της Μαριάννας Τζάννε

Εικόνα κατάρρευσης του Εθνικού Κτηματολογίου αποτυπώνουν οι πρώτοι μήνες της νέας γενιάς κτηματογράφησης, επιβεβαιώνοντας τους φόβους ότι ο τελευταίος σταθμός του μεγάλου εθνικού έργου θα είναι ο πιο δύσκολος. Υπάρχουν ορεινές και αγροτικές περιοχές με μεγάλο έλλειμμα σε τίτλους ιδιοκτησίας, στις οποίες οι πολίτες θα στηριχθούν σε μεγάλο βαθμό στον θεσμό της χρησικτησίας για να διατηρήσουν περιουσιακά στοιχεία που είναι μοιρασμένα διά του λόγου.

Ο μαραθώνιος που ξεκίνησε για το νέο πρόγραμμα, το οποίο προβλέπει την κτηματογράφηση του 63,4% της χώρας και 16,5 εκατομμύρια δικαιώματα, δυσχεραίνεται από το μεγάλο έλλειμμα ενημέρωσης και εξηγεί γιατί μόλις ένας στους είκοσι πολίτες προσέρχεται να κάνει δήλωση (με βάση τα στατιστικά στοιχεία, η προσέλευση στις περιοχές που τρέχει η κτηματογράφηση δεν είναι πάνω από 5%).

«Από τα πρώτα πιλοτικά προγράμματα του 1995, αλλά και μετέπειτα στην κτηματογράφηση Σουφλιά το 2008, ο κόσμος βομβαρδιζόταν από διαφημιστικά μηνύματα. Σήμερα είναι σαν να μην υπάρχει Κτηματολόγιο», υποστηρίζουν στελέχη μελετητικών γραφείων.

Ο κ. Γιάννης Μαχίκας, τοπογράφος-μηχανικός και γενικός γραμματέας του ΤΕΕ, που έχει αναλάβει την κτηματογράφηση στο Λασίθι και τη Μεσσηνία, επισημαίνει ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού που σε αγροτικές περιοχές οι δηλώσεις έχουν πέσει κάτω από το 10% των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.

Με εξαίρεση τα Δωδεκάνησα, που ήταν η πρώτη περιοχή από την οποία ξεκίνησε η κτηματογράφηση του νέου προγράμματος τον Νοέμβριο, όπου το ενδιαφέρον του κόσμου αγγίζει το 15% των υπόχρεων, τα νούμερα σε άλλες περιοχές είναι απογοητευτικά. Αυτό, όπως σημειώνει, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στα Δωδεκάνησα υπάρχουν τακτοποιημένες ιδιοκτησίες – και αυτό διευκολύνει την προσέλευση του κόσμου.  

Στο Λασίθι, για παράδειγμα, όπου η συλλογή ξεκίνησε από τα μέσα Δεκεμβρίου, μέχρι την πρώτη Κυριακή του μήνα το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 3%! Στην Ελληνικό Κτηματολόγιο, πάντως, υποστηρίζουν ότι οι ρυθμοί με τους οποίους κινείται το νέο πρόγραμμα δεν διαφέρουν από εκείνους παλαιότερων προγραμμάτων σε αγροτικές  περιοχές. Ως παράδειγμα φέρνουν την κτηματογράφηση σε 10 αγροτικούς νομούς, στους οποίους η συλλογή δηλώσεων ξεκίνησε σταδιακά μεταξύ 2016-2018. Από αυτούς τους νομούς σήμερα μόνο σε τρεις (Τρίκαλα, Πέλλα, Καβάλα) έχει γίνει ανάρτηση και το ποσοστό των δηλώσεων φτάνει στο 85%.   

Η αδιαφορία του κόσμου, σύμφωνα με τους μελετητές, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην έλλειψη ενημέρωσης. «Πηγαίνεις να μιλήσεις σε ένα καφενείο και την επομένη προσέρχονται στο γραφείο κτηματογράφησης 20 άτομα», σημειώνουν, υποστηρίζοντας ότι η διαφημιστική καμπάνια της Ελληνικό Κτηματολόγιο περιορίζεται σε τηλεοπτικές εμφανίσεις στελεχών και συνεντεύξεις που δεν αρκούν για να καλύψουν την ανάγκη να μάθει ο κόσμος για τον Γολγοθά που τον περιμένει εάν δεν δηλώσει τα περιουσιακά του στοιχεία. Στους κόλπους των μελετητών δε η αγωνία να κινητοποιηθούν οι πολίτες είναι μεγάλη, καθώς όλα τα πάγια και λειτουργικά έξοδα των κτηματολογικών γραφείων έχουν προϋπολογιστεί με βάση τον εκτιμώμενο αριθμό δικαιωμάτων (εισπράττουν περίπου 15 έως 20 ευρώ ανά δικαίωμα). Εάν η συλλογή δηλώσεων καταρρεύσει, καταρρέουν και τα δικά τους έσοδα. Στελέχη του κλάδου υποστηρίζουν ότι εάν συνεχιστεί η απροθυμία του κόσμου στην υποβολή δηλώσεων, τότε η Πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά το θέμα της αυτόματης διασταύρωσης με τα στοιχεία που δηλώνουν οι Ελληνες φορολογούμενοι στο Ε9, επιλογή όμως που δεν μπορεί να ενσωματώσει τον εντοπισμό του ακινήτου στους κτηματολογικούς χάρτες, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά, και θα πρέπει να αποτελέσει μια ξεχωριστή διαδικασία.
 
Πού κολλάει η είσπραξη παλαιών τελών
 
Το υπουργείο Περιβάλλοντος από τη μία έχει να αντιμετωπίσει την αδιαφορία των πολιτών για το Κτηματολόγιο και από την άλλη «ξαναζεσταίνει» το θέμα με τα παλαιά τέλη.

Σε πρόσφατο νομοσχέδιο («Γεωθερμία και διαχωρισμός της ΔΕΠΑ») το ΥΠΕΝ επαναφέρει την ξεχασμένη είσπραξη του τέλους κτηματογράφησης των 35 ευρώ που εκκρεμεί από τα πιλοτικά προγράμματα της χώρας της περιόδου 1995-1999. Παράλληλα «ανασταίνει» το αναλογικό τέλος 1 ‰ για τα προγράμματα που ξεκίνησαν το 2008, αλλά και την επιβολή προστίμων για τους εκπρόθεσμους πολίτες, κίνηση που μόνο ως φόβητρο μπορεί να ερμηνευτεί.

Πρόκειται για δύο σημαντικές δεξαμενές ρευστότητας για την Ελληνικό Κτηματολόγιο και έσοδα που εκτιμάται ότι πρέπει να εισπραχθούν για να ολοκληρωθεί το έργο. Στο επιχειρησιακό πρόγραμμα της εταιρείας έχουν εκτιμηθεί στο ύψος των 386 εκατ. ευρώ, από τα οποία μόνο το κτηματόσημο υπολογίζεται σε 95 εκατ. ευρώ.
Αρμόδιες πηγές πάντως επισημαίνουν ότι οι αναφορές για διατήρηση τελών στο πρόσφατο νομοσχέδιο συνδέονται περισσότερο με νομοτεχνικές αλλαγές, υποβιβάζοντας το ενδεχόμενο να ξεκινήσει νέο κύμα είσπραξης.

Τρία είναι τα κυριότερα σημεία που αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για να προχωρήσουν οι ρυθμίσεις. Το πολιτικό κόστος, καθώς θα προστεθεί ακόμη ένα βάρος στην αγορά ακινήτων, και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο, η αλλαγή ιδιοκτησίας, καθώς από τα αρχικά προγράμματα έχει περάσει μία εικοσαετία, αλλά και η έλλειψη ΑΦΜ, το οποίο στα παλιά προγράμματα δεν δηλωνόταν!

Στελέχη του Κτηματολογίου επισημαίνουν ότι τα έσοδα από τα αναλογικά τέλη αφορούν κυρίως τις αστικές περιοχές, εκεί όπου υπάρχουν υψηλές αντικειμενικές αξίες, καθώς στις αγροτικές οι αξίες είναι μηδενικές. Η περιοχή της Αθήνας, για την οποία προγραμματίζονται προαναρτήσεις κτηματολογικών χαρτών μέχρι το τέλος του χρόνου, θα είναι η πρώτη για την οποία θα εισπραχθεί το αναλογικό τέλος. Θα ακολουθήσουν Βόλος, Λαμία και Λιβαδειά.

Με βάση τη διαδικασία είσπραξης του αναλογικού τέλους που αφορά όλα τα προγράμματα μετά το 2008 (στα προηγούμενα το κόστος επιβαρύνθηκε η Πολιτεία), το 1 ‰ υπολογίζεται αφού αφαιρεθούν 20.000 ευρώ από την αντικειμενική αξία. Ετσι, για ένα ακίνητο με αντικειμενική αξία 100.000 ευρώ και δύο συνδικαιούχους, αφαιρουμένων των 40.000 ευρώ επί της αντικειμενικής (20.000 ευρώ για κάθε συνδικαιούχο), οι πολίτες θα πληρώσουν για την αξία που απομένει, που είναι 60.000 ευρώ συνολικά, διαμορφώνοντας το αναλογικό τέλος σε 30 ευρώ ανά συνδικαιούχο