Η περίοδος της πανδημίας έχει πολλάκις ανατρέψει τις προβλέψεις των ειδικών, προκαλώντας ανησυχία για το τι μέλλει γενέσθαι το 2022.
Οι περισσότεροι αναλυτές, συμπεριλαμβανόμενου και του Bloomberg Economics υπολογίζουν στιβαρή ανάπτυξη και μείωση των τιμών το επόμενο έτος, αλλά και άρση μερικών εκ των μέτρων στήριξης της οικονομίας. Παρ’ όλα αυτά, πολλά μπορεί να αλλάξουν.
Μετάλλαξη Όμικρον, πληθωρισμός, κινήσεις της Fed, Εvergrande, Ταϊβάν, αναπτυσσόμενες αγορές, Brexit, κρίση στην ευρωζώνη, αύξηση των τιμών τροφίμων στην «μπαρουτοκαπνισμένη» Μέση Ανατολή, όλα αποτελούν πιθανά ρίσκα.
Υπάρχουν, βέβαια, και περιπτώσεις βελτίωσης των συνθηκών. Συνέχιση των μέτρων στήριξης της οικονομίας. Επενδύσεις στην Κίνα. Αύξηση της κατανάλωσης.
Τι μπορεί να συμβεί στην παγκόσμια οικονομία το 2022;
Όμικρον και lockdowns
Δε γνωρίζουμε ακόμη τι μας περιμένει όσον αφορά τη μετάλλαξη Όμικρον. Αν και είναι μεταδοτικότερη των υπολοίπων, μπορεί να μην είναι τόσο θανατηφόρα. Αυτό ενδέχεται να επιταχύνει την επιστροφή στην κανονικότητα. Τα lockdowns και ο κορωνοϊός έχουν κρατήσει κλεισμένους τους καταναλωτές και τους έχουν οδηγήσει σε αγορές για το σπίτι. Η εξισορρόπηση των καταναλωτικών εξόδων ενδέχεται να αυξήσει την παγκόσμια ανάπτυξη στο 5,1% από το προηγούμενο 4,7%.
Υπάρχει, όμως και η περίπτωση μιας νέας, θανατηφόρας μετάλλαξης. Πολλές χώρες έχουν επιστρέψει στα lockdowns και η ανάπτυξη κινδυνεύει να επιβραδυνθεί στο 4,2%.
Πληθωρισμός
Στις αρχές του 2021 οι ΗΠΑ υπολόγιζαν πληθωρισμό 2%. Μέχρι τώρα, βρίσκεται κοντά στο 7%. Για το 2022 οι αναλυτές υπολογίζουν διόρθωση, αλλά υπάρχει -προφανώς- η πιθανότητα λάθους. Η μετάλλαξη Όμικρον αποτελεί μόνο ένα εκ των παραγόντων. Οι μισθοί στις ΗΠΑ μπορεί να συνεχίσουν την αυξητική τους πορεία. Οι διπλωματικές σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας μπορεί να χειροτερέψουν και να στείλουν τις τιμές φυσικού αερίου σε νέα υψηλά.
Μια νέα μετάλλαξη μπορεί να περιορίσει τις μετακινήσεις και πάλι, στέλνοντας τις τιμές πετρελαίου σε νέο ναδίρ. Ενδέχεται, τέλος, να προκληθεί σοκ στασιμοπληθωρισμού το οποίο θα δυσκολέψει τη δουλειά της Fed και των υπολοίπων κεντρικών τραπεζών.
Επιτόκια
Η σύσφιξη της πολιτικής της Fed μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Τα ρίσκα εμπεριέχουν τις ήδη αυξημένες τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Ο δείκτης S&P 500 θυμίζει ήδη «φούσκα» ενώ οι τιμές ακινήτων υποδεικνύουν αύξηση του ρίσκου της συγκεκριμένης αγοράς που θυμίζει κρίση του 2007.
Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, εάν η Fed αυξήσει τα επιτόκια τρεις φορές το 2022 μέχρι το 2,5%, αυξάνοντας τις αποδόσεις των ομολόγων δημοσίου και των spreads, η αμερικανική οικονομία ενδέχεται να οδηγηθεί σε νέα κρίση το 2023.
Αναπτυσσόμενες αγορές
Εάν η Fed αυξήσει τα επιτόκια, οι αναπτυσσόμενες αγορές ενδέχεται να καταρρεύσουν. Τα υψηλά αμερικανικά επιτόκια συνήθως ενισχύουν το δολάριο και σηματοδοτούν κεφαλαιακές εκροές -και νομισματικές κρίσεις- στις αναπτυσσόμενες αγορές.
Πολλές από αυτές είναι ασθενέστερες των υπολοίπων. Το 2013 και το 2018 επρόκειτο για την Αργεντινή, τη Ν. Αφρική και την Τουρκία. Εάν προστεθούν η Αίγυπτος και η Βραζιλία, το προσωνύμιο σχηματίζει τη λέξη BEASTs.
Σινικό Τείχος
Το τρίτο τρίμηνο του 2021 η οικονομία της Κίνας αντιμετώπισε τεράστιο πρόβλημα. Η κρίση της Evergrande, τα απανωτά lockdowns και η έλλειψη ενέργεια μείωσαν την ετήσια οικονομική ανάπτυξη στο 0,8% από το προβλεπόμενο 6%.
Αν και η ενεργειακή κρίση θα βελτιωθεί το 2022, τα άλλα δύο προβλήματα ενδέχεται να παραμείνουν. Με τη ζήτηση να βρίσκεται στο ναδίρ και τη χρηματοδότηση να στερεύει, η κατασκευή ακινήτων η οποία αποτελεί και το 25% της οικονομίας της χώρας μπορεί να οδηγηθεί σε νέα χαμηλά.
Το Bloomberg Economics υπολογίζει ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας στο 5,7% το 2022. Μια επιβράδυνση στο 3% θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα στον υπόλοιπο πλανήτη.
Κρίση στην Ευρωζώνη
Η συνεργασία των Ευρωπαίων ηγετών και ο ακτιβισμός της ΕΚΤ κατάφεραν να αντιμετωπίσουν -μέχρι τώρα- το οικονομικό πλήγμα που προκάλεσε η πανδημία. Το 2022, όμως, τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά.
Οι εκλογές για την ιταλική προεδρία τον Ιανουάριο μπορεί να ανατρέψουν τα μέχρι τώρα σταθερά δεδομένα στη Ρώμη. Η Γαλλία έχει εθνικές εκλογές τον Απρίλιο, με το κόμμα του Μακρόν να αντιμετωπίζει απειλές εκ της ακροδεξιάς. Εάν οι ευρωσκεπτικιστές αναλάβουν τα ηνία της ηγεσίας, οι ευρωπαϊκες αγορές ομολόγων θα περιδινιστούν σε νέα κρίση και η ΕΚΤ δε θα έχει την πολιτική στήριξη για να την αντιμετωπίσει.
Brexit
Οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρώπης όσον αφορά το Πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας θα συνεχιστούν και το 2022. Η επίτευξη συμφωνίας θα είναι δύσκολη.
Σύμφωνα με τα μετα-Brexit δεδομένα, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η αβεβαιότητα θα πλήξει τη στερλίνα και τις επενδύσεις, αυξάνοντας τον πληθωρισμό και πλήττοντας τα πραγματικά εισοδήματα. Εάν υπάρξει εμπορικός «πόλεμος», οι τιμές θα αυξηθούν περαιτέρω λόγω των προβλημάτων που θα δημιουργηθούν.
Το μέλλον της χρηματοοικονομικής πολιτικής
Οι κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει σε τεράστιες δημόσιες δαπάνες για τη στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πολλές εξ αυτών θέλουν να συσφίξουν την πολιτική αυτή. Η μείωση αυτή θα είναι ίση με το 2,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, πενταπλάσια από τις πολιτικές λιτότητας που προκάλεσαν προβλήματα μετά την κρίση του 2008, σύμφωνα με δεδομένα της UBS.
Υπάρχουν, όμως, και εξαιρέσεις. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας ανακοίνωσε πως θα συνεχίσει τα μέτρα στήριξης, ενώ η Κινεζική οικονομία θα προχωρήσει με παρόμοια τακτική.
Τιμές τροφίμων και κοινωνικές αναταραχές
Η πείνα αποτελεί ιστορικό καταλύτη των κοινωνικών αναταραχών. Ο συνδυασμός του κορωνοϊού και της κλιματικής αλλαγής έχει αυξήσει τις τιμές των τροφίμων σε σχεδόν ιστορικά υψηλά, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και το 2022. Το προηγούμενο τέτοιο σοκ είχε οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές στη Μέση Ανατολή το 2011. Οι χώρες αυτές συνεχίζουν να έχουν προβλήματα.
Γεωπολιτική και εγχώρια πολιτική
Οποιαδήποτε νέα γεωπολιτική κρίση μεταξύ της Κίνας και της Ταϊβάν ενδέχεται να συμπεριλάβει και άλλες παγκόσμιες υπερδυνάμεις, συμπεριλαμβανόμενων και των ΗΠΑ.
Ένας πόλεμος μεταξύ των υπερδυνάμεων αυτών αποτελεί το χειρότερο σενάριο, αλλά οποιαδήποτε «καλύτερα» σενάρια μπορεί να οδηγήσουν σε εμπορικό πόλεμο και να πλήξουν σοβαρά όλες τις οικονομίες. Η Ταϊβάν παράγει τεράστιο αριθμό ημιαγωγών, οι οποίοι αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο πολλών βιομηχανιών.
Παρόμοια προβλήματα σε εγχώριο επίπεδο απειλούν τη σταθερότητα χωρών όπως η Βραζιλία και η Τουρκία. Στη γείτονο χώρα η παραπαίουσα λίρα και η ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του Ερντογάν ήδη προκαλεί τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Καλά νέα
Τα νοικοκυριά έχουν αποταμιεύσεις τρισεκατομμυρίων ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, λόγω της πολιτικής στήριξης της οικονομίας και της μείωσης των εξόδων κατά τη διάρκεια των lockdowns. Εάν τα χρήματα αυτά ξοδευτούν, τότε η οικονομία θα δεχθεί τονωτική ένεση που θα προωθήσει την ανάπτυξη.
Στην Κίνα οι επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια και τα φθηνά ακίνητα του 5ετούς Πλάνου της κυβέρνησης μπορεί να αυξήσουν τις επενδύσεις. Η νέα ασιατική εμπορική συμφωνία ονόματι Regional Comprehensive Economic Partnership η οποία συμπεριλαμβάνει 2,3 δισεκατομμύρια πολίτες και 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ μπορεί να αυξήσει τις εξαγωγές.
Διαβάστε ακόμα
Αναστάσης Δαυίδ: Οι «αραβικές νύχτες» του Mr Coca-Cola
Έλον Μασκ: «Πρόσωπο της χρονιάς» για το 2021 από το περιοδικό Time (vid)
Apple: Η πρώτη εταιρεία που σπάει το φράγμα των 3 τρισ. δολαρίων