Το ελληνικό σχέδιο για μεγαλύτερες επιχειρήσεις και «περισσότερη Ευρώπη» χωρίς σύνορα βάζει στο τραπέζι η Αθήνα. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. συζητούσαν προ ημερών στα συμβούλια Eurogroup και Ecofin για την ανάγκη να αλλάξει επειγόντως νοοτροπία η Ευρώπη προκειμένου να αποκτήσει νέα δυναμική και να αντέξει η οικονομία της στον ανταγωνισμό με ΗΠΑ και Κίνα.

Στην επίσημη ατζέντα το θέμα ήταν να αποκτήσει Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων η Ευρώπη… «όπως Αμερική», όπου ισχύει εδώ και δεκαετίες.

Το βασικό δίλημμα και ζητούμενο όμως ήταν αν οι χώρες-μέλη είναι πρόθυμες να παραχωρήσουν κομμάτια της εθνικής τους κυριαρχίας σε τομείς όπως η κεφαλαιαγορά, οι τράπεζες και οι στρατηγικές επιχειρήσεις για να υπάρξει μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά κεφαλαίων.

Ποιο είναι το παράδοξο; Οτι σε αντίθεση με τη διστακτική στάση πολλών ομολόγων του, ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αν και υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μιας περιφερειακής χώρας όπως η Ελλάδα με πλήρως κατακερματισμένη οικονομία, στην οποία κατά 98% κυριαρχούν οι μικρές ή εξαιρετικά μικρές επιχειρήσεις, ήταν εξ αυτών που υπερθεμάτισαν ότι για να προχωρήσει η Ευρώπη χρειάζεται μεγάλους παίκτες χωρίς σύνορα, δηλαδή επιχειρήσεις «ευρωπαϊκούς πρωταθλητές» που θα πρωταγωνιστούν σε πανευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα – και όχι μόνο εντός συνόρων ως εθνικοί πρωταγωνιστές στις χώρες τους.

Φαντάζει οξύμωρο, αλλά ενώ στη χώρα μας -εδώ και δεκαετίες- όροι όπως «μετασχηματισμός» και «μεγέθυνση» των επιχειρήσεων, επιχειρηματικοί γάμοι, συμπράξεις, συνέργειες, συγχωνεύσεις και εξαγορές φάνταζαν σαν άγνωστες λέξεις κενές περιεχομένου, ο Κυρ. Πιερρακάκης πρόβαλε ως παράδειγμα και επιχείρημα την Ελλάδα!
«Ως κυβέρνηση, είμαστε απολύτως ανοιχτοί να συζητήσουμε διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές», τόνισε ο κ. Πιερρακάκης στο Eurogroup. Και για να αποδείξει ότι δεν εξαντλείται σε ρητορική, ο υπουργός παρουσίασε στους Ευρωπαίους συναδέλφους του τρία πρόσφατα και χαρακτηριστικά παραδείγματα διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών που συντελέστηκαν σε διάστημα μόλις επτά μηνών:

Πρώτον, την πρόταση της Euronext για την εξαγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών, μια κίνηση που ενισχύει τη θέση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα.
Δεύτερον, την πρόταση της UniCredit για την απόκτηση ποσοστού άνω του 30% στην Alpha Bank, γεγονός που εντάσσει μία από τις συστημικές ελληνικές τράπεζες στα σχέδια και τις προοπτικές των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών.
Τρίτον, την περίπτωση της ελληνικής τράπεζας Credia, η οποία εξαγόρασε το 70% της HSBC Bank στη Μάλτα, αποδεικνύοντας ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να γίνουν και οι ίδιες διασυνοριακοί παίκτες.

Μόλις λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup, ήρθε και η ανακοίνωση της συγχώνευσης του ΟΠΑΠ με την Allwyn, για να επιβεβαιώσει στην πράξη τη στρατηγική που προωθεί η Αθήνα. Η συμφωνία δημιουργεί έναν νέο κολοσσό αξίας 16 δισ. ευρώ που θα παραμείνει εισηγμένος στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αλλά θα κατατάσσεται ως η δεύτερη μεγαλύτερη εισηγμένη εταιρεία τυχερών παιγνίων παγκοσμίως. Οπως δήλωσε ο υπουργός, «η συνένωση του ΟΠΑΠ με την Allwyn αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να εξελιχθούν σε διεθνείς πρωταθλητές μέσα από στρατηγικές συνεργασίες, συγχωνεύσεις και εξαγορές που ενισχύουν την εξωστρέφεια και τη δυναμική τους».

Τι ανάπτυξη θέλουμε

Η προοπτική αυτή, μέσα από ζωντανά παραδείγματα, δίνει όραμα και κατεύθυνση στην ελληνική αγορά, αλλά και στην ευρωπαϊκή οικονομία για τις δυνατότητες που διανοίγονται μέσω μιας Ενωσης Κεφαλαίων χωρίς εθνικά σύνορα. Απαντά όμως και σε πολλά ερωτηματικά ή προβλήματα, στα οποία πολλοί ακόμα εγκλωβίζονται:

■ Τι είδους ανάπτυξη, σε ποιους κλάδους και με ποιες προοπτικές θέλουν και μπορούν να έχουν η Ελλάδα και η Ευρώπη όταν παρέλθει το Ταμείο Ανάκαμψης και οι επενδύσεις που θα έχει φέρει ως το 2026;

■ Πώς κλείνονται συμφωνίες win-win για όλους; Ως μικρή χώρα στην άκρη της Ευρώπης, η Ελλάδα δεν είχε εμπειρία μεγάλων συνεργειών και συγχωνεύσεων. Στα ελληνικά δεδομένα, ο κανόνας ήταν είτε ατέρμονες συζητήσεις με «μνηστήρες» που σπανίως κατέληγαν σε αποτέλεσμα, είτε επιθετικές εξαγορές σε βάρος εταιρειών που παρέπαιαν.

■ Τι θα γίνει τώρα που αναβαθμίζεται το Ελληνικό Χρηματιστήριο; Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων «ταίριαζε» -ή και βόλευε ίσως κάποιους- για ευκαιριακές επενδύσεις και γρήγορα κέρδη στο ελληνικό χρηματιστήριο όσο χαρακτηριζόταν αναδυόμενη αγορά. Η συγκυρία όμως της αναβάθμισης του Χρηματιστηρίου Αθηνών από τον οίκο FTSE Russell σε ανεπτυγμένη αγορά, αν και επιβεβαιώνει το θεσμικό άλμα της Ελλάδας, ξύπνησε ανησυχίες σε πολλούς μήπως θα χάσουν «ευκαιρίες» που είχαν όσο ψάρευαν στα ρηχά νερά της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Η απόκτηση ή η έλευση μεγάλων παικτών στη χώρα είναι πιθανώς η απάντηση σε τι είδους ευκαιρίες μπορεί ή πρέπει πραγματικά να προσβλέπει πλέον η χώρα.

Ευρώπη πολλών «ταχυτήτων»

«Η Ευρώπη καθυστερεί, η Ελλάδα προχωρά»… Αυτή η φράση Ευρωπαίου παράγοντα που μετείχε στα συμβούλια υπουργών Οικονομικών για την Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων περιγράφει ίσως καλύτερα πώς ακούστηκε η παρέμβαση Πιερρακάκη στα συμβούλια Eurogroup και Ecofin.
Αυτό περιγράφει εμμέσως, ως πρόεδρος του Eurogroup, ο Πασκάλ Ντόναχιου, ο οποίος, επιλέγοντας πάντα πολύ προσεκτικά τις λέξεις που χρησιμοποιεί, τόνισε ότι «η Ενωση Κεφαλαιαγορών παραμένει σημαντική προτεραιότητα. Η σημερινή συζήτηση ήταν σημαντική για να διασφαλιστεί ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση. Υπάρχουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικές νέες πρωτοβουλίες τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και σε εθνικό επίπεδο. Αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Η Ευρωομάδα έχει δεσμευτεί να διατηρήσει την πολιτική δυναμική σε αυτόν τον τομέα». Κοινώς… «θέλει χρόνο ακόμα» όταν άλλες χώρες τρέχουν.

Η αποτυχία κοστίζει

Πιο κοφτός και λιγότερο διπλωματικός ήταν ο κ. Πιερρακάκης: «Χρειαζόμαστε μία Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά. Και ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε είναι να προχωρήσουμε όσο το δυνατόν ταχύτερα με την υλοποίηση των συστάσεων που προωθείτε. Το κόστος της καθυστέρησης είναι τεράστιο, επομένως πρέπει να προχωρήσουμε. Αν θέλουμε να πετύχουμε, δεν χρειαζόμαστε απλώς εθνικούς πρωταθλητές κρατών-μελών. Χρειαζόμαστε ευρωπαϊκούς πρωταθλητές».
Στην πράξη, αυτό που είπε ήταν ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη, παραμένει όμως το ερώτημα αν η υπόλοιπη Ευρώπη θέλει να ακολουθήσει.

Το πρόβλημα

Ωστόσο, τα στοιχεία που μπήκαν στο τραπέζι των συζητήσεων ήταν αδυσώπητα υπέρ της ανάγκης αλλαγής νοοτροπίας και προώθησης της Ενωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Η έκθεση Ντράγκι προειδοποιεί ότι η Ευρώπη έχει χάσει πολύτιμο χρόνο και ότι η ανταγωνιστικότητά της διαβρώνεται καθημερινά. Η θέση της Αθήνας είναι απλή: η Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αμερικανικούς και κινεζικούς κολοσσούς με μικρές εθνικές επιχειρήσεις που λειτουργούν σε κατακερματισμένες αγορές. Χρειάζεται μεγάλες, διασυνοριακές εταιρείες που θα αξιοποιούν τις οικονομίες κλίμακος, την τεχνολογία και το ταλέντο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η «διάγνωση» αυτή βασίζεται σε δύο δεδομένα:
■ Από τη μία, αποταμιεύσεις Ευρωπαίων 33 τρισ. ευρώ λιμνάζουν σε τράπεζες, μετοχές, ομόλογα, εκ των οποίων τα 10 τρισ. «κοιμούνται» σε τραπεζικούς λογαριασμούς.

■ Από την άλλη, η έκθεση Ντράγκι που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο 2024 καταλήγει ότι η Ευρώπη χρειάζεται χρηματοδότηση 750 έως 800 δισ. ευρώ κάθε χρόνο για να γεφυρώσει το χάσμα καινοτομίας με τους διεθνείς ανταγωνιστές της και να διατηρήσει τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.

Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό απαιτεί στενότερη συνεργασία και ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών αγορών. Χωρίς μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά κεφαλαίων οι αποταμιεύσεις των Ευρωπαίων πολιτών παραμένουν εγκλωβισμένες σε εθνικά όρια, αδυνατώντας να χρηματοδοτήσουν μεγάλα επενδυτικά σχέδια που θα αύξαναν την ανάπτυξη και την ευημερία.

Κέρδη «χωρίς σύνορα»

Οσο η εκκρεμότητα διαιωνίζεται, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της Ευρώπης «χάνουν».

■ Για παράδειγμα: Ασύμμετρη κατανομή venture capital: 7 προς 1 υπέρ των ΗΠΑ.
Μετά τα πρώτα τους βήματα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις -ειδικά υψηλής τεχνολογίας- αναζητούν υψηλή χρηματοδότηση εκτός Ευρώπης… από τις ΗΠΑ! Πρακτικά ψάχνουν, αλλά δεν βρίσκουν την τράπεζα που χρειάζονται. Θεωρούν ευκολότερο να χρηματοδοτηθούν από τράπεζες-κολοσσούς στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού παρά από τις 27 ξεχωριστές χώρες της Ε.Ε., με «εθνικά» εμπόδια και κανόνες η καθεμία.
Αποτέλεσμα; Οι αμερικανικοί οργανισμοί επιχειρηματικού κεφαλαίου συγκεντρώνουν επτά φορές περισσότερα κεφάλαια από τους ευρωπαϊκούς. Αντιθέτως, η Ε.Ε. φιλοξενεί λιγότερο από 15% των παγκόσμιων unicorns (εταιρείες με αποτίμηση άνω του 1 δισ.). Οι ευρωπαϊκές scale-up συγκεντρώνουν 50% λιγότερα κεφάλαια στα πρώτα 10 χρόνια τους συγκριτικά με αμερικανικές ομόλογες, σύμφωνα με την EIB. Ενώ πολλές τελικά «μετακομίζουν» εκτός Ευρώπης για να αποκτήσουν χρηματοδότηση δημιουργώντας brain drain.

■ Διασυνοριακές συγχωνεύσεις: το μέγεθος μετράει!
ΔΝΤ και Ντράγκι συμφωνούν: χωρίς πανευρωπαϊκούς champions οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις δεν θα έχουν το κατάλληλο μέγεθος για ανταγωνισμό. Από Νέα Υόρκη μέχρι Ουάσινγκτον, οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες έχουν πάνω από 60 εκατομμύρια λογαριασμούς η καθεμία, που καμία ευρωπαϊκή δεν τις φτάνει. Γι’ αυτό, μέχρι να φτάσει η πλήρης ευρωπαϊκή ενοποίηση την οποία ευαγγελίζονται αλλά δεν έχουν πετύχει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Αθήνα επιχειρεί να κάνει άλματα σε υπερτοπικό επίπεδο: αναπτύσσει ένα «εκτός συνόρων» δίκτυο χωρών και οικονομιών, μετατρέποντας τη χώρα σε hub διασυνοριακών επενδύσεων από ιδιώτες-επιχειρήσεις που έχουν ήδη το όραμα αυτό.

Με τα νέα δεδομένα, όμως, παρότι ακούγεται μακρινό ή ουτοπικό, η Ενωση Αποταμιεύσεων, Επενδύσεων και Αγορών δεν είναι απλώς μία τεχνοκρατική συζήτηση ή ιδεοληψία: είναι ένα «στοίχημα» ευημερίας για τα νοικοκυριά (για να έχουν υψηλότερες αποδόσεις, πρόσβαση σε προνομιακές επενδύσεις, καλύτερες δουλειές και εισοδήματα), ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις (πιο φθηνή χρηματοδότηση, αλλαγή κλίμακας μεγέθους, ανταγωνιστικότητα) και στρατηγικής αυτονομίας για την Ευρώπη (800 δισ. ευρώ για πράσινη μετάβαση, τεχνολογία, άμυνα, τα οποία τώρα τα δανείζεται (με προγράμματα SAFE – ReARM κ.λπ.). Ωστόσο, τα παραδείγματα από την Ελλάδα (ΟΠΑΠ-Allwyn, UniCredit-Alpha, ATHEX-EuroNEXT και αναβάθμιση σε ανεπτυγμένη αγορά) δείχνουν ότι το δίχτυ είναι ήδη υπό κατασκευή και υπόσχεται αποτελέσματα.

Διαβάστε ακόμη

Γιώργος Μαλτέζος (EBRD): Πώς θα έρθουν ξένοι επενδυτές στην ελληνική αγορά ακινήτων

Αθανάσιος Σίψας – ΕΚΤΕΡ: «Αισθάνομαι πως δεν έχω κάνει τίποτα, τα σπουδαιότερα είναι μπροστά»

Η Αθήνα στριμώχνεται στο Μετρό της

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα