Πόλεις που θα βυθιστούν κάτω από το νερό, πρωτοφανή κύματα καύσωνα, τρομακτικές καταιγίδες, εκτεταμένη λειψυδρία και εξαφάνιση ενός εκατομμυρίου ειδών φυτών και ζώων. Αυτή είναι η εικόνα του, δυστυχώς, όχι και τόσο μακρινού μέλλοντος την οποία έδωσε με εμφατικό τρόπο ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες, θέλοντας να προειδοποιήσει για τις συνέπειες της αδράνειας απέναντι στην εντεινόμενη κλιματική κρίση.

Αφορμή στάθηκε η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) μέσω της οποίας κορυφαίοι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι εάν οι κυβερνήσεις παντού δεν επανεκτιμήσουν τις ενεργειακές πολιτικές τους, ο κόσμος σύντομα θα είναι ακατοίκητος.

Η IPCC λέει με απλά λόγια ότι όλες οι χώρες πρέπει να μειώσουν σημαντικά τη χρήση ορυκτών καυσίμων, να επεκτείνουν την πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια, να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση και να αυξήσουν τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων, όπως το υδρογόνο, προκειμένου να αποφύγουμε την κλιματική καταστροφή.

Το δίλημμα που τίθεται από τους επιστήμονες μπορεί να αποδοθεί ως «τώρα ή ποτέ εάν θέλουμε να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5°C”, όπως δήλωσε ο συμπρόεδρος της Ομάδας Εργασίας της IPCC ΙΙΙ Τζιμ Σκέα. Ο στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου είναι το φιλόδοξο όριο θερμοκρασίας που προβλέπεται στη συμφωνία ορόσημο του Παρισιού του 2015.

Η τελευταία έκθεση της IPCC περιγράφει μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων σε όλο τον κόσμο.

Για παράδειγμα, μόλις τις τελευταίες εβδομάδες, ένα κομμάτι πάγου στο μέγεθος της Νέας Υόρκης κατέρρευσε στην Ανατολική Ανταρκτική μετά από ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών και ισχυρών βροχοπτώσεων.

Η IPCC προειδοποίησε ότι περίπου ο μισός πληθυσμός του κόσμου είναι πλέον έντονα ευάλωτος σε καταστροφές που προκύπτουν από την καύση ορυκτών καυσίμων.

Η πολυαναμενόμενη έκθεση, η οποία καθυστέρησε λόγω διαφωνιών της τελευταίας στιγμής σχετικά με την ακριβή διατύπωση της, αναφέρει ότι ο περιορισμός της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θα απαιτούσε την κορύφωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το αργότερο πριν το 2025. Ταυτόχρονα, το μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου, θα πρέπει επίσης να μειωθεί κατά περίπου ένα τρίτο.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή δήλωσε πως είναι «σχεδόν αναπόφευκτο» ότι η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει για λίγο το κρίσιμο όριο θερμοκρασίας του 1,5 βαθμού σε αυτό το σενάριο, αλλά θα μπορούσε να επιστρέψει κάτω από αυτό το επίπεδο μέχρι το τέλος του αιώνα.

Όμως, «χωρίς άμεσες και βαθιές μειώσεις εκπομπών σε όλους τους τομείς, θα είναι αδύνατο», όπως τονίζεται.

Υπάρχει ακόμη ο φόβος ότι η απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία μπορεί να επισκιάσει τα ευρήματα, παρά το γεγονός ότι η έκθεση θα μπορούσε να είναι η τελευταία ολοκληρωμένη αξιολόγηση της επιστήμης του κλίματος, ενώ υπάρχει ακόμα χρόνος για να διασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον.

Είμαστε σε λάθος δρόμο

“Πρώτα απ’ όλα είναι ότι είμαστε σε λάθος δρόμο”, δήλωσε στο CNBC η Τζούλια Στάινμπεργκερ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης και επικεφαλής συγγραφέας της τελευταίας έκθεσης IPCC. “Δεν μιλάμε πλέον για μετάβαση. Αυτό το πλοίο έχει σαλπάρει ή καλύτερα, απέτυχε να σαλπάρει. Η έκθεση επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στον αναγκαίο μετασχηματισμό”, όπως λέει.

«Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, έχουμε στη διάθεσή μας τις τεχνολογίες που μας επιτρέπουν να ζούμε άνετα χωρίς να καταναλώνουμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας”, πρόσθεσε.

Ο πρόεδρος της IPCC Hoesung Lee δήλωσε ότι η έκθεση δείχνει πως η ανθρωπότητα βρίσκεται “σε ένα σταυροδρόμι”, αλλά τα εργαλεία και η τεχνογνωσία που απαιτούνται για τον περιορισμό της παγκόσμιας θέρμανσης είναι διαθέσιμα.

«Με ενθαρρύνει η ανάληψη δράσης για το κλίμα σε πολλές χώρες. Υπάρχουν πολιτικές, κανονισμοί και μέσα της αγοράς που αποδεικνύονται αποτελεσματικά. Εάν αυτά κλιμακωθούν και εφαρμοστούν ευρύτερα και ισότιμα, μπορούν να υποστηρίξουν τη βαθιά μείωση των εκπομπών και να τονώσουν την καινοτομία» τόνισε ο Lee.

Αντιδρώντας στα ευρήματα της IPCC, ο Ειδικός Προεδρικός Απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα Τζον Κέρι δήλωσε ότι “αποτελεί καθοριστική στιγμή για τον πλανήτη μας. Το διακύβευμα είναι σαφές. Ο εφησυχασμός θα φέρει μη αναστρέψιμες και αδιανόητες επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή”.

Υπάρχει ακόμη χρόνος…

Η έκθεση αναφέρει ότι οι μέσες ετήσιες παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν στα υψηλότερα επίπεδά τους στην ανθρώπινη ιστορία από το 2010 έως το 2019, αλλά ο ρυθμός ανάπτυξης έχει έκτοτε επιβραδυνθεί. Ακόμη προειδοποιεί ότι ο περιορισμός της παγκόσμιας θέρμανσης στον 1,5 βαθμό δεν θα είναι δυνατός χωρίς άμεση και δραστική μείωση των εκπομπών σε όλους τους τομείς.

Αυτό προϋποθέτει σημαντικές μεταβάσεις στον ενεργειακό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της μαζικής μείωσης της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της εκτεταμένης ηλεκτροκίνησης, της βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης εναλλακτικών καυσίμων όπως το υδρογόνο.

“Η κλιματική αλλαγή είναι αποτέλεσμα πάνω από έναν αιώνα μη βιώσιμης χρήσης ενέργειας και γης, τρόπου ζωής και προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής. Αυτή η έκθεση δείχνει πώς η ανάληψη δράσης τώρα μπορεί να μας οδηγήσει σε έναν πιο δίκαιο, πιο βιώσιμο κόσμο” ανέφερε ο Τζιμ Σκέα.