Μία κοσμογονία λαμβάνει χώρα στον κόσμο της τεχνολογίας. Η εποχή της ραγδαίας ανάπτυξης φαίνεται ότι τελειώνει και εκεί όπου κυριαρχούσαν τα μεγαθήρια τώρα αναδεικνύονται μικρότερες και πιο στοχευμένες δυνάμεις.
Το 2022 είναι μία καθοριστική χρονιά. Η Meta (μητρική του Facebook) ανακοίνωσε περίπου 11.000 απολύσεις, το Twitter περίπου 3.700, Microsoft και Snap περίπου 1.000 απολύσεις. Οι διαφημιστές που τροφοδοτούσαν τα ψηφιακά μέσα μειώνουν τις ψηφιακές διαφημίσεις καθώς τα «κλειδιά» προστασίας των προσωπικών δεδομένων περιορίζουν τη διείσδυση στις προσωπικές προτιμήσεις του χρήστη και ο υψηλός πληθωρισμός «ροκανίζει» το διαθέσιμο προς κατανάλωση εισόδημα.
Όμως δεν είναι μόνο αυτό. «Έτσι λειτουργεί η ελεύθερη αγορά» απαντά αφοπλιστικά ο Nir Eyal, ένας από τους δημοφιλείς και επιδραστικούς συγγραφείς στον τομέα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όπως εξηγεί στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στο newmoney, αυτά τα μεγαθήρια της τεχνολογίας έγιναν απλά λιγότερο ενδιαφέροντα.
«Είναι η φυσική εξέλιξη της τεχνολογίας εν γένει» μας είπε. «Όταν μία τεχνολογία δεν έχει αντίκτυπο ή εξωτερικότητα (externality), τότε αντικαθίσταται. Αυτό βλέπουμε σήμερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ειδικότερα το Facebook ήταν παλαιότερα ένα «αλεξικέραυνο» στο δημόσιο λόγο. Τώρα όμως ο κόσμος το προσπερνάει. Δεν ξέρω κανέναν κάτω από την ηλικία των 30 ετών που χρησιμοποιεί ακόμα το Facebook. O κόσμος χρησιμοποιεί το Whatsup, το Instagram. H ναυαρχίδα του Facebook «αιμορραγεί» χρήστες, ειδικά τους χρήστες νεαρής ηλικίας που τώρα έχουν στραφεί στο TikTok, στο Instagram ή κάπου αλλού. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι αυτές οι εταιρείες της τεχνολογίας «κόβουν» τα τμήματα που καταλαβαίνουν ότι δεν είναι μελλοντικά βιώσιμα. Και αυτό είναι κάτι καλό, γιατί δείχνει ότι οι χρήστες συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν καλύτερες επιλογές εκεί έξω. Έτσι λειτουργεί η ελεύθερη αγορά. Πιστεύω ότι είναι καλό σημάδι ότι αυτές οι εταιρείες αναγκάζονται να προσαρμοστούν στις επιθυμίες των χρηστών.»
Για αυτό και ο Nir Eyal (κεντρική φωτο κειμένου) κρατά «μικρό καλάθι» και για το μέλλον του Twitter, παρά την εξαγορά δισεκατομμυρίων που πραγματοποίησε ο Ίλον Μασκ και τα μεγαλεπίβολα σχέδια του τελευταίου που δήλωσε ότι θα φέρει την «απεριόριστη ελευθερία του λόγου».
«Είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε αν τελικά αυτή η εξαγορά είναι κάτι σημαντικό» σημειώνει ο Nir Eyal. «Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς σκέφτεται ο Ίλον Μασκ, εκτός από τον ίδιο. Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε ποια θα είναι η επόμενή του κίνηση. Θεωρητικά, η ιδέα να δημιουργηθεί μία «πλατεία ελεύθερης έκφρασης και λόγου» ακούγεται εξαιρετική. Ωστόσο, πιστεύω ότι ο Ίλον Μασκ θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα ότι στην ελευθερία της έκφρασης υπάρχουν πολλές ακραίες καταστάσεις. Δεν έχουμε «απεριόριστη ελευθερία του λόγου» σε κάθε χώρο και περίσταση. Για παράδειγμα δεν μπορεί κανείς να φωνάξει «φωτιά!» σε ένα κατάμεστο θέατρο, δεν μπορεί να υποκινεί τη βία, να διαδίδει συκοφαντίες και δυσφημιστικά σχόλια. Άρα προφανώς υπάρχουν περιορισμοί στην ελευθερία του λόγου. Το θέμα είναι τι είδους «μετριασμό» και «αποκλεισμό» λόγου θα στηρίξει ο Μασκ. Δεν θα είναι «ελευθερία για όλους», αυτό είναι αδύνατο. Και πιστεύω ότι και ο ίδιος ο Μασκ δε θα επιτρέψει κάποια πράγματα. Όσο περισσότερο εμπλέκεται στην διοίκηση της εταιρείας τόσο περισσότερο θα συνειδητοποιεί ότι οι κάποιοι περιορισμοί στο περιεχόμενο είναι απολύτως απαραίτητοι. Νομίζω ότι οι φόβοι που υπάρχουν σήμερα για το τι έρχεται στο Twitter είναι υπερβολικοί. Για εμένα θα είναι μεγάλη έκπληξη αν ο Μασκ αφαιρέσει κάθε μορφή «μετριασμού» του περιεχομένου. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο.»
«Προφήτης της τεχνολογίας σχηματισμού συνήθειας»
Στη κοσμογονία που συντελείται στον κόσμο της τεχνολογίας και των μέσων δικτύωσης συμβάλλει και ο ίδιος ο Nir Eyal. Έχοντας αφιερώσει πάνω από μια δεκαετία ερευνώντας την ψυχολογία πίσω από τα προϊόντα που δημιουργούν συνήθεια, ο Nir Eyal έγινε για πρώτη φορά γνωστός με το παγκόσμιο μπεστ σέλερ “Hooked: How to Build Habit-Forming Products” ως «ο προφήτης της τεχνολογίας σχηματισμού συνήθειας», όπως τον χαρακτήρισε το περιοδικό του MIT, “The M.I.T. Technology Review”.
Το Bloomberg Businessweek έγραψε για αυτόν: «Ο Nir Eyal είναι ο τύπος των συνηθειών. Θέλετε να κατανοήσετε πώς να κάνετε τους χρήστες της εφαρμογής σας να επιστρέφουν ξανά και ξανά; Τότε ο Eyal είναι ο άνθρωπός σας». Όλα αυτά πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Τώρα, αξιοποιώντας την εμπειρία και τη βαθιά τεχνογνωσία του, ο Nir Eyal πέρασε στην άλλη πλευρά και προσπαθεί να βοηθήσει τους χρήστες να μετριάσουν τον εθισμό και τον περισπασμό που μπορεί να προκαλέσουν τα social media.
Το τελευταίο του βιβλίο “Indistractable: How to Control Your Attention and Choose Your Life” είναι ακριβώς αυτό: πώς μπορούν οι χρήστες να αξιοποιήσουν στο μέγιστο την τεχνολογία χωρίς να πέσουν στην παγίδα του εθισμού, του περισπασμού ή του συνδρόμου FOMO (Fear Of Missing Out). Το σύνδρομο FOMO ( που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ως ο Φόβος του να μείνει κανείς “στην απέξω”) αφορά στο άγχος που πηγάζει από τη σύγκριση με τους άλλους και την πεποίθηση ότι κάτι καταπληκτικό συμβαίνει στις ζωές των άλλων που εμείς το χάνουμε ή απουσιάζουμε.
Η καταπολέμηση τέτοιων συνδρόμων είναι καθοριστική για τον περιορισμό της δύναμης που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις ζωές των χρηστών.
«Το FOMO είναι ένα ενδημικό φαινόμενο, μέρος της ανθρώπινης φύσης» μας διορθώνει ο Nir Eyal όταν τον ρωτάμε αν το σύνδρομο FOMO έχει εξελιχθεί σε “επιδημία”.
«Όλοι σε κάποια φάση της ζωής μας έχουμε νοιώσει το Φόβο ότι χάνουμε πράγματα» εξηγεί «αυτό δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό, είναι καλό να υπάρχει η επιθυμία να είμαστε κοινωνικοί, να ξέρουμε τι συμβαίνει στην κοινότητα ή στον υπόλοιπο κόσμο. Το σημαντικό είναι αυτό να μην «καπελώνει» άλλες πλευρές της ζωής, να μη γίνεται περισπασμός» τονίζει επισημαίνοντας ότι οι χρήστες πρέπει να βρούνε οι ίδιοι τη λύση.
If your mind wanders when you try to focus because you’re feeling bored, lonely, stressed, or anxious, you’re dealing with an internal trigger problem.
Explore your internal triggers and find their root cause. My article on internal triggers shares how: https://t.co/4hQOcdhrzv
— Nir Eyal (@nireyal) November 7, 2022
«Όλες οι εταιρείες, ακόμα και η δική σας, τα μέσα της ενημέρωσης «πουλάτε» προσοχή στους διαφημιστές» σημειώνει. «Ακολουθείτε ακριβώς το ίδιο επιχειρηματικό μοντέλο, όπως και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλες οι μιντιακές επιχειρήσεις στηρίζονται στα διαφημιστικά έσοδα. Ακόμα και αυτές που στηρίζονται στις συνδρομές «πουλάνε» την προσοχή που τους δίνει ο χρήστης, ο αναγνώστης ή ο τηλεθεατής. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Όλα τα μέσα προσπαθούν να κρατούν την προσοχή των χρηστών και να τους κάνουν να επιστρέφουν για περισσότερα, χρησιμοποιώντας κυρίως τα αισθήματα. Αισθήματα όπως αυτά που προκαλούν οι μεγάλες ανθρωπιστικές καταστροφές, η ανάγκη να αντιμετωπιστεί η ανία και η αβεβαιότητα, ο Φόβος ότι χάνουμε πράγματα.
»Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό αυτές οι πρακτικές αντικαθιστούν άλλες υγιείς συμπεριφορές. Ακριβώς αυτό πραγματεύεται το βιβλίο μου “Indistractible”, το πώς να διασφαλίσει ένας χρήστης ότι θα έχει τον χρόνο μέσα στην ημέρα για να “καταναλώσει” μέσα ενημέρωσης και κοινωνικά δίκτυα στη σωστή ποσότητα. Είτε καταναλώνει social media, είτε ραδιόφωνο, τηλεόραση ή εφημερίδα μπορεί αυτό να είναι πολύ υγιές αρκεί να εξυπηρετεί τον χρήστη και όχι να τον βλάπτει. Πρέπει να σταματήσουμε τις ηθικολογίες και να επικεντρωθούμε στο πραγματικό πρόβλημα.
»Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι τα Μέσα αλλά το ότι δεν προγραμματίζουμε πόσο χρόνο θα αφιερώσουμε σε αυτά και έτσι καταλήγουμε να χρησιμοποιούμε αυτά τα προϊόντα σε βαθμό που αργότερα μετανιώνουμε. Για παράδειγμα είχαμε σχεδιάσει να παίξουμε με τα παιδιά μας αλλά καταλήξαμε να βλέπουμε ειδήσεις. Ή είχαμε σχεδιάσει να κάνουμε λίγη δουλειά αλλά καταλήξαμε να σκρολάρουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τότε ξεκινάει το πρόβλημα. Και η λύση είναι να γίνουμε “απερίσπαστοι” (“ indistractible”) σχεδιάζοντας τι και πότε θα κάνουμε. Να βάζουμε στην ατζέντα μας χρόνο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (που είναι ένα πολύ χρήσιμο και μοναδικό εργαλείο για να είμαστε συνδεδεμένοι με τον υπόλοιπο κόσμο) και να συνδεόμαστε σε εκείνο τον χρόνο και όχι όταν δεν αισθανόμαστε καλά.».
Διαβάστε ακόμη:
Ολική μεταμόρφωση: Ενα ιστορικό αρχοντικό της Κηφισιάς αποκτά και πάλι ζωή (pics)