Το ξέσπασμα της νέας μετάλλαξης Όμικρον στη Νότια Αφρική δίνει το έναυσμα σε κύμα επικριτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι υποστηρίζουν πως οι Βρυξέλλες έχουν προκαλέσει έλλειψη στην παροχή εμβολίων στις φτωχότερες χώρες μέσω της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων των φαρμακευτικών (Big Pharma).
Η Κομισιόν γνώριζε εδώ και καιρό πως τα μέλη της ενδέχεται να κατηγορηθούν ως σύμμαχοι των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών, κατά τη διάρκεια της Συνόδου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) στη Γενεύη.
Αν και η Σύνοδος ακυρώθηκε λόγω της νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης Όμικρον, πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι κατηγορούν τους Ευρωπαίους διπλωμάτες πως παρακρατούν τις δόσεις εμβολίων, κατ’ αυτόν τον τρόπο επιμηκύνοντας την πανδημία αφού τα φτωχότερα κράτη δεν έχουν πρόσβαση στον εμβολιασμό.
Η συμμαχία ονόματι The Peoples’ Vaccine, η οποία αποζητά την άρση των πνευματικών δικαιωμάτων των νέων εμβολίων έτσι ώστε αυτά να μπορούν να παραχθούν από φτωχότερες χώρες, ήταν αυτή που υποστήριξε πως η πρόσφατη ακύρωση της Συνόδου συνδέεται άμεσα με την άρνηση των Big Pharma εταιρειών στην πρόταση.
«Το εμβολιαστικό απαρτχάιντ το οποίο οι φαίνεται πως συνεχίζουν να υποστηρίζουν οι ανεπτυγμένες χώρες και ο ΠΟΕ είναι υπεύθυνο για την ακύρωση της Συνόδου», ανέφερε η συμμαχία.
Πλούσιοι και φτωχοί
Η Ινδία και η Νότια Αφρική είναι δύο χώρες οι οποίες ηγούνται των προσπαθειών για άρση των πνευματικών δικαιωμάτων των εμβολίων. Παρ’ όλα αυτά, η Ε.Ε., η Βρετανία, η Ελβετία και ο Καναδάς αντιστέκονται στην πρόταση. Οι πλούσιες χώρες υποστηρίζουν πως τα πνευματικά δικαιώματα είναι σημαντικά για τη συνεχιζόμενη χρηματοδότηση των προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας των φαρμακευτικών, ενώ οι αναπτυσσόμενες οικονομίες υποστηρίζουν πως οι πατέντες αυτές αποκλείουν οποιαδήποτε πρόσβαση σε φθηνές θεραπείες.
«Η μετάλλαξη Όμικρον πρέπει να αποτελέσει την απόδειξη που χρειάζεται η Κομισιόν όσον αφορά την πανδημία: δεν πρόκειται να τελειώσει εάν δεν παρέχουμε εμβόλια σε ολόκληρο τον κόσμο», ανέφερε η Sara Matthieu, στέλεχος του κόμματος των Πρασίνων του Ευρωκοινοβουλίου, προσθέτοντας πως «η Ευρώπη πρέπει να θέσει την υγεία των ανθρώπων προ των κερδών των φαρμακευτικών και να άρει τα πνευματικά δικαιώματα. Η ακύρωση της Συνόδου δεν αποτελεί λόγο καθυστέρησης της απόφασης αυτής, αφού οι μεταλλάξεις θα συνεχιστούν».
Σύμφωνα με δεδομένα του Johns Hopkins University, τα ποσοστά εμβολιασμού στη Νότια Αφρική βρίσκονται στο 24% του πληθυσμού, σε σχέση με περίπου 70% στη Γαλλία και τη Γερμανία.
Κρίση στην Ε.Ε.
Η Σύνοδος του ΠΟΕ αναμενόταν να αποτελέσει και καίρια δοκιμασία για τον ίδιο τον Οργανισμό Εμπορίου. Η επικεφαλής του Οργανισμού, Ngozi Okonjo-Iweala ήθελε να επιτύχει άρση των πνευματικών δικαιωμάτων έτσι ώστε να υποδείξει τη σημασία ύπαρξης του εν λόγω σώματος
Αν και η Σύνοδος ακυρώθηκε για το εγγύς μέλλον, οι συνομιλίες αναμένεται να συνεχιστούν.
Η Ευρώπη είχε δώσει σημάδια υποχώρησης της μέχρι πρότινος αυστηρής της θέσης, αλλά τίποτα δεν έχει αλλάξει μέχρι τώρα.
Αν και ο Επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε., Valdis Dombrovskis ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του στους Financial Times πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει σε στοχοποιημένη, παροδική άρση των πνευματικών δικαιωμάτων των εμβολίων», η αλλαγή αυτή διαφέρει τα μάλα σε σχέση με την ολική άρση που αποζητούν χώρες όπως η Ινδία και η Ν. Αφρική.
Προ κλειστών θυρών, η Κομισιόν έχει ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να αλλάξει άποψη, αν και αρκετά κράτη-μέλη της Ένωσης ζήτησαν χαλάρωση της σκληρής στάσης αυτής.
Εν τω μεταξύ, το Ευρωκοινοβούλιο ασκεί πιέσεις προς την Κομισιόν για άρση των πνευματικών δικαιωμάτων έστω και για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η Kathleen Van Brempt τoυ κεντροαριστερού κόμματος των Σοσιαλιστών και Δημοκρατικών ανέφερε πως «η Ευρώπη πρέπει να άρει τα πνευματικά δικαιώματα προσωρινά όσον αφορά τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού και να ξεκινήσει να μοιράζεται την mRNA τεχνολογία της με άλλες χώρες έτσι ώστε να έχουν όλοι οι άνθρωποι πρόσβαση στα εμβόλια».
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Ακόμη κι αν η Κομισιόν αλλάξει τη στάση της ριζικά και αμετάκλητα, οι Υπουργοί Εμπορίου των κρατών-μελών δεν πρόκειται να προσυπογράψουν την άρση των πνευματικών δικαιωμάτων (IP). Σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, μεγάλο ρόλο θα παίξει η στάση των ΗΠΑ.
Η Ουάσινγκτον δεν έχει παραθέσει οποιαδήποτε πρόταση, παρά την ανοιχτά διπλωματική της στάση όσον αφορά την παροδική άρση του IP των εμβολίων που είχε προσφάτως υποστηρίξει ο Αμερικανός Πρόεδρος Joe Biden.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ελπίζει πως η Ουάσινγκτον θα συνεχίζει την ιστορικά υποστηρικτική στάση προς την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Από την πλευρά τους, όμως, οι ΗΠΑ δεν έχουν δώσει καμία ένδειξη για οποιαδήποτε κίνηση. Εάν η κυβέρνηση Biden αποφασίσει να άρει τα πνευματικά δικαιώματα, αυτό θα αποτελέσει τεράστιο διπλωματικό πλήγμα για την Ε.Ε.
Διαβάστε ακόμη:
Ξεχάστε τα βιογραφικά: Αυτό είναι το προσόν που «κερδίζει» τους εργοδότες
Βρετανία: Στα 4,9 δισ. οι απάτες με τις κρατικές ενισχύσεις για την πανδημία