Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα οι περισσότεροι συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν ακριβώς το ίδιο πρόβλημα: τελειώνει ο μισθός και περισσεύει μήνας. Θα μπορούσαμε να κάνουμε άπειρη πλάκα, σαν αυτή που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, του τύπου «και τι είναι ο μισθός; Σαν τον άνθρωπο. Σήμερα είναι, αύριο δεν είναι», αλλά αυτή η κατάσταση δεν χωράει γέλια, αφού είναι για κλάματα.
Η 11η ετήσια έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ (Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων – ΓΣΕΒΕΕ) -για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών στην Ελλάδα το 2022, η οποία διεξήχθη υπό τις συνθήκες που έχει διαμορφώσει η πολύμηνη κρίση ακρίβειας- έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που ακούμε και διαβάζουμε καθημερινά, αυτό που ζούμε πολλοί από εμάς. Το μηνιαίο εισόδημα επαρκεί μέχρι τις 18 του μήνα για περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά (52,4%), λόγω της ακρίβειας στην ενέργεια και τα είδη διατροφής. Μάλιστα, δεν υπάρχει από τους ερωτηθέντες η παραμικρή ελπίδα πως αυτή η κατάσταση θα βελτιωθεί εφέτος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με την έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ, η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών επιδεινώθηκε σημαντικά το 2022, ενώ οι προσδοκίες για το μέλλον σημειώνουν αρνητικό πρόσημο, καθώς πάνω από 1 στα 2 νοικοκυριά (51,9%) εκτιμούν ότι η κατάστασή τους θα επιδεινωθεί το 2023 – κάτι που είχε να παρατηρηθεί από την έρευνα του ΙΜΕ – ΓΣΕΒΕΕ το 2018.
Εκτός από τις χαμηλές προσδοκίες που δημιουργεί η πληθωριστική κρίση, δύο είναι οι βασικές αρνητικές επιπτώσεις των ανατιμήσεων στα νοικοκυριά, με βάση τα ευρήματα της ίδιας έρευνας. Η πρώτη εντοπίζεται στη διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων μεταξύ των νοικοκυριών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, και των νοικοκυριών με υψηλά εισοδήματα. Έτσι, το 30,1% των νοικοκυριών με εισόδημα έως 30.000 ευρώ δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε το 2022, έναντι 11% που δήλωσε ότι αυξήθηκε και 58,9% που δήλωσε ότι παρέμεινε σταθερό. Στον αντίποδα, το 22,7% των νοικοκυριών με εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ δήλωσε πως το εισόδημα του αυξήθηκε, έναντι 16,7% που δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε και 60,6% που δήλωσε ότι παρέμεινε σταθερό.
Η δεύτερη σημαντική επίπτωση σχετίζεται με την επιδείνωση που παρουσιάζουν τα ευρήματα της έρευνας αναφορικά με τη μηνιαία επάρκεια (την ποια;) του εισοδήματος των νοικοκυριών. Εδώ, πάνω από 1 στα 2 νοικοκυριά (52,4%) δήλωσαν ότι το μηνιαίο εισόδημά τους επαρκεί για 18 ημέρες (μεσοσταθμικά) και συνδέεται με τις αυξήσεις των τιμών τόσο της ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και των ειδών διατροφής, οι οποίες αποτελούν για σχεδόν 6 στα 10 νοικοκυριά τις κατηγορίες που έχουν τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στο εισόδημά τους. Για να μη σας κουράζω με νούμερα, πάνω από 6 στα 10 νοικοκυριά δήλωσαν ότι το «καλάθι του νοικοκυριού» δεν έχει συμβάλει στην αποκλιμάκωση των τιμών, ενώ ως καταλληλότερα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας το 51,1% των νοικοκυριών θεωρεί πως είναι η αύξηση μισθών και συντάξεων και το 28,6% η μείωση φόρων και τελών στα καύσιμα.
Κάπως έτσι αρχίζει ξανά η αέναη συζήτηση που λαμβάνει χώρα και στην Ελλάδα -προφανώς και όλα αυτά δεν αποτελούν μόνο ντόπιο φαινόμενο- με τους πολίτες να θέλουν αυξήσεις, να πέσει ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, να μειωθεί ο ΦΠΑ κ.λπ. και την κυβέρνηση να απαντά με καλάθια πάσης φύσεως και άλλα τόσα επιδόματα, μήπως ανακουφίσει τους κατοίκους στην ελληνική επικράτεια.
Δεν χρειάζεται να έχεις αποφοιτήσει από διεθνή πανεπιστήμια για να αντιληφθείς -τελείως λαϊκά- πως «έτσι δουλειά δεν γίνεται», αφού ούτε όλοι οι πολίτες δικαιούνται καλάθια και επιδόματα, ούτε -εάν τα λαμβάνουν- μπορούν να ζήσουν μόνο με αυτά. Επίσης γίνεται κατανοητό από όλους, πως χρειάζεται να βρεθεί ένας άλλος τρόπος ο οποίος θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδό μας.
Εκλογές έρχονται, ας δούμε τα προγράμματα που θα παρουσιάσουν για το ίδιο θέμα τα κόμματα, αλλά να θυμόσαστε πως όποιος είναι στην αντιπολίτευση έχει την άνεση να τάξει λαγούς με πετραχήλια στους υποψήφιους ψηφοφόρους. Το θέμα είναι τι πραγματικά θα κάνει εάν γίνει πρωθυπουργός, όπου όταν αναλάβει θα σου πει «πως η κατάσταση είναι δύσκολη, κάνουμε ό,τι μπορούμε και, θα δείτε, θα έρθουν καλύτερες ημέρες» – εννοώντας ότι, απλώς, θα βελτιωθεί ο καιρός! Και εσύ, θα συνεχίσεις να πιστεύεις -αν έχεις δουλειά και αν πληρώνεσαι στην ώρα σου, πολύ βασικό- ότι θα πάρεις τον νέο μήνα τον μισθό σου, θα πληρώσεις όλες τις υποχρεώσεις σου και θα περισσέψουν πολλές ημέρες μέχρι να πληρωθείς ξανά. Και, αλήθεια, πρακτικά, για πόσο ακόμα μπορείς να ζεις για τόσο διάστημα δίχως λεφτά στην τσέπη, με όνειρα για καλύτερες ημέρες – και όχι καιρικά; Άλλωστε, ο Βρετανός συγγραφέας Τέρι Πράτσετ το είχε γράψει: «Μόνο στα όνειρά μας είμαστε ελεύθεροι. Τον υπόλοιπο καιρό χρειαζόμαστε μισθούς»…