Του Στέλιου Μορφίδη
Ανισομερή αύξηση δραστηριοτήτων υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων καταγράφει η ετήσια έρευνα για το ελληνικό εμπόριο την οποία συνέταξε η ΕΣΕΕ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κα Βάλια Αρανίτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθύντρια του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, οι ΑΕ και οι ΕΠΕ είχαν το 2018, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, αύξηση 7,9% των πωλήσεων τους και παράλληλα αύξηση των συνολικών καθαρών κερδών κατά 8,5%. Την ίδια στιγμή όμως το 56% των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων δήλωσαν ότι είχαν μείωση στον κύκλο εργασιών τους. Και αυτό παρά το γεγονός ότι πέρυσι καταγράφηκε, για πρώτη φορά, μικρή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης.
«Μεταβατική και κρίσιμη είναι αυτή η εποχή για το εμπόριο διότι αν και η πίτα παραμένει στα ίδια επίπεδα και διαφαίνεται μια θετική προδιάθεση ωστόσο φαίνεται να χάνεται από την αγορά μεγάλο μέρος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αναζητούνται τρόποι για να μικρύνει η ψαλίδα στην αγορά που μεγαλώνει υπέρ των μεγάλων», δήλωσε χαιρετίζοντας την εκδήλωση ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ, κ. Γιώργος Καρανίκας.
Ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Γ. Καρανίκας
Αυξάνονται τα χρέη
Σύμφωνα με την έρευνα το 27% των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων εμφανίζεται να έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία. Ανάλογο ποσοστό επιχειρηματιών δηλώνει ότι έχει οφειλές και προς τον ΕΦΚΑ ενώ ένα 17% δηλώνει πως έχει χρέη προς προμηθευτές. Το μέσο ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών του λιανικού εμπορίου σε εφορία αυξήθηκε στα 17.537 ευρώ, από 15.487 ευρώ το 2017 και 13.510 ευρώ το 2016. Προς τα ασφαλιστικά Ταμεία αυξήθηκε στα 17.096 ευρώ από 16.576 ευρώ το 2017 και 14.909 ευρώ το 2016.
Κερδισμένοι
Σημαντικό στοιχείο της έρευνας επίσης αποτελεί η διαπίστωση ότι το 25% των εμπορικών επιχειρήσεων ξεκίνησε τη λειτουργία τους κατά την τελευταία δεκαετία.
Η μελέτη επιχειρεί να διαχωρίσει σε κατηγορίες τους υποκλάδους των επιχειρήσεων με βάση την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Έτσι τις ξεχωρίζει σε δυναμικές, αναπτυσσόμενες, ανθεκτικές, αγωνιστές, συνεπείς και απειλούμενες. Με βάση αυτό το διαχωρισμό φαίνεται πως οι πιο δυναμικές επιχειρήσεις βρίσκονται στον κλάδο των τροφίμων. Οι λιγότερο δυναμικές βρίσκονται στον κλάδο της ένδυσης και υπόδησης (11%), κάτι που σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι «αγωνιστές» παρουσιάζουν σε αυτόν τον κλάδο το υψηλότερο ποσοστό 22%, προβληματίζει σχετικά με το μέλλον του παραδοσιακού αυτού κλάδου.
Η υποκατηγορία του λιανικού εμπορίου, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση για το πρώτο δεκάμηνο του 2018, είναι τα καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων (+4,7%), τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (+3,7%) και η υποκατηγορία έπιπλα-ηλεκτρικά είδη-οικιακός εξοπλισμός (+3,0%).
Η συνεισφορά σε ΑΕΠ και απασχόληση
Σύμφωνα με τα ευρήματα της Έκθεσης, η συνεισφορά του εμπορίου στο ΑΕΠ της χώρας διαμορφώνεται στο 11%, ενώ καταγράφηκε αύξηση του Γενικού Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στο λιανικό εμπόριο κατά 2,1% και ενίσχυση του χονδρικού εμπορίου κατά 7,2%.
Απασχόληση
Το εμπόριο παραμένει ο σημαντικότερος εργοδότης της χώρας, απασχολώντας το 18% των εργαζομένων στη συνολική απασχόληση και το 21% στη μη αγροτική απασχόληση. Το 2018 δημιουργήθηκαν 6.200 νέες θέσεις εργασίας στον κλάδο, ενώ 1 στους 5 νέους κάτω των 25 ετών που εργάζεται στον μη αγροτικό τομέα απασχολείται στο εμπόριο.
Ωστόσο όμως και εδώ φαίνεται η διαφορά μεταξύ των μεγάλων και μικρών «παικτών» αφού το 2008 οι μικρές επιχειρήσεις απασχολούσαν το 62% του συνολικού προσωπικού στον κλάδο ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει συρρικνωθεί στο 55%.
Επίσης η έρευνα καταγράφει σημαντική αύξηση της μερικής απασχόλησης έναντι της πλήρους.
Η κα Βάλια Αρανίτου, η οποία επιμελήθηκε και παρουσίασε την Ετήσια Έκθεση, σημείωσε σχετικά: «Η Ετήσια Έκθεση αποτυπώνει τις τάσεις του ελληνικού εμπορίου. Είναι το πλέον χρήσιμο εργαλείο, το οποίο μας αναδεικνύει τη σημασία του κλάδου στην ελληνική οικονομία καθώς και την κομβική του συμμετοχή στην ανάπτυξη της χώρας. Η ΕΣΕΕ, ως κοινωνικός εταίρος, διαμορφώνει την απαραίτητη τεκμηρίωση και τα εργαλεία για τη χάραξη των πολιτικών για το ελληνικό εμπόριο και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα».
Στην παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης για το ελληνικό εμπόριο, συμμετείχαν οι διευθυντές των επιστημονικών Ινστιτούτων των κοινωνικών εταίρων και συγκεκριμένα οι κ.κ. Γιώργος Αργείτης (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ), Νίκος Βέττας (ΙΟΒΕ), Χρήστος Γεωργίου (ΣΒΕ), Διονύσης Γράβαρης (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ) και Ηλίας Κικίλιας (ΙΝΣΕΤΕ).
Από αριστερά προς δεξιά: Βάλια Αρανίτου (ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ), Διονύσης Γράβαρης (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ), Γιώργος Αργείτης (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ), Ηλίας Κικίλιας (ΙΝΣΕΤΕ), Νίκος Βέττας (ΙΟΒΕ) και Χρήστος Γεωργίου (ΣΒΕ)
«Καμπανάκι» απ’ τον ΙΟΒΕ
Ο διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Νίκος Βέττας σχολίασε: «είναι λάθος να νομίζουμε ότι έχουμε γυρίσεις σε κανονικότητα. Η σημερινή έκθεση παρουσιάζεται σε μια συγκυρία που φαίνεται να έχει ξεκινήσει η ανάπτυξη. Αλλά η ανάκαμψη δεν έχει εκείνα τα δομικά χαρακτηριστικά που θα την οδηγήσουν σε σταθερή ανάπτυξη και στους λόγους ανέφερε ότι η στροφή προς τις εξαγωγές έγινε σε μικρό βαθμό και σχετικά αργά σε σχέση με άλλες χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα όπως εμείς, ενώ δεν υπήρξε αποτελεσματική μείωση της παραοικονομίας. Επίσης το μέγεθος της επιχείρησης και η απασχόληση είναι ένα θέμα που θέλει ενδελεχή μελέτη ενώ σημείωσε την ανάγκη οι μικρές επιχειρήσεις να να διασυνδεθούν καθώς και να διασυνδεθεί το ψηφιακό και με το παραδοσιακό εμπόριο και το εμπόριο με τον τουρισμό. Για τις αμοιβές να σημειώσω ότι δεν μπορείς να δώσεις μεγαλύτερες αμοιβές από την παραγωγικότητα ενώ πανευρωπαϊκά οι δείκτες δείχνουν ότι η απασχόληση θα συρρικνωθεί και συμπερασματικά είμαι ανήσυχος διότι συνολικά έχουμε την τάση να παρερμηνεύουμε την ανάπτυξη καθώς όλο και περισσότερα προσκόμματα εμφανίζονται και δεν είμαστε σε ένα κόσμο μόνοι μας ενώ δεν δεν έχουμε και άπειρο χρόνο στη διάθεσης μας» όπως είπε.
Ο διευθυντής του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ κ. Διονύσης Γράβαρης είπε από την πλευρά του ότι ανάκαμψη δεν σημαίνει βιωσιμότητα. «Η εικόνα της ελληνικής οικονομία και ειδικά το εμπόριο είναι σαν να έχει βγει από τη μάχη του Στάλινγκραντ. Υπάρχουν διαρθρωτικά προβλήματα τα οποία δεν έχουμε λύσει και έχουν δημιουργηθεί και νέα, όπως ότι αυξήθηκε ο βαθμός συγκεντροποίησης και ίσως αυτό να αυξηθεί λόγω της ανόδου της ψηφιακής οικονομίας. Τα ψηφιακά mall θα πρέπει να μας απασχολήσουν όπως και οι συνθήκες ανταγωνισμού και κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Στο μεταξύ με βάση την εικόνα των τοπικών αγορών, φαίνεται ότι η ζήτηση δεν κατανέμεται ισομερώς ούτε η αύξηση του εισοδήματος είναι ίδια σε όλα τα σημεία, και η εξωστρέφεια σε καθιστά πιο ευάλωτο στις διεθνείς συγκυρίες». Επίσης σημείωσε ότι δεν είναι διαρθρωτικό πρόβλημα το ότι υπάρχουν πολύ μικρές επιχειρήσεις αλλά ο πολύ στενός επιχειρηματικός ορίζοντας που περιορίζεται σε επίπεδο γειτονιάς. «Είναι οιονεί τοπική απασχόληση, οιονεί μεροκαματιάρηδες», είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα εκτίμησε ότι οι επιχειρήσεις αυτές που άνοιξαν μέσα στην κρίση είναι πιο ανθεκτικές κι έχουν μεγαλύτερη αυτογνωσία και ανοίγουν από νέα παιδιά με αλλά χαρακτηριστικά επιχειρηματία. και το σημείο προσοχής είναι ότι πρέπει να υπάρχουν συνεργασίες.
Ο Γιώργος Αργείτης από την ΙΝΕ – ΓΣΕΕ απ’ την πλευρά του τόνισε μεταξύ άλλων ότι ο λόγος για τον οποίο έχει διασωθεί ο κλάδος μέσα στην κρίση είναι διότι η κατανάλωση είναι πάνω από το διαθέσιμο εισόδημα. Κι αυτό διότι φαίνεται ότι προτίμησαν οι καταναλωτές να διασφαλίσουν ένα επίπεδο κατανάλωσης διακόπτοντας αποπληρωμές δανείων και οφειλών ενώ πρόσθεσε ότι ο κλάδος του εμπορίου παράγει χαμηλής αμοιβής και ευέλικτη εργασία υπονομεύοντας το μέλλον του.
Εκ μέρους του Ινστιτούτου Ερευνών του ΣΒΕ ο κ. Χρήστος Γεωργίου, εστίασε στο ότι το 66,4% προϊόντων που χρησιμοποιεί το εμπόριο είναι από την Ελλάδα και πρέπει να βρεθούν τρόποι να αυξηθεί το ποσοστό αυτό.
Τέλος ο κ. Ηλίας Κικίλιας, διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ, τόνισε ότι πρέπει να μην θέτει το πολιτικό σύστημα προβλήματα στην προσπάθεια ανάκαμψης που γίνεται.
Από την πορεία των χειμερινών εκπτώσεων, όπως σχολίασε στην παρουσίαση ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας κ. Καφφούνης φαίνεται ότι υπάρχει στασιμότητα κι αυτό θα πρέπει να προβληματίσει για τα επόμενα βήματα του εμπορίου.