Στην επόμενη σύνοδο των G20 στο Μπαλί την επόμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι «ένωση» μόνο κατ’ όνομα.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ φαίνεται πως «είναι στα μαχαίρια» και πρόκειται να αποφύγουν η μία τον άλλον.
Την τελευταία τριετία, σύμφωνα με το Politico, οι σχέσεις μεταξύ του Μισέλ και της φον ντερ Λάιεν έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα. Τα δύο ανώτατα ευρωπαϊκά στελέχη έχουν αποθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των ομάδων τους ενώ οι δύο ηγέτες έχουν πολλές φορές αποκλείσει η μία τον άλλον από τις συναντήσεις τους με ανώτατους ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας.
Το «παράξενο ζευγάρι» όπως το χαρακτηρίζουν μερικοί, αναφερόμενοι στη γνωστή σειρά ταινιών με τον Ουόλτερ Ματάου και τον Τζακ Λέμον, έχει μία εξαιρετικά δυσλειτουργική σχέση η οποία πλήττει τόσο τη νομοθετική όσο και την πολιτική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, η δυσλειτουργία αυτή απειλεί και την παγκόσμια γεωπολιτική θέση της Ε.Ε.
Μία από τις σημαντικές συναντήσεις που θα λάβουν χώρα κατά τη διάρκεια της συνόδου των G20 θα είναι η συνάντηση μεταξύ του Σαρλ Μισέλ και του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ. Δεδομένης της ευρωπαϊκής διχογνωμίας όσον αφορά την ευρωπαϊκή προσέγγιση στο «κινεζικό ζήτημα», η συνάντηση αυτή θα αποδειχθεί καίριας σημασίας. Η φον ντερ Λάιεν, όμως, δεν έχει προσκληθεί. Ο λόγος; Η απουσία του Μισέλ από τη συνάντηση της Προέδρου της Κομισιόν με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι κατά τη διάρκεια της συνόδου των G7 τον περασμένο Ιούνιο.
Η σύγκρουση αυτή μεταξύ της Κομισιόν η οποία είναι και ο εκτελεστικός βραχίονας της Ε.Ε. με ικανότητα κατάθεσης νομοθετικών προτάσεων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όπου τα ηγετικά στελέχη της Ε.Ε. αποφασίζουν για τις νομοθετικές προτάσεις αυτές, είναι αισθητή.
Οι συγκλίνουσες ευθύνες των δύο αυτών σωμάτων πολλές φορές προκαλούν συγκρούσεις και θυμίζουν σε πολλούς αναλυτές το σημαντικό, αλλά και φιλοσοφικό ερώτημα, που είχε κάποτε θέσει ο Χένρι Κίσινγκερ: «Ποιόν πρέπει να πάρουμε τηλέφωνο όταν θέλουμε να μιλήσουμε με την Ευρώπη;»
H διχογνωμία μεταξύ των ηγετών της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν είναι κάτι το πρωτάκουστο, αφού σύμφωνα με πηγές του Politico η ασυμφωνία αυτή ήταν πολλές φορές αισθητή και κατά τη διάρκεια της θητείας των Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και Ντόναλντ Τουσκ.
Οι συναντήσεις μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του Μισέλ είναι εξαιρετικά σπάνιες, ακόμα και πριν τις Συνόδους Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Πολλές φορές, στελέχη των κρατών-μελών της Ε.Ε. δεν γνωρίζουν σε ποιόν θα πρέπει να μιλήσουν, ενώ πολλές φορές τα στελέχη είτε της Κομισιόν είτε του Συμβουλίου δεν συμπεριλαμβάνονται σε σημαντικές συναντήσεις πολιτικού περιεχομένου με τρίτους. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων όσον αφορά την παγκόσμια επισιτιστική κρίση πριν από μερικούς μήνες, τα στελέχη του ΟΗΕ εξεπλάγησαν όταν ανώτατο στέλεχος της Ε.Ε. με το οποίο είχαν συνομιλήσει πολλές φορές δεν συμπεριελήφθη στη νέα τους συνάντηση.
«Sofagate»
Η διαφορετικότητα των φον ντερ Λάιεν και Μισέλ ήταν πασιφανής από τη στιγμή που ανέλαβαν καθήκοντα το 2019. Η Πρόεδρος της Κομισιόν είχε θητεύσει ως ΥΠΕΘΑ της κυβέρνησης Μέρκελ και είχε περιορισμένη ευρωπαϊκή εμπειρία, ενώ ο πρώην Βέλγος πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ είχε εκτεταμένη ευρωπαϊκή εμπειρία έχοντας πολλές φορές παρευρεθεί στις συναντήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως ηγέτης ευρωπαϊκής χώρας.
Οι δύο πολιτικοί, όμως, είχαν και ορισμένα κοινά. Προέρχονται από γνωστά πολιτικά «τζάκια» της Γερμανίας και του Βελγίου. Ο πατέρας της φον ντερ Λάιεν ήταν γενικός διευθυντής του τομέα Ανταγωνισμού της Ε.Ε. τη δεκαετία του ‘70 και ύστερα επιφανής πολιτικός στη γερμανική πολιτική σκηνή. Ο πατέρας του Σαρλ Μισέλ θήτευσε ως Βέλγος ΥΠΕΞ, Επίτροπος της Ε.Ε. και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Σε ό,τι αφορά την προσωπικότητά τους, όμως, οι δύο ηγέτες διαφέρουν πολύ. Η φον ντερ Λάιεν είναι γιατρός και μητέρα επτά παιδιών, με αναλυτική σκέψη και αυστηρό αυτοέλεγχο. Ο Μισέλ είναι ένας γλυκομίλητος ηγέτης με αγάπη προς την ποίηση και τα ζιβάγκο. Όταν, μάλιστα, παντρεύτηκε την κατά σειρά ετών σύντροφό του πέρυσι, προσκάλεσε τις συζύγους των Ευρωπαίων ηγετών σε δείπνο και ιδιωτική έκθεση των έργων του Βρετανού καλλιτέχνη Ντέιβιντ Χόκνεϊ στο κέντρο τεχνών Bozar στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκά στελέχη, η συνεργασία τους ξεκίνησε σχετικά καλά: «Υπήρχαν ορισμένα προβλήματα αλλά τίποτα το σοβαρό. Οι ομάδες τους συμφώνησαν για εβδομαδιαίες συναντήσεις τα απογεύματα της Δευτέρας μεταξύ των δύο».
Αν και οι συναντήσεις αυτές σύντομα έγιναν ολοένα και σπανιότερες, τα πράγματα χειροτέρευσαν τον Απρίλιο του 2021 όταν οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν με τον Ερντογάν στην Τουρκία.
Η φον ντερ Λάιεν κατέληξε να μένει όρθια για μερικά δευτερόλεπτα πριν καθήσει στον καναπέ, μακριά από τους Μισέλ και Ερντογάν οι οποίοι κάθονταν σε παραπλήσιες καρέκλες. Η άβολη αυτή στιγμή η οποία βιντεοσκοπήθηκε και έκανε το γύρο του κόσμου αποτέλεσε την αρχή του τέλους των πάλαι ποτέ καλών σχέσεων μεταξύ των δύο ηγετών.
Παρ’ όλα αυτά, τα δύο «στρατόπεδα» κατηγορούν το ένα το άλλο πως οι σχέσεις αυτές είχαν επιδεινωθεί πολύ πριν την επίσκεψή τους στην Τουρκία. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως ο Μισέλ είχε ακυρώσει εβδομαδιαία συνάντησή του με τη φον ντερ Λάιεν για να συναντηθεί με ανώτατο στέλεχος αφρικανικής χώρας, ενώ από την άλλη η πλευρά του Μισέλ τονίζει πως η φον ντερ Λάιεν είχε πολλές φορές ακυρώσει τις συναντήσεις με τον Μισέλ χωρίς λόγο. Οι δύο πλευρές, όμως, τονίζουν πως οι δύο ηγέτες «συναντώνται έως και δύο φορές την εβδομάδα σε διάφορα fora».
Σε αντίθεση με τις τεταμένες σχέσεις αυτές, ακόμα και οι διαφορετικές απόψεις των Τουσκ και Γιούνκερ δεν είχαν σταθεί εμπόδιο στις εβδομαδιαίες συναντήσεις τους.
Οι εντάσεις
Οι εντάσεις μεταξύ των δύο ηγετών προκάλεσαν σχεδόν άμεσα πρόβλημα στην ικανότητα λήψης αποφάσεων στα ανώτατα ευρωπαϊκά κλιμάκια. Αν και οι φον ντερ Λάιεν και Μισέλ έχουν πολλές φορές εμφανιστεί πλάι-πλάι σε δημόσιες ομιλίες, η διαπροσωπική τους επικοινωνία είναι σχεδόν μηδαμινή, σύμφωνα με τις πηγές του Politico.
Κατά τη διάρκεια της θητείας των Γιούνκερ-Τουσκ, οι ηγέτες συναντώνταν πάντα πριν τις ευρωπαϊκές Συνόδους Κορυφής αλλά και με τους προέδρους της ΕΚΤ και τους ευρωπαίους ΥΠΟΙΚ κατά τη διάρκεια των Eurogroup. Τα πράγματα άλλαξαν μετά το 2019 παρά τις συνεχόμενες κρίσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με στέλεχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι εργαζόμενοι του Μισέλ «αναγκάζονται να ψάχνουν για πληροφορίες όπως ακριβώς κάνουν και οι δημοσιογράφοι», τονίζοντας πως η Κομισιόν δεν παρέχει κανένα στοιχείο όσον αφορά τις νομοθετικές τους προτάσεις. Η έλλειψη αυτή πληροφόρησης της ομάδας του Μισέλ έχει εμβαθύνει το χάσμα μεταξύ των δύο ομάδων οι οποίες δακτυλοδεικτούν η μία την άλλη.
Αρκετοί Επίτροποι της Ε.Ε. έχουν αναγκαστεί να μιλήσουν απευθείας με τους εργαζόμενους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έτσι ώστε να προωθήσουν τη νομοθετική τους ατζέντα. Οι πάλαι ποτέ διαπροσωπικές εντάσεις έχουν γίνει πια δημόσιες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Σε πρόσφατη επιστολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σύμφωνα με το Politico, ο Μισέλ κατηγόρησε την φον ντερ Λάιεν για καθυστέρηση της πρότασης επιβολής πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου.
Η αντιπάθεια αυτή έχει περιπλέξει και το θέμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Όταν ξέσπασε η πανδημία, ο γενικός γραμματέας της φον ντερ Λάιεν, Μπγιόρν Σάιμπερτ, θέλησε να συνομιλήσει με ανώτατο στέλεχος των ΗΠΑ. Αντί να χρησιμοποιήσει την ασφαλή γραμμή στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το οποίο βρίσκεται απέναντι από αυτό της Κομισιόν, ο Σάιμπερτ επέλεξε να πάει στα προάστια των Βρυξελλών για να χρησιμοποιήσει την ασφαλή γραμμή του ΝΑΤΟϊκού αρχηγείου.
Από τότε, η Κομισιόν έχει εγκαταστήσει δική της ασφαλή γραμμή επικοινωνίας με τις ΗΠΑ.
«Τις πταίει»;
Στη σύγκρουση μεταξύ των δύο ηγετών, η φον ντερ Λάιεν φαίνεται πως μέχρι τώρα έχει βγει νικητής. Αν και ο Μισέλ εκπροσωπεί την Ε.Ε. στις διεθνείς συναντήσεις, η Πρόεδρος της Κομισιόν έχει μετατραπεί στη de facto ηγέτη της Ένωσης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις διμερείς σχέσεις με την Ουάσινγκτον.
Από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η φον ντερ Λάιεν και ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχουν δημιουργήσει στενή σχέση συνεργασίας, αποφασίζοντας από κοινού όσον αφορά για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Ο Μισέλ, από την άλλη, δεν έχει δημιουργήσει τέτοιες κοινές γραμμές επικοινωνίας. Παρά το πρωτόκολλο βάσει του οποίου ο Καναδός πρωθυπουργός θα έπρεπε να συναντηθεί μόνο με τον Μισέλ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις Βρυξέλλες, ο Τζάστιν Τριντό απαίτησε να συναντηθεί και με τη φον ντερ Λάιεν, υποδεικνύοντας τη στενή τους σχέση.
Παρά το «πάνω χέρι» της φον ντερ Λάιεν, τα στελέχη της Ε.Ε. τονίζουν πως και οι δύο ηγέτες φέρουν μερίδιο της ευθύνης για την παρούσα κατάσταση. Ο Μισέλ για την κακοδιαχείριση του «Sofagate» και η φον ντερ Λαίεν για την μανία της με τον έλεγχο των πάντων εις βάρος της συνεργασίας.
«Φταίνε και οι δύο», τόνισαν ανώνυμα ευρωπαϊκά ανώτατα στελέχη, προσθέτοντας πως «και στο παρελθόν είχαμε εντάσεις μεταξύ των ηγετών αυτών αλλά πάντα έβρισκαν λύσεις και ξεπερνούσαν τα προσωπικά τους προβλήματα. Αυτή η διχόνοια μεταξύ των δύο ηγετών της Ευρώπης δεν έχει κανένα νόημα. Σε περιόδους κρίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να παραμείνει ενωμένη. Αυτή τη στιγμή δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Χρειαζόμαστε ενήλικες στο δωμάτιο».
Διαβάστε ακόμη:
Το Red Bull δίνει… λεφτά: Ο κληρονόμος του ιδρυτή είναι ο πλουσιότερος 30άρης της Ευρώπης
Η… αποκαθήλωση της μεζονέτας – Ποια σπίτια και γιατί πωλούνται ακριβότερα (γραφήματα)