεων 30% σε σχέση με το 2021!

Σκοπός είναι να καλυφθεί το επενδυτικό κενό δεκαετιών, όπου η Ελλάδα είναι τελευταία των τελευταίων, και γι’ αυτό οδηγείται σε φτωχοποίηση. Για να αλλάξει αυτό, το ελληνικό σχέδιο εμπεριέχει ιδέες και λύσεις που έχουν σχολιαστεί ευμενώς από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς στη φάση της κατάρτισής του. Ωστόσο τον τελικό λόγο για όλες τις χώρες θα έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία μπορεί και να φρενάρει τη χρηματοδότηση (επιδοτήσεις και δάνεια) αν δεν τηρούνται στόχοι και όροι για μεταρρυθμίσεις, καθώς και το αναπτυξιακό αποτέλεσμα από τα έργα αυτά.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο  

Με πάνω από 4.000 σελίδες δράσεις, έργα, υποέργα και μεταρρυθμίσεις, στόχος είναι να αλλάξει η Ελλάδα, δηλαδή:

■ Να αποκτήσει δρόμους που δεν έχει, πολεοδομικά – χωροταξικά σχέδια και υποδομές που στερείται.
■ Να δοθούν κίνητρα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να κάνουν συμμαχίες και συγχωνεύσεις, να μειώσουν το κόστος ενέργειας, να γίνουν καινοτόμες και ανταγωνιστικές.
■ Νέο σύστημα υγείας, νέα συστήματα εκπαίδευσης, συστήματα «ρομπότ» για ελέγχους κατά της φοροδιαφυγής και online διασύνδεση για να παρακολουθεί το κράτος ποιοι δεν κόβουν αποδείξεις και ποιοι εργοδότες επιβάλλουν «μαύρη» εργασία.
■ Ο προαστιακός σιδηρόδρομος να ενώσει και να μεταμορφώσει τη Δυτική Αττική και τη βιομηχανική ζώνη (Ανω Λιόσια – Ελευσίνα / Ασπρόπυργος – Μέγαρα).
■ Να υπάρχουν ηλεκτρικοί φορτιστές και δίκτυο 5G παντού στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους, ηλεκτρικά λεωφορεία και ηλεκτρικά ταξί στις πόλεις.
■ Ψηφιακές ευκολίες και ενημέρωση για κυκλοφορία, σκουπίδια, ασφάλεια.
■ Το Δημόσιο να «σκανάρει» ένα «χαρτοβασίλειο» αιώνων, να δίνει απαντήσεις και συντάξεις στην ώρα του, να γίνει digital από εδώ και εμπρός.
■ Θάλαμοι επιχειρήσεων, κρατική αρωγή και προστασία σε κάθε Περιφέρεια και όπου υπάρχει απειλή φωτιάς, πλημμύρας και καταστροφής.
■ Να αλλάξουν οι γειτονιές, να αναβαθμιστούν τα σπίτια και να αποκτήσουν οπτικές ίνες και superfast συνδέσεις Ιντερνετ.

Αν όλα αυτά συμβούν, οι μελέτες λένε ότι θα βρουν δουλειά 200.000 άνθρωποι και το ΑΕΠ θα ανέβει 7% μέσα σε έξι χρόνια τουλάχιστον – από το σχέδιο καθαυτό και μόνο, χωρίς οποιαδήποτε άλλη επιρροή.

Πώς θα γίνει αυτό;

■ Κινητοποιώντας μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 25-26 δισ. ευρώ και άνω,
■ με επιδοτήσεις 18 δισ. ευρώ, οι οποίες κινητοποιούν επιπλέον ιδιωτικά κεφάλαια 7-8 δισ. ευρώ,
■ με δάνεια 12,8 δισ. που κινητοποιούν επιπλέον ιδιωτικά κεφάλαια 18-19 δισ. ευρώ.

Ποιες είναι οι δυσκολίες;

■ Η χώρα καλείται να απορροφήσει διπλάσια λεφτά απ’ ό,τι απορροφούσε μέχρι τώρα.
■ Αυτό σημαίνει δραστική αλλαγή στις διαδικασίες απορρόφησης και στα κίνητρα όσων εμπλέκονται.
■ Απαιτούνται ταυτόχρονα μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέπουν στους επενδυτές να μετάσχουν στο πρόγραμμα με σκοπό μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις.

Δάνεια 13 δισ. για επιχειρήσεις

Το εργαλείο των δανείων των 12,8 δισ. ευρώ συγκεντρώνει μεγάλη κριτική. Οπως εξηγεί όμως ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, δημοσιονομικά η χώρα δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει τα δάνεια αυτά «13 δισ. επιπλέον χρέος και έλλειμμα αγύριστο». Πρέπει τα λεφτά αυτά να μπορούν να επενδυθούν στην οικονομία, αλλά και να επιστραφούν στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.

Για να συμβεί αυτό:

■ τα δάνεια αυτά θα συνδεθούν με ιδιωτικές επενδύσεις,
■ θα δοθούν μόνο σε επενδυτές που είναι φερέγγυοι.
Αυτή είναι ίσως και η μεγάλη διαφορά με όλα τα προηγούμενα Ταμεία (ΕΣΠΑ, ΚΠΣ κ.λπ.). «Ζήσαμε πολλά χρόνια την υπόθεση εκείνου που έπαιρνε λεφτά από ένα Ταμείο, από κάποια χρηματοδότηση, τα πήγαινε σε ένα ωραίο εξοχικό, το ονόμαζε “ξενώνα” και… από κει ήρθαν κι άλλοι. Το έχουμε ζήσει, το ξέρουμε όλοι, αυτή είναι η πραγματικότητα», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σκυλακάκης.

«New Deal»

Αντιθέτως, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει έναν βασικό κανόνα: αν θέλεις να επενδύσεις, όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, φτάνει να βάζουν δικά τους λεφτά με δικό τους ρίσκο! Το νέο δόγμα είναι «δεν μπορείς να κάνεις τον επενδυτή με χρήματα του κράτους, αλλά να μη βάζεις κι εσύ δικά σου».
Με το νέο σύστημα, οι τράπεζες ελέγχουν και αξιολογούν τον ιδιώτη επενδυτή για το σχέδιο που κομίζει. Εως τώρα το Δημόσιο έμπαινε εγγυητής στην τράπεζα ότι δεν θα χάσει τα λεφτά της. Αυτό αλλάζει. Οποια εχέγγυα ζητήσουν οι τράπεζες, τα ίδια θα λάβει και το Δημόσιο! Πιο πιθανό είναι να χάσει τα λεφτά της η τράπεζα παρά το Δημόσιο. Ανεξάρτητος ελεγκτής (Grant Thornton) θα αναλάβει να ελέγχει αν τα ιδιωτικά σχέδια πληρούν τους όρους και τους σκοπούς χρηματοδότησης που θέτει η Ε.Ε.

Τουλάχιστον ένας από τους τέσσερις μεγάλους ξένους οίκους αξιολόγησης (S&P, Moody’s, Fitch, DBRS) θα μπει ελεγκτής στα δάνεια των 13 δισ. για να διαπιστώνει πόσα δόθηκαν και πόσα γύρισαν. Η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους θα ελέγχει πού πήγαν και τι έγιναν τα λεφτά.

Τα πρώτα χρήματα

Μετά την υποβολή του σχεδίου στις Βρυξέλλες, στόχος είναι η έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο ή, το πολύ, αρχές Ιουλίου. Θα γίνει τεχνική συμφωνία με την Επιτροπή αμέσως μετά και, αν όλα πάνε καλά, θα δοθεί προκαταβολή περίπου 4 δισ. ευρώ μέσα στο καλοκαίρι ή αρχές Σεπτεμβρίου το αργότερο.

Μόλις εγκριθεί από το Συμβούλιο και γίνει η τεχνική συμφωνία, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα έρθει στη Βουλή για εξαντλητική συζήτηση και έναρξη υλοποίησης.

Επιδοτήσεις 18 δισ. ευρώ

Αμεση οικονομική ενίσχυση επιχειρήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης απαγορεύεται και δεν πρόκειται να υπάρξει, σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε. Μόνο στήριξη των επενδύσεων επιτρέπεται. Ετσι ωφελούνται και κινητοποιούνται εμμέσως οι επιχειρήσεις που θα προσαρμοστούν στα δεδομένα. Ενα πολύ μεγάλο πρόγραμμα επιδοτήσεων άνω του 1,5 δισ. ευρώ αφορά αποκλειστικά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα:

■ Το νέο «Εξοικονομώ επιχειρώντας» με 450 εκατ. ευρώ αφορά αποκλειστικά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
■ Ερχεται αντίστοιχο πρόγραμμα «Εξοικονομώ νερό για νοικοκυριά» και «Εξοικονομώ νερό για μικρομεσαίες επιχειρήσεις».
■ Ηλεκτροκίνηση, φορτιστές μπαταριών και ηλεκτρικά ταξί προορίζονται για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις – ιδίως τα ηλεκτρικά ταξί.
■ Για τον ψηφιακό μετασχηματισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα διατεθούν 375 εκατ. ευρώ.
■ Στην τουριστική ανάπτυξη επιδοτούνται σχεδόν αποκλειστικά μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κάθε είδους και τομέα: ορεινός τουρισμός, τουρισμός υγείας, αγροτουρισμός, καταδυτικός τουρισμός.
■ Το πρόγραμμα «Εξυπνη μεταποίηση» είναι αποκλειστικά για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με κονδύλι 75 εκατ. ευρώ.
■ Στον γεωργικό και τον αγροδιατροφικό τομέα μεγάλο κομμάτι πάει στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Σχεδόν το σύνολο του αγροδιατροφικού τομέα είναι μικρομεσαίες.
Ωφελούμενοι, λοιπόν, βγαίνουν όλοι, έμμεσα ή άμεσα, με εμβληματικές δράσεις και μεταρρυθμίσεις.

Υγεία – Εκπαίδευση

■ Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ανακαινίσεις και εκσυγχρονισμό όλων των νοσοκομείων. Θα πολλαπλασιαστεί μέσω των ΣΔΙΤ. Αφορά εξοπλισμό σε νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας, αλλά και μεταρρύθμιση του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.
■ Κάθε χρόνο 4,5 εκατομμύρια πάσχοντες χρησιμοποιούν το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Εγκαινιάζεται ένα τεράστιο πρόγραμμα πρόληψης. Με 254 εκατ. ευρώ, είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα πρόληψης που έχει υπάρξει ποτέ στη χώρα. Αφορά πολύ μεγάλα προγράμματα για τον καρκίνο του μαστού, τα νεογνά, διατροφικά και πολλά άλλα προγράμματα. Για πρώτη φορά καθιερώνεται «Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς», αλλά και η μεγαλύτερη ειδική δράση για την ψυχική υγεία με 55 εκατ. ευρώ.

■ Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης θα αλλάξει κάθε τάξη. Θα υπάρχει ένα παράθυρο στον ψηφιακό κόσμο για 1,3 εκατομμύριο παιδιά και τις οικογένειές τους. Το ίδιο γίνεται και για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών και τις ψηφιακές υπηρεσίες στα πανεπιστήμια.
■ Ερχεται η σύνδεση της εκπαίδευσης και των πανεπιστημίων με την αγορά. Προβλέπονται ειδικές συνεργασίες με επιχειρήσεις και επισκέπτες καθηγητές από το εξωτερικό στις σχολές και τα πανεπιστήμια.

Διαβάστε ακόμη:

ΟΑΕΔ: Θέσεις εργασίας με μισθό 933 ευρώ – Οι δικαιούχοι του προγράμματος

Ακίνητα: Η Αθήνα αλλάζει – Αποκτά έναν νέο «αέρα» επενδυτικού ενδιαφέροντος

Ανοιχτά σήμερα τα καταστήματα: Το ωράριο – Πώς θα λειτουργήσουν Jumbo και IKEA (vid)