Χωρίς ΦΠΑ οι μικρές επιχειρήσεις με έσοδα έως 10.000 ευρώ

του Κωστή Πλάντζου

Νέους όρους για απαλλαγή από τον ΦΠΑ στις εισπράξεις μικρών επιχειρήσεων θέτει σε εφαρμογή η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Η δυνατότητα απαλλαγής από ΦΠΑ διευρύνεται και δεν αφορά μόνον όσους αποδεδειγμένα είχαν τα προηγούμενα χρόνια έσοδα χαμηλότερα από 10.000 ευρώ, αλλά και νέες μικρές επιχειρήσεις που στο ξεκίνημά τους θα μπορούν να επιλέξουν να εξαιρεθούν από το καθεστώς ΦΠΑ.

Από την άλλη όμως χρειάζεται προσοχή καθώς όποιος ξεπερνά το όριο των 10.000 ευρώ μέσα στην χρονιά, πρέπει άμεσα την στιγμή εκείνη να κάνει μετάταξη στο κανονικό καθεστώς και να αποδώσει τον ΦΠΑ για τις συναλλαγές που κάνει.

Με εγκύκλιό της, η ΑΑΔΕ ενεργοποιεί τις αλλαγές που προβλέπει ο ν.4549/2018 (άρθρο 111) σχετικά με την απαλλαγή των μικρών επιχειρήσεων του άρθρου 39 του Κώδικα ΦΠΑ.

Το ειδικό καθεστώς εξαίρεσης των μικρών επιχειρήσεων από ΦΠΑ:

– είναι προαιρετικό δικαίωμα (ανεξάρτητο από την κατηγορία των βιβλίων) και όχι υποχρέωση της επιχείρησης

– διευκολύνει τις πραγματικά μικρές επιχειρήσεις οι οποίες δυσκολεύονται να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ (δηλώσεις και πληρωμές ΦΠΑ κλπ)

– διευρύνεται και καλύπτει και νέες επιχειρήσεις που μόλις κάνουν έναρξη

Ωστόσο υπάρχουν και κάποια αρνητικά:

– δεν έχουν πια δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ των δαπανών τους (εισροές)

– αν τυχόν ξεπεράσουν το όριο πωλήσεων των 10.000 ευρώ εντός του φορολογικού έτους, είναι υποχρεωτική άμεσα η μετάταξή τους στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, εντός του ίδιου φορολογικού έτους

Μετά τις αλλαγές που επέρχονται στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων:

– για τον προσδιορισμό του κριτηρίου των εσόδων (10.000€) δεν λαμβάνονται υπόψη οι μεταβιβάσεις ενσώματων ή άυλων αγαθών επένδυσης, καθώς και οι απαλλασσόμενες πράξεις ή πράξεις χωρίς δικαίωμα έκπτωσης

– δεν υποχρεούνται να μείνουν για 2 χρόνια στο ειδικό καθεστώς

Ποιοι εξαιρούνται

Δεν εμπίπτουν στις διατάξεις αυτές:

α) τους αγρότες του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ,

β) μη εγκατεστημένοι στο εσωτερικό της χώρας υποκείμενοι σε ΦΠΑ.

γ) για παραδόσεις καινούργιων μεταφορικών μέσων προς άλλο κράτος μέλος της ΕΕ

Όποιος προλάβει

Όσοι είχαν κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος έσοδα κάτω των 10.000€ και επιθυμούν να ενταχθούν στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, θα πρέπει να υποβάλουν δήλωση μεταβολών στην ΔΟΥ, εντός τριάντα (30) ημερών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δηλαδή μέχρι 30/1, με ημερομηνία μεταβολής την έναρξη του φορολογικού έτους. Επισημαίνεται ότι η προθεσμία των τριάντα (30) ημερών είναι ανατρεπτική.

Στην περίπτωση που ο υποκείμενος επιθυμεί με την έναρξή του να ενταχθεί στο καθεστώς του άρθρου 39, η δήλωση έναρξης απαιτείται να έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα. Αντιθέτως όταν η εν λόγω δήλωση υποβάλλεται με αναδρομική έναρξη ισχύος, ο υποκείμενος, έστω και αν τηρεί όλες τις ουσιαστικές προϋποθέσεις απαλλαγής, τελικώς εντάσσεται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ.

Παραδείγματα

α. Δικηγόρος κάνει έναρξη εργασιών στην ΔΟΥ την 1.2.2019. Από την ημερομηνία αυτή μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων.

β. Νέος αγρότης κάνει έναρξη εργασιών, την 1.4.2019. Από την ημερομηνία αυτή μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων (άρθρο 39).

γ. Γιατρός το 2018 έχει έσοδα από ιατρικές υπηρεσίες 4.000€, από μελέτες 3.000€ και από παράδοση αγροτικών προϊόντων 5.000€. Από 1.1.2019, με δήλωση μεταβολών έως και 30.1.2019, μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, δεδομένου ότι για τον προσδιορισμό του ορίου των 10.000€ θα ληφθούν υπόψη μόνο τα έσοδα από αγροτικά 5.000€ και τα έσοδα από μελέτες 3.000€ τα οποία στο σύνολο (5.000 +3.000= 8.000) είναι μικρότερα από 10.000€. Σημειώνεται ότι τα έσοδα από ιατρικές υπηρεσίες ύψους 4.000€ δεν λαμβάνονται υπόψη για το όριο των 10.000€, διότι πρόκειται για πράξεις απαλλασσόμενες χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ των εισροών τους (άρθρο 22 παρ.1 περ. ε’).

δ. Εταιρεία το 2018 έχει έσοδα από παροχή λογιστικών υπηρεσιών 9.000€ και από μίσθωση ακινήτων 3.000€. Το 2019, με δήλωση μεταβολών έως και 30.1.2019, μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, διότι στον υπολογισμό του ορίου των 10.000€ λαμβάνονται υπόψη μόνο τα έσοδα από παροχή λογιστικών υπηρεσιών 9.000€ και όχι τα έσοδα από μίσθωση ακινήτων 3.000€, αφού αυτά αποτελούν πράξη απαλλασσόμενη χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ των εισροών της (άρθρο 22 παρ. 1 περ. κστ’)

ε. Οικονομολόγος το 2018 έχει έσοδα από την παροχή των υπηρεσιών του 8.000€ και παράλληλα έχει και από παράδοση αγροτικών προϊόντων 1.800€ και έχει εισπράξει και μια επιδότηση αγροτική (βασική ενίσχυση) 200€. Το 2019, με δήλωση μεταβολών έως και 30.1.2019, μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, διότι στον υπολογισμό του ορίου των 10.000€ λαμβάνονται υπόψη μόνο τα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών 8.000€ και τα έσοδα από παράδοση αγροτικών προϊόντων 1.800€. Η επιδότηση των 200€ δεν λαμβάνεται υπόψη, δεδομένου ότι είναι πράξη εκτός πεδίου εφαρμογής του ΦΠΑ.

Νέες επιχειρήσεις

Ειδική περίπτωση αποτελούν επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητα για χρονικό διάστημα μικρότερο του έτους. Προκειμένου να κριθεί αν μπορούν να απαλλαγούν κατά το επόμενο φορολογικό έτος (δηλαδή αν πληρείται το κριτήριο των 10.000€), γίνεται αναγωγή της αξίας των παραδόσεων αγαθών του ή των παροχών υπηρεσιών του που πραγματοποίησε κατά το χρονικό διάστημα που άσκησε την δραστηριότητά του, σε ετήσια βάση.

Σημειώνεται ότι η αναγωγή σε ετήσια βάση για σκοπούς υπαγωγής των υποκειμένων στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, πρέπει να γίνεται ακόμη και αν ο υποκείμενος λειτούργησε για περίοδο μικρότερη των (4) μηνών. Και δεν θα πρέπει να γίνεται σύγχυση σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στην ΠΟΛ 1003/2015, για την εφαρμογή των διατάξεων των ΕΛΠ, στην οποία έγινε δεκτό «ότι οντότητα που λειτούργησε στην πρώτη ετήσια περίοδο για χρονικό διάστημα μικρότερο των (4) μηνών δεν γίνεται αναγωγή σε ετήσια βάση για το διάστημα αυτό».

Ξανά στον ΦΠΑ

Για πρώτη φορά όμως ορίζεται ότι τυχόν υπέρβαση του ορίου των 10.000€ εντός του φορολογικού έτους, καθιστά υποχρεωτική τη μετάταξη των υποκειμένων στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, εντός του έτους αυτού και από την στιγμή της πραγματοποίησης της πώλησης με την οποία ξεπέρασε το όριο αυτό, αλλά και για το σύνολο της αξίας της πράξης αυτής!

Παράδειγμα:

Οικονομολόγος το 2019 είναι στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων και στις 14 Μαρτίου του 2019 εκδίδει Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών αξίας 10.200€. Το ποσό αυτό των 10.200€ πρέπει να επιβαρυνθεί με Φ.Π.Α. και παράλληλα ο οικονομολόγος υποχρεούται να υποβάλει στη Δ.Ο.Υ δήλωση μεταβολών για υπαγωγή στο κανονικό καθεστώς. Η υπαγωγή στο κανονικό καθεστώς ισχύει από τις 14 Μαρτίου του 2019 ανεξάρτητα από το πότε θα πραγματοποιηθεί η υποβολή της δήλωσης μεταβολών για υπαγωγή στο κανονικό καθεστώς.

Επιπλέον:

– για την προαιρετική μετάταξη του υποκειμένου από το ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων στο κανονικό καθεστώς υποβάλλεται δήλωση μεταβολών εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δηλαδή μέχρι και 30/1.

– δεν υφίσταται κάποιος χρονικός περιορισμός για υποχρεωτική παραμονή στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, πέραν του τρέχοντος φορολογικού έτους. Από την έναρξη του επόμενου φορολογικού έτους ο υποκείμενος στο φόρο μπορεί να επιλέξει τη μετάταξη του στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, εφόσον δεν έχει υπερβεί το όριο των 10.000€.

– και στην περίπτωση που επιλέξει προαιρετική ένταξη στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, από 1.1.2019 καταργείται η υποχρέωση παραμονή για δύο έτη στο ειδικό καθεστώς.

– από 1.1.2019 και εφεξής, όσοι εντάχθηκαν «εκ παραδρομής» στο ειδικό καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων (λόγω λανθασμένου υπολογισμού του ορίου των 10.000€) υπάγονται υποχρεωτικά στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ. Υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση μεταβολών με δηλούμενη ημερομηνία μεταβολής την έναρξη του φορολογικού έτους. Επιπλέον, η επιχείρηση θα έχει από την έναρξη του φορολογικού έτους και όλες τις υποχρεώσεις του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ, όπως υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ, έκδοση λογιστικών αρχείων (στοιχεία) με ΦΠΑ κλπ.