Σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, όπου συμβαίνουν συνεχείς –συχνά απρόβλεπτες και δυσοίωνες – εξελίξεις, αναταράξεις και ανακατατάξεις, δεν μπορεί κανείς και καμιά να κλείνει τα μάτια και να κινείται απλώς με βεβαιότητες. Οφείλει να προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο, χωρίς να αποκλείει το καλύτερο. Και αυτό επιχειρούν συνήθως οι ηγεσίες σε κάθε «γειτονιά», στα διαφορετικά πεδία δράσης, της διεθνούς κοινότητας.
Όταν ρωτήθηκε προχθές για παράδειγμα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας για τα επιτόκια είπε μεν ότι αναμένει αποκλιμάκωση στο δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους, αλλά σημείωσε και τις αβεβαιότητες της συγκυρίας. Σε συνέντευξη που παραχώρησε συγκεκριμένα στη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης εκτίμησε ότι αναμένει αποκλιμάκωση των επιτοκίων στο β’ εξάμηνο του επόμενου έτους. Διευκρίνισε -απαντώντας σε σχετική ερώτηση- ότι δεν ξέρει αν αυτή είναι η γνώμη και της πλειοψηφίας του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γιατί δεν το έχουν ακόμη συζητήσει ακόμα. Πρόσθεσε ότι ίσως συζητήσουν το θέμα στις επόμενες συνεδριάσεις εντός του 2024» και επιπλέον σημείωσε με εμφατικό λόγο ότι «με την πρόσθετη αβεβαιότητα λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, είναι ακόμη πιο δύσκολο να απαντήσω». Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο της συνέντευξης αφορούσε στην αναφορά για τον πληθωρισμό: «Και πάλι κατά την προσωπική μου άποψη, θα ξεκινούσα να σκέφτομαι να μειώσω τα επιτόκια, αν ο πληθωρισμός στα μέσα του 2024 μειωθεί κάτω από το όριο του 3% σε μόνιμη και διατηρήσιμη βάση».
Υψηλά επιτόκια και πληθωρισμός λοιπόν. Η εικόνα συμπληρώνεται από την εξής εξέλιξη: ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη τον Οκτώβριο υποχώρησε στο 2,9% ( από 4,3% που ήταν τον Σεπτέμβριο). Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό εδώ και δύο χρόνια. Στην Ελλάδα; Ο πληθωρισμός τον Οκτώβρη ανήλθε στο 3,9%- σαφώς αυξημένος έναντι του Σεπτεμβρίου που είχε κλείσει στο 2,4%, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε την Τρίτη η Eurostat.
Είναι γνωστό ότι οι πολίτες βιώνουν εδώ και 2,5 χρόνια τα αποτελέσματα της συχνά ανεξέλεγκτης ακρίβειας και της αισχροκέρδειας. Οι αυξήσεις των τιμών στα τρόφιμα έχουν ξεπεράσει σωρευτικά το 30%. Τρόφιμα, προϊόντα που έχει ανάγκη κάθε νοικοκυριό είναι … απλησίαστα στα ράφια των πολυκαταστημάτων: γάλα, λάδι, λαχανικά, κρέας, απορρυπαντικά, σαμπουάν, σκούπες και σκουπόξυλα, σακούλες σκουπιδιών και άλλα που χρειάζεται κάθε σπίτι.
Ποια είναι η θωράκιση των πολιτών που βλέπουν την ακρίβεια να κατατρώει το εισόδημά τους και να απειλεί τη δυνατότητα να προμηθευτούν για εκείνους και τα παιδιά τους τα απαραίτητα όταν φτάνει προς το τέλος ο μήνας; Μήπως χρειάζεται τροποποίηση, αλλαγή πλάνου και μεγαλύτερη ένταση στις πρωτοβουλίες και τις δράσεις εναντίον της ακρίβειας από την κυβέρνηση; Εδώ και ενάμιση χρόνο, κόμματα της αντιπολίτευσης όπως το ΠΑΣΟΚ, αναφέρονται στις προτάσεις τους για την καταπολέμηση της ακρίβειας και της θωράκισης των νοικοκυριών από τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης. Έχουν ζητήσει να μειωθεί ο ΦΠΑ για να είναι πιο προσιτά τα είδη διατροφής στα ελληνικά νοικοκυριά. Έθεσαν μετ’ επιτάσεως, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο το ζήτημα των ελέγχων της αγοράς, ώστε να επιβληθούν πρόστιμα σε όσους με τη στάση τους αφήνουν να γιγαντωθεί η ακρίβεια με την οποία παλεύουν καθημερινά νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Κάνει αποδεκτές κάποιες από τις προτάσεις της αντιπολίτευσης η κυβέρνηση κι αν όχι γιατί όχι; Το σίγουρο είναι ότι ο ΦΠΑ δεν μειώνεται, οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής ολοένα και ανεβαίνουν (παρά το ότι κάποια προϊόντα εντάσσονται στον χάρτη της έκπτωσης του 5% και κάτι) , ενώ το market-pass, που ήταν μία έστω μικρή βοήθεια για κάποια νοικοκυριά απομακρύνεται σιγά σιγά από το τραπέζι.
Σωστά ίσως υποστήριξε ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας απευθυνόμενος στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, που είναι Ανεξάρτητη Αρχή και οφείλει φυσικά να κάνει ελέγχους ότι «θέλουμε αποτελέσματα, δεν θέλουμε ρεπορτάζ, το ρεπορτάζ το κάνει ο καταναλωτής κάθε μέρα όταν πάει στο σούπερ μάρκετ». Ναι και οι πολίτες δεν περιμένουν ρεπορτάζ και διαπιστώσεις από τις Αρχές και τους αρμόδιους στα υπουργεία- περιμένουν αποφασιστικότητα, αποτελεσματικό σχέδιο και έγκαιρες πρωτοβουλίες και δράσεις. Περιμένουν από τη ΔΙΜΕΑ και όποια άλλη υπηρεσία να ελέγξει το περιθώριο κέρδους και να επιβληθούν πρόστιμα εκεί που πρέπει, όταν πρέπει. Όχι αύριο, χθες. Είναι ένα βήμα ότι το υπουργείο Ανάπτυξης επέβαλε, όπως ανακοίνωσε, πρόστιμο συνολικού ύψους δύο εκατομμυρίων ευρώ σε δύο πολυεθνικές εταιρείες.
Θα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση οι έλεγχοι να συνεχιστούν, να γίνουν παντού, από την παραγωγή μέχρι το ράφι, από την … ελιά στο δέντρο μέχρι το λάδι του ενός λίτρου (άντε των τεσσάρων…) στο ράφι, που όταν αντικρίζουν την τιμή του αρκετοί πολίτες … στρίβουν να ξανασκεφτούν πότε θα κάνουν το επόμενο βήμα. Χρειάζεται να αναρτηθούν σαφείς, «ευανάγνωστες» ταμπέλες για τα προϊόντα με έκπτωση, όπως αυτή που ξεκινά και αφορά 323 προϊόντα επτά βασικών κατηγοριών, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου. Χρειάζεται ουσιαστικός διάλογος και ανταλλαγή απόψεων, νέες παραδοχές και «συνταγές» στο τραπέζι, ενημέρωση των πολιτών για τη … διαδρομή της τιμής βασικών αγαθών. Διότι η ακρίβεια παραμένει και θυμίζει εκείνη τη χαρακτηριστική φράση « θα το κάψουμε, απόψε κυρ Στέφανε» στη γνωστή ταινία μιας άλλης όμως εποχής…