Ο οικονομικός κινητήρας της Ευρώπης παραμένει κλειστός. Και επειδή όταν η Γερμανία «φτερνίζεται», η ευρωζώνη «παθαίνει κρυολόγημα», οι κύριες πρωτεύουσες της ΕΕ παρακολουθούν στενά όλα όσα συμβαίνουν στο Βερολίνο. Προς το παρόν, οι προοπτικές δεν είναι καθόλου ελπιδοφόρες.
Τα πέντε μεγάλα ινστιτούτα οικονομικής έρευνας και ανάλυσης της χώρας έχουν μειώσει απότομα τις προβλέψεις τους για το 2024. Μόλις πριν από μισό χρόνο, η γερμανική οικονομία αναμενόταν να αναπτυχθεί κατά 1,3% και τώρα η πρόβλεψη έχει μειωθεί σε μόλις 0,1%.
Αυτές οι αναθεωρήσεις πραγματοποιούνται αφού το γερμανικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) σημείωσε πτώση κατά 0,3% το 2023, οδηγώντας τον Γερμανό Υπουργό Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ να περιγράψει τις προοπτικές ως «δραματικά αρνητικές». Οι επόμενοι μήνες – με τις πρώτες μειώσεις των επιτοκίων εν όψει – θα είναι καίριας σημασίας για να καθοριστεί εάν η χώρα θα καταφέρει να βγει από την τρύπα στην οποία έχει μπει.
Τρακτέρ στο Βερολίνο, έρημα αεροδρόμια στη Φρανκφούρτη και το Αμβούργο, άδειοι σιδηροδρομικοί σταθμοί στο Μόναχο: Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εικόνες που έχουν καταγραφεί στη Γερμανία τους τελευταίους τρεις μήνες.
Η χώρα αντιμετωπίζει την ίδια στιγμή τα συνδικαλιστικά αιτήματα να ανακτήσουν οι εργαζόμενοι την αγοραστική τους δύναμη και μια οικονομία που έχει τεθεί σε αδιέξοδο.
Η αλυσίδα που ξεκινάει από τη Γερμανία
Αυτή η κατάσταση αρχίζει να επηρεάζει την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο λόγος είναι ότι η Γερμανία εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τέταρτο του πλούτου της ευρωζώνης.
«Η οικονομία της ευρωζώνης αναπτύσσεται λιγότερο λόγω της ισχυρής εξάρτησης και διασύνδεσης μεταξύ της Γερμανίας και άλλων χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία», εξηγεί ο Ρέιμοντ Τόρρες, διευθυντής Οικονομικών στο Savings Banks Foundation (Funcas). «Είναι ακόμη νωρίς για να γνωρίζουμε τι θα συμβεί μεσοπρόθεσμα, αλλά βραχυπρόθεσμα ο αντίκτυπος είναι σαφώς αρνητικός».
Οι κύριοι διεθνείς θεσμοί — όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) — έχουν ήδη προειδοποιήσει για πιθανή μετάδοση. Όλες οι προβλέψεις επισημαίνουν τη διστακτική πρόοδο χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία και, κατά συνέπεια, της ίδιας της ευρωζώνης. Στα τέλη Ιανουαρίου, η πρόβλεψη του ΔΝΤ για το 2024 έκανε λόγο για ανάπτυξη 1% και 0,7% για το Παρίσι και τη Ρώμη, αντίστοιχα, με την ευρωζώνη να προβλέπει ανάπτυξη 0,9%. Λίγες μέρες αργότερα, ο ΟΟΣΑ ακολούθησε το παράδειγμα, αναμένοντας ανάπτυξη 0,6%, 0,7% και 0,6%.
Οι δύο οργανισμοί, ωστόσο, έθεσαν την πρόβλεψη για την Ισπανία, η οποία είναι προς το παρόν λιγότερο εκτεθειμένη στη Γερμανία, στο 1,5%. «Η Ισπανία είναι σε καλύτερη κατάσταση από την υπόλοιπη ΕΕ», δήλωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, σε συνέντευξή του στην EL PAÍS. Και παρόλο που χώρες όπως η Ισπανία ωθούν περαιτέρω την οικονομία, η δυναμική τους δεν είναι αρκετή για να αντισταθμίσει τη στασιμότητα της Γερμανίας.
Αναλυτές της συμβουλευτικής εταιρείας BCA Research πιστεύουν ότι η ευρωζώνη θα μπορούσε να εισέλθει σε μια ελαφριά ύφεση το 2024, ακόμη κι αν ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση καταφέρει να την αποφύγει. Εξάλλου, η Γερμανία εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 28% της οικονομίας της ζώνης του ευρώ. Πρόσφατα η BCA Research κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, αν δεν ήταν η Γερμανία, το ΑΕΠ της ευρωζώνης θα είχε αυξηθεί κατά 12,8% τα τελευταία τρία χρόνια, έναντι 10,6%, που ήταν το επίσημο ποσοστό.
Γιατί η οικονομία της Γερμανίας δυσκολεύεται
Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον επικεφαλής ευρωπαϊκής στρατηγικής της BCA, Μάθιου Σάβαρι, είναι ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί όσο το Βερολίνο συνεχίζει να αντιμετωπίζει εμπόδια όπως αυτά που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, τα δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας, τα προβλήματα ακίνητης περιουσίας και την ασθενή εξωτερική ζήτηση. «Αυτοί οι αντίθετοι άνεμοι μειώνουν την κατανάλωση και, ως εκ τούτου, το εθνικό ΑΕΠ». Όλες αυτές οι δυσκολίες, προσθέτει, έχουν σημαντικά μικρότερη επίδραση σε άλλες χώρες της Ε.Ε.
Στην περίπτωση της Γερμανίας, συνεχίζει ο Τόρες, η χώρα αντιμετωπίζει τη συνδυασμένη επίδραση δύο οικονομικών κραδασμών. Ο ένας σχετίζεται με τον πληθωρισμό, την απότομη άνοδο των επιτοκίων και την απώλεια αγοραστικής δύναμης των οικογενειών, που επηρεάζει την κατανάλωση των νοικοκυριών. Αυτή η κατάσταση έχει λειτουργήσει επιδραστικά και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές, αλλά ο αντίκτυπός της μετριάστηκε με την πάροδο του χρόνου.
Το δεύτερο σοκ, λέει ο Τόρες, είναι εγγενές στο γερμανικό έθνος και συνδέεται με την αλλαγή στο παραγωγικό του μοντέλο. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η γερμανική εθνική οικονομία ενισχυόταν από τη φθηνή προμήθεια ρωσικής ενέργειας και από την εξωτερική ανάθεση μέρους της παραγωγής της σε ασιατικές χώρες, κυρίως στην Κίνα. Με άλλα λόγια, εξαρτάται περισσότερο από τη Μόσχα και το Πεκίνο, συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ, γεγονός που έχει επίσης σαρωτικές συνέπειες τόσο στις γεωπολιτικές εντάσεις, όσο και στην ώθηση για μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ασθενής επενδυτική δραστηριότητα των εταιρειών στη Γερμανία. Εκτός από τις αδύναμες εξαγωγές, υπάρχει «η μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης», λέει ο Timo Wollmershäuser, οικονομικός αναλυτής και αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Ifo. Αυτό ώθησε τις εταιρείες να αναβάλουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις.
Για αυτόν τον λόγο, σημειώνει, «η Γερμανία έχει γίνει λιγότερο ελκυστική για τις επιχειρήσεις». Σύμφωνα με τον Wollmershäuser, άλλοι λόγοι περιλαμβάνουν υψηλούς φόρους, γραφειοκρατικά εμπόδια, αργή ψηφιοποίηση, υψηλές τιμές ενέργειας και ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Λόγω όλων αυτών των παραγόντων, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Γερμανία θα είναι η χώρα της G7 με τη χαμηλότερη ανάπτυξη το 2024. Πέρυσι, ήταν η μόνη οικονομία των εφτά που συρρικνώθηκε.
Ευκαιρία για το Νότο
Σύμφωνα με αναλυτές, η απόκλιση μεταξύ της Γερμανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης —ιδιαίτερα στα νότια— θα αυξηθεί φέτος, καθώς η πρώτη συνεχίζει να μένει στάσιμη και η δεύτερη βελτιώνεται. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει ότι η Ισπανία θα σημειώσει ανάπτυξη 1,7% το 2024 και 2% το 2025, ενώ η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Μάλτα και η Κύπρος προβλέπεται επίσης να έχουν ισχυρά κέρδη.
Διαβάστε ακόμη
Βαλτιμόρη-Νιγηρία-Κίνα: Το τρίγωνο που επηρεάζει τις θαλάσσιες μεταφορές
Νέα «παράθυρα» για όσους έχασαν ρυθμίσεις οφειλών προς την εφορία
Σίντι Σέρμαν: Η κορυφαία εικαστικός που μεταμορφώνεται μπροστά στην κάμερά της