Το καλοκαίρι του 2022 βρέθηκα για διακοπές στη Μάνη (αχ!) και χωρίς υπερανάλυση ο τόπος αυτός με γοήτευσε. Πέραν του μοναδικού φωτός επάνω σε αυτά τα πετρώματα, τα μάτια μου γέμισαν από πύργους οι οποίοι σου φέρνουν καρέ από μια άλλη εποχή. Ταυτόχρονα, όπως συμβαίνει σε όλους τους περιπατητές, πέραν των διθυράμβων που μπορούν να αναδυθούν από μέσα σου λόγω της άγριας ομορφιάς της περιοχής, ξεπηδούν και κάποια συμπεράσματα – εντελώς πρακτικά: οι πύργοι ήταν στην ουσία μονοκατοικίες, όπου κανένας δεν ενοχλούσε τον διπλανό του, δεν είχαν κανένα άγχος για κοινόχρηστα, πετρέλαιο. Ευτυχισμένοι άνθρωποι – μέχρι, βέβαια, να πάρουν τα όπλα στα χέρια τους.
Στην Αθήνα όπου μένω, αντίστοιχα οι περισσότεροι μένουμε σε πολυκατοικίες, αλλά εκεί έχουμε άγχος -ανάμεσα στα υπόλοιπα- και για κοινόχρηστα και για πετρέλαιο. Και κάπως έτσι, υπάρχουν οι γενικές συνελεύσεις «στην είσοδο, την τάδε ώρα», εκεί όπου συναντώνται άνθρωποι οι οποίοι δεν είναι ακριβώς ευτυχισμένοι – το αντίθετο: είναι έτοιμοι να πάρουν τα όπλα όπως έκαναν οι Μανιάτες – κι ας κατάγονται από άλλα μέρη αυτού του πλανήτη.
Η στιγμή της γενικής συνέλευσης είναι η περιγραφή αυτού που διαβάζαμε στο εμβληματικό κόμικ Βαβούρα: «Νίκησε τον γείτονά σου», κατατρόπωσέ τον. Βέβαια, ως μπούμερ, να εξηγήσω ότι αυτή η σειρά άρχισε να δημοσιεύεται στο 1ο τεύχος του βρετανικού περιοδικού Knockout, στις 12 Ιουνίου 1971. Εδώ, λοιπόν, παρακολουθούμε τις κόντρες ανάμεσα σε δύο οικογένειες που μένουν σε διπλανά σπίτια. Κάθε οικογένεια προσπαθεί να δείξει ότι τα καταφέρνει καλύτερα από την άλλη και σφάζονται για το ποια θα αποδειχτεί καλύτερη. Όπως θα διαβάσετε στο διαδίκτυο, είναι κάπως δύσκολο να εντοπιστεί ο δημιουργός της σειράς, αλλά το βέβαιο είναι πως το «Νίκησε τον γείτονά σου» απευθύνεται, όπως έγραψα, σε όλους τους κατοίκους της Γης και, φυσικά, και στην Ελλάδα – όπως και οι γενικές συνελεύσεις πολυκατοικιών, δηλαδή.
Στις περισσότερες πολυκατοικίες -αφήνω απέξω τον στολισμό για τα Χριστούγεννα, που κάποιοι, για να νιώσουν καλύτεροι από τους δίπλα, κάνουν τα μπαλκόνια τους στάβλο της Βηθλεέμ- στις γενικές συνελεύσεις θα ξεδιπλώσουν το υπέροχο Εγώ τους. Εκεί, ενώπιον όλων, θα κακολογήσουν τον ή τους γείτονες ότι στάζουν τα σκουπίδια τους και λερώνουν τις σκάλες, ότι ανάβουν τα φώτα στο κλιμακοστάσιο μέρα-μεσημέρι, ότι δεν κλείνουν τις πόρτες, ότι δέχονται μουσαφίρηδες πολύ αργά ή τα μεσημέρια τα σαββατοκύριακα, ότι φωνάζουν όταν συνευρίσκονται ερωτικά κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ. Για να απαντήσουν εκείνοι που κατηγορούνται ότι οι άλλοι, αντίστοιχα, κάνουν το τάδε κακό ή το άλλο – στην ουσία, πράξεις ασήμαντες. Αν δεν υπάρξουν αποχωρήσεις από τη συνέλευση το θέμα θα πάει στα απλήρωτα κοινόχρηστα και στην παραγγελία πετρελαίου για τον χειμώνα. Καλησπέρα και καλή βραδιά…
Δεν χρειάζεται να γράψω περισσότερα ούτε για τη ρητορική ούτε για το επίπεδο κάποιων ανθρώπων που ζουν στις πολυκατοικίες, που μένουν δίπλα μας. Είναι καταστάσεις τις οποίες έχουμε βιώσει όλοι μας, σε λιγότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και όλοι έχουμε να διηγηθούμε πολλές ιστορίες τρέλας οι οποίες συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας. Φταίει η ακρίβεια για αυτές τις συμπεριφορές, η καραντίνα του κορωνοϊού, η έλλειψη πολιτισμού ή κάτι άλλο; Απάντηση δεν έχω. Το βέβαιο είναι ότι καλούμαστε να συμβιώσουμε με άλλους ανθρώπους και αυτό είναι το στοίχημα: να μπορέσουμε να ανεχτούμε τις ιδιαιτερότητές τους κι εκείνοι τις δικές μας.
Το «Νίκησε τον γείτονά σου» δημοσιεύτηκε στο κόμικ Βαβούρα στο τεύχος # 67, στις 15 Μαρτίου 1984. Τότε ήμουν 12 χρόνων και αυτές οι ιστορίες ήταν πολύ μακρινές για μένα, αφού έμενα σε μια περιοχή που αναπτύχθηκε πολλά χρόνια αργότερα, οπότε τα σπίτια δεν ήταν κολλητά το ένα στο άλλο και υπήρχε η έννοια της γειτονιάς, της χαλαρότητας, της καλής γειτνίασης. Τότε, βέβαια, κυκλοφορούσαμε με τα φανελάκια μέσα στο σπίτι γιατί μπορούσαν οι οικογένειες να πάρουν πετρέλαιο, η κεντρική θέρμανση ήθελε τον μπούμερ της εποχής με φανελάκι, που άφηνε και ανοιχτά τα φώτα όλη μέρα.
Αντίστοιχα, σήμερα, η ζωή μας έχει κανονική βαβούρα και αυτό δεν έχει πάντα πλάκα, αλλά οι συνελεύσεις στις πολυκατοικίες -αν είσαι χαλαρός- μπορούν να σου χαρίσουν πολλά χαμόγελα – είναι ένας τρόπος κι αυτός να αντιμετωπίζεις την καφρίλα, την αγένεια, την απώλεια ενσυναίσθησης των γύρω σου, των γειτόνων σου. Εάν πας στη συνέλευση της πολυκατοικίας σου με τα χέρια στις τσέπες και όχι σε αμυντική στάση, μπορεί και να περάσεις -μέσα στη γενική, τελική απογοήτευση- και καλά, αντιλαμβανόμενος πόσο καλά είσαι σε σχέση με τους άλλους – και αυτό δεν αφορά μόνο το Ε9 σου. Επειδή είναι για τόσα σπαρταριστά γέλια η όλη υπόθεση με τον παραλογισμό και την τρέλα του καθενός, με ολόκληρα κομμάτια γκροτέσκο, χάους και ατόφιας κωμωδίας που, πια, είσαι βέβαιος: διάολε, η ζωή αντιγράφει τα κόμικ. Αλλά, αντίστοιχα, εννοείται πως δεν είσαι βέβαιος για το πότε θα φύγεις ξανά για Μάνη ή και για αλλού, αλλά πάντως μακριά από την πόλη όπου μένεις, μακριά από τη μόνιμη βαβούρα. Και, βασικά, από γενικές συνελεύσεις σε πολυκατοικίες για κοινόχρηστα και τα πετρέλαιά μου μέσα…