Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει ανακοινώσει ότι θα εκδώσει ψηφιακό ευρώ. Αλλες κεντρικές τράπεζες ανακοινώνουν επίσης την έκδοση ψηφιακών νομισμάτων στα πρότυπα των κρυπτονομισμάτων, δηλαδή με το σύστημα blockchain. Οι ειδήσεις αυτές προκαλούν ερωτηματικά στους πολίτες αφενός διότι όλοι θεωρούν ότι το ευρώ ή το δολάριο ή η στερλίνα που έχουν στις τσέπες τους είναι ήδη ψηφιακά, αφού πραγματοποιούν συναλλαγές online χωρίς να παίρνουν και να δίνουν χαρτονομίσματα και αφετέρου διότι δεν μπορούν να αντιληφθούν γιατί οι κεντρικές τους τράπεζες θα ακολουθήσουν τη λογική των κρυπτονομισμάτων.
Πράγματι, δεν είναι εύκολα κατανοητή η διαφορά του σημερινού ευρώ που διακινείται ηλεκτρονικά από το νέο ψηφιακό ευρώ που επίσης θα διακινείται ηλεκτρονικά και θα έχει ακριβώς την ίδια αξία με το υπάρχον ευρώ.
Οι κεντρικές τράπεζες αποφεύγουν να δώσουν σαφείς και κατανοητές από τους απλούς πολίτες απαντήσεις και το κομφούζιο παραμένει.
Η αλήθεια είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες «σύρονται» στην έκδοση αυτών των ψηφιακών νομισμάτων και ακολουθούν τις αποφάσεις της κινέζικης κεντρικής τράπεζας. Οσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο, η κατάσταση έχει ως εξής:
Από τη στιγμή που εκδόθηκαν τα κρυπτονομίσματα μέχρι σήμερα οι κεντρικές τράπεζες χάνουν τον έλεγχο της κυκλοφορίας χρήματος σταδιακά όλο και περισσότερο. Κάθε μέρα εκδίδονται νέα κρυπτονομίσματα και σταδιακά ο έλεγχος μεταφέρεται από τις κεντρικές τράπεζες σε ιδιωτικά χέρια, στους εκδότες των κρυπτονομισμάτων. Αυτό σημαίνει ότι μελλοντικά και καθώς το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τα κρυπτονομίσματα αυξάνεται, η έκδοση χρήματος θα γίνεται από ανεξέλεγκτους ιδιώτες. Κι αυτό κρύβει κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία και για τις περιουσίες όλων, υποστηρίζουν οι κεντρικές τράπεζες.
Το βέβαιο είναι ότι, εκτός των πραγματικών κινδύνων για την παγκόσμια οικονομία από την ανεξέλεγκτη έκδοση χρήματος από ιδιώτες, υπάρχει και ο πολύ μεγάλος κίνδυνος για τις ίδιες τις κεντρικές τράπεζες, να χάσουν τελείως τον λόγο ύπαρξής τους. Διότι αν μια κεντρική τράπεζα δεν ελέγχει την κυκλοφορία χρήματος, δηλαδή το πόσα λεφτά κυκλοφορούν, αν δεν μπορεί να επηρεάσει τα επιτόκια, αν δεν μπορεί να ελέγξει τους εκδότες χρήματος και αν δεν μπορεί να ασκήσει κανενός είδους νομισματική πολιτική, δεν έχει λόγο ύπαρξης. Να λοιπόν ένας λόγος που η ΕΚΤ και οι άλλες κεντρικές τράπεζες θα εκδώσουν ψηφιακά νομίσματα, για να μη χάσουν τον λόγο ύπαρξής τους.
Εκτός όμως αυτού, υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Οι κεντρικές τράπεζες αποφάσισαν ότι δεν θέλουν ή ότι δεν είναι σε θέση να απαγορεύσουν την έκδοση κρυπτονομισμάτων. Τουλάχιστον στην αρχή. Μετά άρχισαν συζητήσεις για έλεγχο, για απαγορεύσεις κ.λπ., οι οποίες ακόμη συνεχίζονται, αλλά δεν υπάρχει ομοφωνία ούτε για την απαγόρευση, ούτε για τον έλεγχο, ούτε για τον τρόπο που μπορεί να γίνουν αυτά. Οι συζητήσεις συνεχίζονται και θα συνεχίζονταν για πάντα αν η Κίνα δεν ανακοίνωνε ότι θα εκδώσει και η ίδια ένα κεντρικά ελεγχόμενο κρυπτονόμισμα. Η ανακοίνωση της Κίνας χτύπησε καμπανάκι κινδύνου στις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, οι οποίες φοβήθηκαν ότι θα μείνουν έξω από το παιχνίδι του μέλλοντος, ενώ η Κίνα θα υπερισχύσει όλων των υπολοίπων και θα ελέγξει την παγκόσμια οικονομία. Συνειδητοποίησαν επίσης ότι ακόμη και αν αποφάσιζαν να απαγορεύσουν όλα τα κρυπτονομίσματα, δεν θα μπορούσαν να αναγκάσουν την Κίνα να εγκαταλείψει τα σχέδιά της.
Η αυτόματη απόφαση για να αντιμετωπίσουν αυτές τις εξελίξεις ήταν να εκδώσουν και οι ίδιες ψηφιακά νομίσματα αυτής της λογικής. Και αυτό περιμένουμε να γίνει πλέον, με παρά πολλές λεπτομέρειες να μένουν αδιευκρίνιστες, διότι είναι άγνωστες ακόμη και στους ίδιους τους κεντρικούς τραπεζίτες.
Ποια θα είναι η βασική διαφορά του ψηφιακού ευρώ από το ευρώ που έχουμε σήμερα; Βασικά ότι δεν θα μεσολαβεί το τραπεζικό σύστημα μεταξύ της κεντρικής τράπεζας -της Τραπέζης της Ελλάδος στην περίπτωση μας- και του καταθέτη /συναλλασσόμενου. Ο καθένας θα ανοίγει έναν λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος απευθείας. Θα διατηρεί εκεί τις καταθέσεις του και θα μπορεί μέσω αυτού του λογαριασμού να κάνει τις συναλλαγές του. Η κεντρική τράπεζα δεν θα χρεώνει καμία προμήθεια για τις συναλλαγές και όλα τα προσωπικά δεδομένα του καταθέτη θα είναι εντελώς ανώνυμα. Αυτά βεβαίως σημαίνουν ότι ναι μεν οι κεντρικές τράπεζες παραμένουν στο παιχνίδι, αλλά χάνουν μερίδιο, ρόλο και ισχύ οι εμπορικές τράπεζες. Δηλαδή οι κεντρικές τράπεζες θα ανταγωνίζονται τις εμπορικές; Οχι, είναι η απάντηση των κεντρικών τραπεζών. Θα θεσπιστούν χαμηλά όρια ανά καταθέτη γι’ αυτές τις καταθέσεις ώστε να μη χάνεται ο ρόλος των εμπορικών τραπεζών. Επίσης οι κεντρικές τράπεζες δεν θα προσφέρουν ούτε δάνεια ούτε άλλες υπηρεσίες – στην αρχή τουλάχιστον. Καθώς η έκδοση του ψηφιακού ευρώ έχει προγραμματιστεί για το 2024, πολλά μπορεί να αλλάξουν μέχρι τότε.
Η ουσία είναι ότι οι θεσμικοί άρχοντες του νομισματικού συστήματος ακολουθούν τις εξελίξεις που φέρνει η τεχνολογία blockchain και τις συνθήκες που επιβάλλουν τα κρυπτονομίσματα για να φτιάξουν ψηφιακά νομίσματα που μοιάζουν μεν, αλλά δεν είναι κρυπτονομίσματα, κομμένα και ραμμένα στα μέτρα τους και στις ανάγκες προστασίας του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος και της παγκόσμιας οικονομίας.
Σύμφωνα με την αντίληψη των κεντρικών τραπεζών, αν δεν υπάρξει δράση από μέρους τους, η παγκόσμια οικονομία θα μπεί μέσω των ιδιωτικών κρυπτονομισμάτων σε αχαρτογράφητα ύδατα με απροσδιόριστους αλλά μάλλον καταστροφικούς κινδύνους για όλους.