Στην κεντρική έκθεση της Nissan, στη λεωφόρο Αθηνών, ανάμεσα στα ολοκαίνουρια και φουτουριστικά μοντέλα της εταιρείας, ξεχωρίζει ένα παλιό, γαλάζιο αγροτικό. Ο επισκέπτης που θα αναρωτηθεί τι δουλειά μπορεί να έχει αυτό το παλιό αυτοκίνητο ανάμεσα στα γυαλιστερά καινούρια, θα διαβάσει στο ταμπελάκι ότι πρόκειται για ένα σπάνιο, συλλεκτικό Nissan pickup 320 του 1962. Αυτό που δεν θα διαβάσει ωστόσο, είναι ότι το συγκεκριμένο, είναι το πρώτο Nissan που πάτησε στη Γηραιά Ήπειρο.
Λόγω της ιστορικής αξίας του, ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Νικ. Ι. Θεοχαράκης, Τάκης Θεοχαράκης, αφού το εντόπισε, το “διέσωσε”, το αναπαλαίωσε και το οδήγησε στο μουσείο με συλλεκτικά Nissan και Datsun που διατηρεί στον Ασπρόπυργο. Αυτό το διάστημα, ωστόσο βρίσκεται στην κεντρική αντιπροσωπεία, για να θυμίζει τα “γενέθλια”.
Στην ιαπωνική κουλτούρα, η τιμή των οικογενειών και η πίστη είναι από τις σημαντικότερες αξίες. Έτσι, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην Ιαπωνία, στην έδρα της Nissan, το όνομα “Θεοχαράκης” ανοίγει διάπλατα όλες τις πόρτες. Οι άνθρωποι της κολοσσιαίας αυτοκινητοβιομηχανίας δεν ξεχνούν ότι η οικογένεια Θεοχαράκη ήταν αυτή που έφερε τα πρώτα Nissan στη Γηραιά Ήπειρο. Έτσι, στα “γενέθλια” της Νικ. Ι. Θεοχαράκης για τα 60 χρόνια της Nissan στην Ευρώπη, η ιαπωνική μάρκα δεν χρειάστηκε καν να επιβεβαίωσει τα αυτονόητα, δηλαδή τη συμπόρευσή της με το ελληνικό όνομα με το οποίο έχει συνδεθεί άρρηκτα.
Τα 60ά γενέθλια για τους περισσότερους δίνουν την αφορμή να θυμηθούν τα παλιά. Στην περίπτωση του αντιπρόεδρου του ΔΣ και Διευθύνοντα Συμβούλου της Νικ. Ι. Θεοχαράκης, Τάκη Θεοχαράκη, είναι αφορμή για γλυκόπικρες αναμνήσεις.
Γλυκές αναμνήσεις από το τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής αυτοκινήτων της Nissan στο Βόλο (ΤΕΟΚΑΡ), τις περισσότερες από 650.000 πωλήσεις αυτοκινήτων της μάρκας στην Ελλάδα, αλλά και την πίκρα της προδοσίας, του σαμποτάζ που δέχτηκε η ΤΕΟΚΑΡ από την ίδια τη χώρα που φιλοξενούσε. Αντί για να αναλογίζεται το μεγαλύτερο, ίσως, “What if” (“Τι θα συνέβαινε αν δεν έκλεινε το εργοστάσιο της ΤΕΟΚΑΡ”;), ο Τάκης Θεοχαράκης οραματίζεται τα επόμενα 60 χρόνια αυτής της συμπόρευσης.
Rewind στο 1920: Ο γιος του ιδιοκτήτη Παντοπωλείου στο Καστέλι της Κρήτης, Ιωάννη Θεοχαράκη, Νικόλαος, έχει τελειώσει το σχολείο, έχει πολεμήσει στο Μικρασιατικό Μέτωπο και έχει πάρει αριστείο ανδρείας. Αποφασίζει να εγκατασταθεί στην Αθήνα και ανοίγει, στη Φιλελλήνων 1 το πρώτο του κατάστημα. Πουλάει μουσαμάδες για φορτηγά και ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Επτά χρόνια αργότερα, θα ανοίξει και άλλο κατάστημα, στον Πειραιά -όπου μάλιστα έχει και βενζιναντλία- και η επιχείρηση θα μεγαλώνει.
Μετά τη γερμανική Κατοχή, η επιχείρηση θα προσπαθήσει να ξανασταθεί στα πόδια της. Με συμμετέχοντες πλέον και τους δύο γιους του, Ιωάννη και Βασίλειο, ο Νίκος Θεοχαράκης, το 1957 θα αναλάβει την εκπροσώπηση στην Ελλάδα των ελαστικών Yokohama. Με αυτό το αντικείμενο ιδρύει το 1959 τη Θεοχαράκης ΑΕ Εμπορίας Αυτοκινήτων, Ελαστικών και Ανταλλακτικών. Έχοντας χτίσει τις επαφές του στην Ιαπωνία και με 35 έτη στον χώρο των ανταλλακτικών, ο Θεοχαράκης καταφέρνει, το 1961 να πάρει την αντιπροσώπευση της Datsun (από το 1984 έγινε Nissan) στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη επίσημη αντιπροσωπεία της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ευρώπη!
Η μετασχηματισμένη σε Νικ. Ι. Θεοχαράκης ΑΕ Εμπορική, Τουριστική, Οικοδομική και Βιομηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων, Ελαστικών, Ανταλλακτικών, εισάγει, τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς, μόλις 5 αυτοκίνητα. Στις 15 Φεβρουαρίου του 1962, ο παρατηριούχος καυσίμων Α. Φραντζεσκάκης θα αγοράσει το πρώτο Datsun στην Ελλάδα, ένα Bluebird 410 1.200 κυβικών. Από εκείνη τη μέρα και μετά, τα Datsun/Nissan, θα άρχιζαν εκθετικά να πουλάνε σαν… φρεσκοψημένο ψωμάκι.
Τo κεφάλαιο ΤΕΟΚΑΡ
Η οικογένεια Θεοχαράκη ειχε από πολύ νωρίς “δει” το μέλλον και, ήδη από το 1976 είχε ιδρύσει την ΤΕΟΚΑΡ, επεκτείνοντας τις δραστηριότητες της και στην παραγωγή αυτοκινήτων. Σε πρώτη φάση, κατασκευάζονταν οι κιβωτάμαξες των ελαφρών φορτηγών Datsun Pickup στις εγκαταστάσεις της ΤΕΟΚΑΡ ΑΒΕΕ στη Θηβών 268, στο Αιγάλεω. Όμως στο μυαλό του Ιωάννη Θεοχαράκη, στριφογύριζε η ιδέα για κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Έτσι, προσπάθησε να κεφαλαιοποιήσει την πολύ καλή εικόνα που είχαν για την οικογένεια και την πολύ καλή σχέση μαζί του οι Ιάπωνες, πείθοντάς τους για την κατασκευή ενός εργοστασίου κατασκευής της Nissan στην Ελλάδα. Η πρόταση, με την πρώτη ματιά έμοιαζε πολύ ελκυστική προς τους Ιάπωνες, δηλαδή να ανεγερθεί στο Βόλο μια μεγάλη μονάδα συναρμολόγησης αυτοκινήτων από την ΤΕΟΚΑΡ, με κεφάλαια 100% ελληνικά και να διασφαλίσει η ιαπωνική εταιρεία τα μερίδιά της στην ευρωπαϊκή αγορά, η οποία ετοιμαζόταν να επιβάλλει περιορισμούς σε εξωευρωπαϊκά προϊόντα.
Όμως στην πραγματικότητα, με τη Datsun να διαθέτει 48 μονάδες κατασκευής ανά τον κόσμο- σχεδόν όλες θυγατρικές, το μέγεθος της ελληνικής αγοράς να είναι περιορισμένο και τους Ιάπωνες να πρέπει να παρέχουν την τεχνογνωσία σε μια αλλοδαπή εταιρεία, δεν ήταν εύκολο task. Παρόλα αυτά, ο Ιωάννης Θεοχαράκης χρησιμοποίησε όλη του τη “γοητεία” και, τον Ιανουάριο του 1979, παρουσία του Νικόλαου Θεοχαράκη, εκπροσώπου της Nissan, επισήμων, ένας εργαζόμενος της ΤΕΟΚΑΡ έθεσε τον θεμέλιο λίθο του εργοστασίου- ως απόδειξη της σημασίας που έδινε η ΤΕΟΚΑΡ στους εργαζόμενούς της.
Πολύ γρήγορα, τον Φεβρουάριο του 1980, από τους στεγασμένους χώρους παραγωγής, εμβαδού 35.000 τ.μ., βγήκε από τη γραμμή παραγωγής το πρώτο “ελληνικό” αυτοκίνητο. Ήταν ένα Datsun Pickup 1500 ενός τόνου. Ακολούθησε σύντομα η παραγωγή του Datsun Cherry σε εκδόσεις 1,0 και 1,2 λίτρων, τα Nissan Sunny και το 100ΝΧ το 1991. Μόνο την πρώτη χρονιά λειτουργίας του εργοστασίου συναρμολογήθηκαν 4.685 αυτοκίνητα, ενώ το κράτος, από το ’81, έβαζε το “λιθαράκι” του, επιτρέποντας την πώληση αυτοκινήτων που συναρμολογούνταν στην Ελλάδα με μερική πίστωση, σε αντίθεση με τα εισαγόμενα.
Όσο πέρναγαν τα χρόνια, η Nissan σταθεροποιείτο στην πρώτη θέση της αγοράς και όχι επειδή… “παπούτσι από τον τόπο σου”. Η Nissan θεωρούσε το εργοστάσιο του Βόλου παγκόσμιο πρότυπο, αφού χρησιμοποιούνται οι πιο σύγχρονες ιαπωνικές μέθοδοι παραγωγής, με αυτόματες ηλεκτροσυγκολλήσεις και δεκάδες ρομπορτικά συστήματα φτιαγμένα από τον κορυφαίο, τότε, κατασκευαστή ρομπότ του κόσμου, την ιαπωνική Fanuk. Οι δε Έλληνες τεχνικοί της εταιρείας σχεδίασαν ειδικά συστήματα διακίνησης και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των υποσυστημάτων, που χάρισαν ευελιξία παραγωγής και διασφάλιση της ποιότητας.
Στο εργοστάσιο, οι υπεύθυνοι υιοθετούσαν προτάσεις των εργαζομένων για τη βελτίωση της ποιότητας παραγωγής, οι οποίοι ενθαρρύνονταν να συμμετέχουν στις αποφάσεις. Έτσι, το 1983 εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα “κύκλοι ελέγχου ποιότητας”, το 1984 ιδρύθηκε σχολή για την εκπαίδευση του προσωπικού πριν προσληφθεί, ενώ από το 1982 δίπλα από το εργοστάσιο λειτουργούσε η ΤΕΚΟΜ ΑΒΕΤΕ, η οποία κατασκεύαζε τα καθίσματα -με ελληνικά υφάσματα- και τα μεταλλικά μέρη για τις κιβωτάμαξες των ελαφρών φορτηγών. Το ’83, η οικογένεια Θεοχαράκη εξαγόρασε μονάδα του Βόλου που κατασκεύαζε ψυγεία και σύντομα, οι δορυφορικές επιχειρήσεις της περιοχής τροφοδοτούσαν το εργοστάσιο.
Το ’81, η παραγωγή της ΤΕΟΚΑΡ κάλυπτε σχεδόν το ήμισυ της εγχώριας αυτοκινητοβιομηχανίας, με παραγωγή μεταξύ 10.000-12.000 αυτοκινήτων το έτος. Συνολικά συναρμολόγησε 170.000 αυτοκίνητα, με το κόστος παραγωγής να είναι υψηλό, τις κρατικές παραγγελίες σχεδόν ανύπαρκτες, τις εξαγωγές περιορισμένες και τα όρια της ελληνικής αγοράς πεπερασμένα. Η Nissan τον είχε διαβλέψει τον κορεσμό και είχε προτείνει στην οικογένεια Θεοχαράκη να ιδρύσουν από κοινού εργοστάσιο παραγωγής αυτοκινήτων, μεγαλύτερο από αυτό του Βόλου.
Το αποτέλεσμα ήταν να παράγονται αυτοκίνητα απλά, αλλά σύγχρονα, καλαίσθητα, άνετα και ασφαλή, οικονομικά και, το κυριότερο, τρομερά αξιόπιστα. Τόσο αξιόπιστα που, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ως και σήμερα κυκλοφορούν στους ελληνικούς δρόμους αρκετά Sunny και ΝΧ, των οποίων η άδεια κυκλοφορίας γράφει “Εργοστάσιο κατασκευής: ΤΕΟΚΑΡ-Βόλος”…
Η ελληνική νομοθεσία όμως και το ελληνικό Δημόσιο που επέμενε να έχει πλειοψηφική σχέση στην επένδυση αποθάρρυνε τους Ιάπωνες. Και ταυτόχρονα, άρχισε να “στραγγαλίζει” την ΤΕΟΚΑΡ. Για παράδειγμα, η ΤτΕ επέκτεινε την απαγόρευση πώλησης αυτοκινήτων με πίστωση και για αυτά που συναρμολογούνταν στην Ελλάδα, ενώ η Ελλάδα έκανε ένα πρωτοφανές σαμποτάζ στο ελληνικό εργοστάσιο: Το 1991 ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά το μέτρο της απόσυρσης, μη αφήνοντας περιθώρια στην ΤΕΟΚΑΡ να προσαρμόσει την παραγωγή της στην αυξημένη ζήτηση.
Έτσι, η Nissan παρέδιδε με αναμονή τριμήνου σε όσους αγόραζαν με απόσυρση, ενώ οι ανταγωνιστές είχαν ετοιμοπαράδοτα από τα εργοστάσια του εξωτερικού. Όταν όμως η ΤΕΟΚΑΡ αναπροσάρμοσε την παραγωγή, το μέτρο της απόσυρσης… αποσύρθηκε, με αποτέλεσμα η εταιρεία να βρεθεί με απόθεμα αυτοκινήτων που δεν μπορούσε να διαθέσει στην αγορά. Έναν χρόνο αργότερα, μεταβλήθηκαν τα κλιμάκια του ΕΦΚ, με τους καταναλωτές να στρέφονται σε αυτοκίνητα μεγαλύτερου ή μικρότερου κυβισμού από αυτά που παρήγαγε η ΤΕΟΚΑΡ.
Με το κράτος να σαμποτάρει ανοιχτά την ΤΕΟΚΑΡ, να μη δίνει κανένα κίνητρο στους επενδυτές και να ζητά μόνο να είναι… αφεντικό στο νέο εργοστάσιο που ήθελαν να ανοίξουν οι Ιάπωνες, η κατάσταση είχε φτάσει μετά από τα όρια. Η Μάργκαρετ Θάτσερ το είχε διαβλέψει αυτό και είχε πράξει τα ακριβώς αντίθετα, δίνοντας “γη και ύδωρ”.
Για την ακρίβεια, κατά μια πλευρά της ιστορίας, όταν ο τότε πρόεδρος της Nissan, Γιουτάκα Κούμε, μετέβη στο Βόλο για να συζητήσει τη δημιουργία του gigafactory που σκέφτονταν οι Ιάπωνες ώστε να προμηθεύουν όλη την Ευρώπη με αυτοκίνητα, δεν δέχθηκε να τον συναντήσει κανείς επίσημος. Τον συνάντησε όμως αντιπροσωπεία Βρετανών αξιωματούχων και, λίγο αργότερα, η Μάργκαρετ Θάτσερ.
Τον Απρίλιο του 1995, η ΤΕΟΚΑΡ θα αναγκαζόταν να διακόψει την παραγωγή της. Η Nissan ήδη λειτουργούσε το εργοστάσιό της στο Σάντερλαντ της Αγγλίας, το οποίο σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου…
Το μέλλον
Fast forward στο 2022: Ο Τάκης Θεοχαράκης -ο οποίος παρεμπιπτόντως, είχε εργαστεί ως αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος στο εργοστάσιο της ΤΕΟΚΑΡ- έχει ήδη σχεδιάσει τα επόμενα 60 χρόνια της Νικ. Ι. Θεοχαράκης και της παρουσίας της Nissan -και της Yokohama, βεβαίως- στην Ελλάδα. Ως πατέρας 4 κοριτσιών, ο Tάκης Θεοχαράκης έχει βάλει, εδώ και κάποιες δεκαετίες, σε εφαρμογή το σχέδιό του να παραδώσει έναν πιο καθαρό κόσμο στις επόμενες γενιές.
Και το όραμα αυτό, συμπίπτει -καθόλου τυχαία- με της Nissan, της πρώτης ιαπωνικής εταιρείας που έλαβε πιστοποίηση περιβαλλοντικού ISO. Έτσι, προχωρά με όραμα την παροχή λύσεων που θα μηδενίζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως τα αμιγώς ηλεκτρικά LEAF και Ariya -το τελευταίο αναμένεται στην Ελλάδα οσονούπω.
Ήδη, η Nissan-Nικ. I. Θεοχαράκης έχει ολοκληρώσει την επένδυσή της σε φωτοβολταϊκά στις εγκαταστάσεις της, στο Kαλοχώρι Θεσσαλονίκης, που καλύπτουν το 100% της συνολικής ανάγκης της σε ενέργεια. Aνάλογες επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά συγκροτήματα έχει κάνει στις εγκαταστάσεις της και στην Aθήνα και στον Aσπρόπυργο, συνολικής ονομαστικής ισχύος 700kW, που εκτιμάται ότι θα καλύψουν το 50% της συνολικής ανάγκης των αντίστοιχων εγκαταστάσεων σε ενέργεια, ενώ η εκτιμώμενη ετήσια αποφυγή εκπομπών CO2 (σε σχέση με ενέργεια προερχόμενη από ορυκτά καύσιμα) θα ανέλθει αθροιστικά σε 678 τόνους!
H εταιρεία διατείνεται ότι είναι στρατηγική της επιλογή να επενδύει διαρκώς στην αειφόρο ανάπτυξη. Kαι όντως, εδώ και δεκαετίες, σε επίπεδο Oμίλου, δραστηριοποιείται στα φωτοβολταϊκά πάρκα, με εγκαταστάσεις που παράγουν ήδη 9.000.000 KWh σε ετήσια βάση! Ένα από αυτά τα φωτοβολταϊκά πάρκα είναι και η TEOKAP, το παλιό εργοστάσιο συναρμολόγησης της Nissan στο Bόλο, με τη γλυκόπικρη ιστορία.
Γενικότερα, η εταιρία εφαρμόζει βέλτιστες πρακτικές ανακύκλωσης σε όλα τα παραπροϊόντα (λιπαντικά, μπαταριές κ.α.), ενώ από τις αρχές του 2020 έχει υιοθετήσει στις συναλλαγές με το κοινό τις χάρτινες σακούλες από ανακυκλώσιμα υλικά.
Αυτά, όπως προαναφέραμε, δεν αποτελούν μόνο όραμα του Tάκη Θεοχαράκη, αλλά πάνε «χέρι-χέρι» με την κουλτούρα της Nissan. H αυτοκινητοβιομηχανία, 10 χρόνια μετά την παρουσίαση του πρώτου της αμιγώς ηλεκτρικού αυτοκινήτου, του LEAF (για την επέτειο του οποίου κάνει δενδροφυτεύσεις σε ολόκληρη την Eυρώπη) με επαγγελματικά όπως τα e-NV200 & e-Evalia και υψηλότερων επιδόσεων, όπως το Ariya, στοχεύει σε περισσότερες από 1 εκατομμύριο πωλήσεις EVs έως το τέλος της χρήσης 2023 και εργάζεται προς ένα μέλλον βιώσιμης κινητικότητας με οχήματα μηδενικών ρύπων. Kυριολεκτικά μηδενικών, αφού, για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης ενός ηλεκτρικού Nissan που φορτίζει (δωρεάν) στις εγκαταστάσεις της, στη λ. Aθηνών, το κάνει με την ενέργεια που παράγεται από τα φωτοβολταϊκά της.
Eίναι ζήτημα κουλτούρας λοιπόν. Mιας κουλτούρας που ο Tάκης Θεοχαράκης, ως επικεφαλής ενός ομίλου που μετρά 98 χρόνια ιστορίας, ως μηχανολόγος μηχανικός του EMΠ και απόφοιτος της AΣOEE, έχει εμφυσήσει όταν εκπαιδευόταν στη διοίκηση μονάδων συναρμολόγησης οχημάτων και στον έλεγχο ποιότητας, στα εργοστάσια του Tokyo και του Tochigi της Nissan Motor Co. στην Iαπωνία. Mιας κουλτούρας που έχει φέρει και στις υπόλοιπες εταιρείες και κλάδους που ηγείται, όπως τις Πράξις A.E. και Θεοχαράκης A.E., οι οποίες δραστηριοποιούνται στις επαγγελματικές μισθώσεις αυτοκινήτων (Nissan), στην εισαγωγή και διανομή ελαστικών (Yokohama, Lassa), τρακτέρ (Same Deutz Fahr), θαλάσσιου εξοπλισμού (Suzuki Marine), ανταλλακτικών, λιπαντικών και χημικών προσθέτων.
Nαι, η «ναυαρχίδα» ήταν, είναι και θα είναι η Nissan, μιας και το όνομα και μόνο «Θεοχαράκης» είναι συνυφασμένο με αυτή. O Tάκης Θεοχαράκης το ξέρει καλά αυτό και στόχος του είναι τα 650.000 αυτοκίνητα που έχει πουλήσει ως σήμερα στην Eλλάδα να είναι μόνο ένα κομμάτι της ιστορίας. Mιας ιστορίας που συνεχίζεται, χωρίς να «θαμπώσει», όπως δεν “θάμπωσε” και εκείνο το Nissan pickup 320 του 1962 που εκτίθεται στη λ. Aθηνών.
Και πώς θα συνεχίσει στο μέλλον; O Tάκης Θεοχαράκης, έχει πως «σε ό,τι αφορά την ελκυστικότητα του σημερινού επενδυτικού περιβάλλοντος, δεν χωρά αμφιβολία ότι βρισκόμαστε σε καλύτερο σημείο από τα προηγούμενα δέκα χρόνια. Aυτό που χρειάζεται και αυτό που κάνουμε και εμείς είναι να διερευνούμε συνεχώς τα δεδομένα, στοχεύοντας σε επενδύσεις και συνεργασίες, που θα αποδώσουν καρπούς μακροπρόθεσμα». Ποιος ξέρει; Ένας Θεοχαράκης έφτιαξε το “θαύμα” της ΤΕΟΚΑΡ. Γιατί ένας Θεοχαράκης να μην επαναλάβει το “θαύμα” όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, όπως τώρα;
Διαβάστε ακόμα:
Έκδοση 7ετούς: Iσως η τελευταία για το α΄ εξάμηνο ή… μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος
Πλειστηριασμοί: Άλλαξαν χέρια ακίνητα του Χυτήρογλου, του Μαρούλη και του Δημοβέλη