Από τις πρώτες ημέρες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, όταν άρχισε η «ανταλλαγή» κυρώσεων, οι περισσότεροι Ρώσοι πολίτες είχαν μια ανάρτηση στους λογαριασμούς τους σε Facebook, Instagram, Whatsapp: τη «διεύθυνση» του λογαριασμού τους στο Telegram. Το επόμενο διάστημα κανάλια στο Telegram άρχισαν να ανοίγουν μαζικά και οι Ουκρανοί, αλλά και τα δυτικά Μέσα Ενημέρωσης, εν μέσω πολέμου, εμπιστεύονται το δίκτυο που έστησε ένας, ειδικευμένος στην προπαγάνδα και τον ψυχολογικό πόλεμο, απόφοιτος της ρωσικής στρατιωτικής ακαδημίας…

Για την πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων που έχει ανοίξει ο 37χρονος Ρώσος δισεκατομμυριούχος Πάβελ Ντουρόφ, τα πράγματα πάνε καλά, αλλά ταυτόχρονα είναι και… περίπλοκα. Γιατί, από τη μία, ο Ντουρόφ έχει χαρακτηριστεί «εχθρός» του Κρεμλίνου και ζει αυτοεξόριστος ταξιδεύοντας διαρκώς μεταξύ Ντουμπάι και Παρισιού, επιπλέον έχει ανακηρυχθεί σχεδόν… «άγιος» από τους Ουκρανούς και Ρώσους ακτιβιστές κατά του Πούτιν, από την άλλη όμως, η πλατφόρμα που δημιούργησε, το οποίο είχε απαγορευθεί από τη Ρωσία, τώρα προωθείται από το καθεστώς Πούτιν ως εκ των ασφαλέστερων.

Περίεργη προσωπικότητα ο Ντουρόφ, είναι ο… ορισμός του απρόβλεπτου χαρακτήρα. Όχι επειδή είναι ένας ακόμα εκκεντρικός δισεκατομμυριούχος, με περιουσία που ξεπερνά τα 15,1 δισ. δολάρια (νούμερο 112 στη λίστα του Forbes) και είναι «αφεντικό» ενός μαζικότατου app. Αλλά επειδή ήταν… έτσι πάντα. Φοράει πάντα μαύρα ρούχα, τρώει ελάχιστα, είναι τρομερά μυστικοπαθής, ταξιδεύει διαρκώς και πετάει τα χρήματά του -κυριολεκτικά, αφού συχνά τα κάνει «αεροπλανάκια» και τα πετά από το παράθυρό του. Έχουν δίκιο λοιπόν που τον εμπιστεύονται… όλοι;

Πάνω από 1 δισεκατομμύριο χρήστες ανά τον κόσμο

Ανεξάρτητα από αυτό, είναι βέβαιο ότι ο Ντουρόφ βγαίνει κερδισμένος: Στη Ρωσία, σύμφωνα με τα στοιχεία ενός από τους μεγαλύτερους παρόχους τηλεπικοινωνιών της χώρας, Megafon, το Telegram έχει αυξήσει το μερίδιό του στην αγορά στο 63% από 48% που ήταν το Φεβρουάριο, ενώ αντίστοιχα, το WhatsApp της Meta Platforms κατακρημνίστηκε στο 32% από 48%. Ο «Ρώσος Ζούκερμπεργκ», δηλαδή, κέρδισε τον… αυθεντικό Ζούκερμπεργκ, με δεδομένο ότι πλατφόρμες όπως Facebook, Instagram και Twitter έχουν απαγορευθεί στη Ρωσία.

Και συνεχίζει να κερδίζει, με δεδομένο ότι οι χρήστες του Telegram έχουν ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο ανά τον κόσμο, όσο τα δυτικά ΜΜΕ εντείνουν την παρουσία τους σε αυτό, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο ίδιος ο Ντουρόφ, λέει ότι η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας- Ουκρανίας είναι «προσωπικό ζήτημα» και για εκείνον, όχι λόγω της κόντρας που έχει με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά και λόγω της καταγωγής της γιαγιάς του από την Ουκρανία και του γεγονότος ότι έχει ακόμα συγγενείς στη χώρα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι και οι ουκρανικές αρχές, οι πολίτες της χώρας και οι πρόσφυγες, έχουν το Telegram ως το βασικό τους μέσο επικοινωνίας.

Το ίδιο όμως κάνει και η Ρωσία. Με δεδομένο το «μπλοκάρισμα» από τα δυτικά Μέσα, οι ρωσικές αρχές χρησιμοποιούν το Telegram για διασπορά της προπαγάνδας τους στην Ουκρανία και τη Δύση, λένε αναλυτές. Είναι η τελευταία τεχνολογική «γέφυρα» που έχει η Ρωσία με τη Δύση.

Πόσο ασφαλές είναι;

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι το κατά πόσο είναι ασφαλής αυτή η πλατφόρμα. Ο Ντουρόφ μπορεί να είναι υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου «με κάθε κόστος», όμως το γεγονός ότι η πλατφόρμα δεν διαθέτει από προεπιλογή πλήρη κρυπτογράφηση και ότι διαθέτει μόλις 30 εργαζομένους, από μόνο του δείχνει πόσο «ευάλωτο» μπορεί να είναι το δίκτυο από κάποια ψηφιακή «επιδρομή» μυστικών υπηρεσιών.

Υπάρχει, ωστόσο η επιλογή πλήρους κρυπτογράφησης για τις ιδιωτικές συνομιλίες (όχι για ομαδικά μηνύματα), αλλά και η επιλογή μυστικών συνομιλιών και αυτοκαταστρεφόμενων μηνυμάτων, τα οποία δεν αποθηκεύονται στους διακομιστές του Telegram. Ο Ντουρόφ λέει ότι το Telegram στην πραγματικότητα είναι μια κρυπτογραφημένη εφαρμογή, η δομή της οποίας κάνει αδύνατη στις κυβερνήσεις την παρακολούθηση των χρηστών της. «Η ιδιωτικότητα», άλλωστε, λέει ο Ντουρόφ, «δεν πωλείται και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα πρέπει να τίθενται σε κίνδυνο λόγω φόβου ή απληστίας». Και η εφαρμογή αυτή, χαρακτηρίζεται ως το «υπερόπλο» της κρυπτογράφησης που ο Ντουρόφ αρνείται να παραδώσει στις μυστικές υπηρεσίες.

Η ουσία, πάντως είναι ότι ο Ντουρόφ και η πολύ μικρή ομάδα προγραμματιστών που «τρέχουν» το Telegram έχουν τη φιλοσοφία ότι δεν πρέπει να κατεβαίνει τίποτα, εκτός αν περιέχει παιδική πορνογραφία ή παραινεί σε βία. Έτσι όμως, έγινε «όπλο» στα χέρια των τζιχαντιστών του ISIS. Και, αυτό του το «αμαρτωλό παρελθόν» οδήγησε την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, SEC, να απαγορεύσει τη λειτουργία της startup «Gram», μιας εταιρείας που λανσάρισε το κρυπτονόμισμα του Telegram, με επενδυτές μεταξύ των οποίων η χήρα του Στιβ Τζομπς, Λωρήν, οι οποίοι έβαλαν τα χρήματά τους, συγκεντρώνοντας 1,7 δισ. δολάρια αλλά τα πήραν πίσω με εντολή της SEC…

Το παρελθόν

Μιλώντας για παρελθόν: Από μικρό παιδί, ο Ντουρόφ, γόνος οικογενείας που ανήκε στην «ελίτ» της Ρωσίας, έδειξε ότι ήταν ξεχωριστός. Εγγονός του ήρωα της Μάχης του Λένινγκραντ Σεμυόν Πέτροβιτς Τουλιακόφ και γιος ακαδημαϊκών, του επικεφαλής του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας και διδάκτορος του Πανεπιστημίου Αγίας Πετρούπολης, Βαλερί Ντουρόφ και της καθηγήτριας του ίδιου πανεπιστημίου Αλμπίνα Ντούροβα, ήταν πολυταξιδεμένος από μικρός, λόγω του γεγονότος ότι οι γονείς του δούλεψαν και σε άλλα πανεπιστήμια, όπως του Τορίνο.

Από μικρός έδειξε το πάθος του για τον προγραμματισμό, αλλά και το ταλέντο του: Μαθητής ακόμα, σε ηλικία 11 ετών, «χάκαρε» τον υπολογιστή του καθηγητή πληροφορικής, την οποία έβαλε ως ταπετσαρία σε όλους τους υπολογιστές του σχολείου, με την επιγραφή «Αυτός πρέπει να πεθάνει». Του απαγορεύθηκε η πρόσβαση σε όλους τους υπολογιστές του σχολείου, αλλά αδίκως, μιας και τους… ξαναχάκαρε.

Fast forward στο 2006: Ο Ντουρόφ έχει ολοκληρώσει με άριστα τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, μιλά 8 γλώσσες (ρωσικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά, λατινικά και φαρσί), έχει κερδίσει μετάλλια σε Ολυμπιάδες γλωσσολογίας, προγραμματισμού και σχεδιασμού, έχει ολοκληρώσει πρωτοποριακά τεχνολογικά εγχειρήματα εντός της φοιτητικής κοινότητας. Εισάγεται στη στρατιωτική ακαδημία και ολοκληρώνει την εκπαίδευσή του με ειδίκευση την προπαγάνδα και τον ψυχολογικό πόλεμο.

Εκείνη τη χρονιά, ιδρύει τη Vkontakte (VK), που είναι το ρωσικό «αντίστοιχο» του Facebook, με την εταιρεία του να αποκτά αξία 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα σε σχεδόν έναν χρόνο(!). Αρκετά αργότερα, θα ιδρύσει και το Telegram, το οποίο ουσιαστικά είναι το αντίστοιχο του Whatsapp –και το οποίο ο Ντουρόφ χαρακτηρίζει «αηδία». Πολύ γρήγορα, το δίκτυό του θα αποκτήσει τρομακτική δημοφιλία στη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία και θα επεκταθεί.

Η αρχή της κόντρας

Από εκεί και μετά, θα άρχιζε η «κόντρα» του με το Κρεμλίνο. Το 2011, έγινε καταζητούμενος της αστυνομίας στην Αγία Πετρούπολη, όταν αρνήθηκε να «κατεβάσει» τις σελίδες της ρωσικής αντιπολίτευσης μετά τις εκλογές για τη Δουμά. Έναν χρόνο αργότερα, ο Ντουρόφ θα δημοσίευε μια φωτογραφία του με υψωμένο το μεσαίο δάχτυλο, ως «επίσημη απάντηση» στις προσπάθειες της, σχετιζόμενης με το Κρεμλίνο, Mail.ru να εξαγοράσει τη VK. Μάχη την οποία θα έχανε οριστικά, τον Απρίλιο του 2014.

Στην περίοδο του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου, εκείνη τη χρονιά, ο Ντουρόφ θα δημοσίευε την επίσημη εντολή της ρωσικής κυβέρνησης να παραδώσει στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες τα στοιχεία Ουκρανών διαδηλωτών και να μπλοκάρει τη σελίδα του Αλεξέι Ναβάλνι, αρνούμενος. Λίγο αργότερα, θα υπέβαλλε την παραίτησή του από το ΔΣ της VK και θα «ξηλωνόταν» από τη θέση του CEO –έχοντας πουλήσει το 12% που διακατείχε στον Ιβάν Ταβρίν και από εκεί στη Mail.ru- καταγγέλλοντας ότι «η εταιρεία πέρασε υπό τον έλεγχο των συμμάχων του Πούτιν».

Τότε ήταν που θα αποχωρούσε μόνιμα από τη Ρωσία, παίρνοντας υπηκοότητα από την Ομοσπονδία του Αγίου Χριστοφόρου και Νεβίς και μετέπειτα από τη Γαλλία. Και θα άνοιγε το Telegram, αρχικά με έδρα το Βερολίνο και μετέπειτα το Ντουμπάι. Αυτό, βέβαια, δε σήμαινε το τέλος της κόντρας του με το περιβάλλον του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Το 2018, η Ρωσία επιχείρησε να μπλοκάρει το Telegram «λόγω άρνησης συνεργασίας με τις ρωσικές αρχές ασφαλείας», διαταγή η οποία αποσύρθηκε το 2020, με τις ρωσικές αρχές να δικαιολογούν την απόφασή τους στο ότι «η Telegram συμφώνησε να καταπολεμήσει την τρομοκρατία και τον εξτρεμισμό». Τη χρονιά εκείνη, πάντως, ακτιβιστές διαδηλωτές στη Ρωσία και την Ουκρανία κατέβηκαν στους δρόμους μέχρι και με εικόνες που παρουσίαζαν τον Ντουρόφ ως… άγιο της ορθόδοξης εκκλησίας.

Παρόμοιο «συμβιβασμό» έκανε πολύ πρόσφατα το Telegram και στη Βραζιλία, όταν αγνόησε την εντολή του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας να «κατεβάσει» λογαριασμούς που διέδιδαν fake news. Το δικαστήριο διέταξε το μπλοκάρισμα του δικτύου στη Βραζιλία, με το Telegram να επιστρέφει μόνο αφού μπλόκαρε μια σειρά από λογαριασμούς που του είχαν υποδειχθεί.

Σήμερα, αποτελεί το ψηφιακό «πεδίο μάχης» δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Θα καταφέρει να κρατήσει ίσες αποστάσεις και να μην προδώσει την εμπιστοσύνη που του έχει δοθεί;

Διαβάστε ακόμα:

Ο φόρος στα υπερκέρδη, η Deca, η Wood και το ΧΑ, η ωραία Ελένη και τα πανάκριβα ρολόγια

Μιχάλης Ζολώτας: Βγαίνει στο σφυρί μεγάλο ακίνητο του εφοπλιστή στη Χίο

Χωρίς πρόστιμο οι τροποποιητικές δηλώσεις για μικρά ποσά αναδρομικών