Του Μηνά Τσαμόπουλου
Καμπανάκι για τη μείωση των εσόδων από τη ναυτιλία, κρούει η Τράπεζα της Ελλάδος.
Τα capital controls είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθούν τα ποσά που ήρθαν μέσω ναυτιλίας στην Ελλάδα κατά 33,4%. Το πιο ανησυχητικό όμως σύμφωνα με την ΤτΕ είναι η διαπίστωση ότι τα μέχρι σήμερα στοιχεία «δηµιουργούν ανησυχίες για την καθιέρωση µιας νέας στρατηγικής εκ µέρους των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, κατά την οποία το µεγαλύτερο µέρος των εσόδων τους θα κρατείται στο εξωτερικό, ενώ στην Ελλάδα θα εισάγονται µόνο όσες εισπράξεις είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους εντός της χώρας».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης που κατέθεσε στη Βουλή η ΤτΕ για τη Νομισματική Πολιτική 2015-2016 «οι καθαρές εισπράξεις διαµετακοµιστικού εµπορίου εκτιµώνται στο ποσό των 9,076 δισεκατ. ευρώ για το 2015, έναντι 6,038 δισεκατ. ευρώ που τελικά πραγµατοποιήθηκαν, µείωση κατά 33,4%».
Πτωτική η τάση και το 2016
Για το 2016 η ΤτΕ επισημαίνει: «Παρά τη σταδιακή χαλάρωση των περιορισµών στην κίνηση κεφαλαίων, οι εισπράξεις του διαµετακοµιστικού εµπορίου παρέµειναν χαµηλές ολόκληρο το 2015 και η τάση αυτή φαίνεται να συνεχίζεται το 2016. Το α’ τρίµηνο του 2016 οι εισπράξεις από τις θαλάσσιες µεταφορές (εκ των οποίων σχεδόν το 95% αποτελείται από τις εισπράξεις υπηρεσιών διαµετακοµιστικού εµπορίου) ανήλθαν σε 1,4 δισεκ. ευρώ, κατά πολύ χαµηλότερες από 2,8 δισεκ. ευρώ την ίδια περίοδο του 2015, αλλά σε παρόµοια επίπεδα µε τα δύο τελευταία τρίµηνα του 2015. Οι εισπράξεις από θαλάσσιες µεταφορές επηρεάζουν σηµαντικά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς αποτελούν το 42,2% (ετήσιος µέσος όρος της περιόδου 2010-2014) των συνολικών εξαγωγών υπηρεσιών.
Ωστόσο, οι δραστηριότητες της ναυτιλίας επηρεάζουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και µέσω άλλων συναλλαγών που δεν καταγράφονται στις υπηρεσίες, όπως εισπράξεις και πληρωµές προς και από ναυτιλιακές εταιρίες για αγοροπωλησίες πλοίων, επισκευές, καύσιµα, µισθοδοσίες ναυτικών, ενοίκια, δάνεια και τόκους ξένων τραπεζών και ασφάλιστρα.
Η επιδείνωση του προβλήματος
Εκτός από τη διατήρηση των περιορισµών στην κίνηση κεφαλαίων, µια σειρά επιπρόσθετων παραγόντων συνηγορούν στο ότι οι παραπάνω τάσεις ενδέχεται να εξακολουθήσουν να ασκούνται µακροπρόθεσµα: Πρώτον, η ενδεχόµενη αλλαγή ορισµένων βασικών διατάξεων του ειδικού φορολογικού καθεστώτος που διέπει τη ναυτιλιακή βιοµηχανία και τις επιχειρήσεις της ναυτιλιακής συστάδας (cluster).
Η σηµασία ενός σταθερού και ευνοϊκού θεσµικού και φορολογικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση ναυτιλιακών εταιριών έχει επισηµανθεί στο παρελθόν ενώ η απουσία του φόρου χωρητικότητας (tonnage tax) στη φορολόγηση της ευρωπαϊκής ναυτιλίας εκτιµάται ότι θα είχε σηµαντικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονοµία.
∆εύτερον, οι πιθανές αλλαγές του φορολογικού καθεστώτος στον ευρύτερο ναυτιλιακό τοµέα µετά την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ζητά την τροποποίηση διατάξεων του θεσµικού πλαισίου της ναυτιλίας επικαλούµενη µη συµβατότητά του µε τις κατευθυντήριες γραµµές για τις κρατικές ενισχύσεις.
Τρίτον, η περιορισµένη δυνατότητα εύρεσης χρηµατοδότησης, η οποία αναµένεται να συνεχιστεί το 2016, καθώς οι τράπεζες που χορηγούν ναυτιλιακά δάνεια, και ειδικά οι ευρωπαϊκές, βρίσκονται σε διαδικασία αποµόχλευσης και ενίσχυσης της ποιότητας των χαρτοφυλακίων τους, εµφανίζοντας µειωµένη έκθεση σε δανεισµό για ναυτιλιακές δραστηριότητες.