Όλα τα μέσα και τις υπάρχουσες δυνατότητες φαίνεται πως προτίθεται να εξαντλήσει η Πολιτεία επιχειρώντας να δώσει λύσεις στο δύσκολο και πολυπαραμετρικό πρόβλημα της στέγασης στη χώρα μας. Προς την ίδια κατεύθυνση επιχειρούν να κινηθούν τράπεζες και servicers (οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων), μια και ο ανταγωνισμός τούς χτυπάει δυνατά την πόρτα. Οι neobanks φαίνεται πως σύντομα θα μπουν στο παιχνίδι της στεγαστικής πίστης απέναντι στο κλασικό τραπεζικό σύστημα.

Οι περισσότεροι μιλούν για την ανάγκη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής στεγαστικής πολιτικής με στόχο την αύξηση της προσφοράς προσιτών κατοικιών, την ενίσχυση των ευάλωτων ομάδων και την ουσιαστική ενίσχυση της πρόσβασης σε δανεισμό. Το στεγαστικό πρόβλημα αποτελεί άλλωστε ένα από τα πιο πιεστικά κοινωνικά ζητήματα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Παρά τις προσπάθειες της Πολιτείας για την ενίσχυση της πρόσβασης σε στέγη -με προγράμματα όπως το «Σπίτι μου» και με τις βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας-, η πραγματικότητα για τα ελληνικά νοικοκυριά δεν είναι εύκολη και εκτείνεται από την περιορισμένη προσφορά ακινήτων και τις υψηλές τιμές μέχρι τη χαμηλή δανειακή δυναμική και τον συνεχιζόμενο αντίκτυπο του πληθωρισμού στο διαθέσιμο εισόδημα.

Κάτι ωστόσο αρχίζει να κινείται. Το 2024 και στις αρχές του 2025 καταγράφηκαν ορισμένες θετικές εξελίξεις στον τομέα της χρηματοδότησης των νοικοκυριών. Οι βασικές μειώσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άρχισαν να αντανακλώνται στα επιτόκια στεγαστικών δανείων, τα οποία παρουσίασαν μείωση κατά 39 μονάδες βάσης για δάνεια με διάρκεια άνω των πέντε ετών. Οι πιστώσεις παρουσιάζουν κάποια σταθερότητα, ωστόσο η πιστωτική επέκταση δεν έχει γίνει ακόμη θετική.
Ετσι, η συνολική δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών παραμένει μειούμενη, με τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής των στεγαστικών δανείων να διατηρείται σε αρνητικά επίπεδα (-2,4% τον Μάρτιο του 2025), σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ. Το γεγονός αυτό φανερώνει ότι παρά τις ευνοϊκότερες συνθήκες η ζήτηση ή η δυνατότητα πρόσβασης σε στεγαστικό δανεισμό παραμένει περιορισμένη.

Το «Σπίτι μου ΙΙ»

Σοβαρή προώθηση στην αγορά αρχίζει να δίνει το πρόγραμμα πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ», το οποίο φαίνεται να κινητοποίησε τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στις αρχές του 2025. Το πρόγραμμα αυτό άρχισε επιτέλους να κινείται παρά τις δυσκολίες ευρέσεως κατοικίας που να πληροί τα κριτήρια του προγράμματος. Πάνω από 6.500 δάνεια έχουν εγκριθεί, τα οποία εκπροσωπούν περίπου το 40% του προγράμματος (περίπου 800 εκατ. ευρώ). Κι όλα αυτά παρά τη λογική πως το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης φαίνεται να επεξεργάζεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα προκειμένου να λειτουργήσει προς το ευνοϊκότερο.

Σε ό,τι αφορά τα ευάλωτα και με χρέη νοικοκυριά, η Πολιτεία διαβεβαιώνει πως πολύ σύντομα θα επανεκκινήσουν οι διαδικασίες για τη δημιουργία και λειτουργία του φορέα ακινήτων.

Οι συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών σε ό,τι αφορά τη στεγαστική πίστη βελτιώνονται: στην παρούσα φάση οι ελληνικές τράπεζες για την αγορά στέγης προσφέρουν επιτόκια 3% έως 3,5% και για όσους έχουν το προνόμιο να επιδοτηθούν από το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» το επιτόκιο φτάνει με την επιδότηση στο 2%. Να σημειωθεί ωστόσο πως τα έξοδα για την παροχή δανείου που χρεώνουν οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι περιορισμένα αν τα στεγαστικά δάνεια δεν εντάσσονται σε κάποιο πρόγραμμα όπως το «Σπίτι μου ΙΙ».

Το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» παρέχει συγχρηματοδοτούμενα στεγαστικά δάνεια σε άτομα 25-50 ετών για αγορά πρώτης κατοικίας με ανώτατο δάνειο 190.000 ευρώ και προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ. Περιλαμβάνει ευνοϊκούς όρους, όπως χαμηλό επιτόκιο, κάλυψη εξόδων φακέλου και επιδοτήσεις για τρίτεκνους – πολύτεκνους. Ομως ιδιαίτερα θετικά κινείται και το πρόγραμμα «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» που στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, βελτιώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα και μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παρέχει δάνεια από 5.000 έως 25.000 ευρώ, με μηδενικό ή επιδοτούμενο επιτόκιο, για ακίνητα που ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες επιχειρούν να εντάξουν σε πακέτα τα στεγαστικά δάνεια και την αναβάθμισή τους παρακάμπτοντας κατά το δυνατόν γραφειοκρατικές διαδικασίες όπως η καθυστέρηση των μεταγραφών για την εκταμίευση. Επίσης, ορισμένες εκ των τραπεζών έχουν δημιουργήσει πλατφόρμες παρουσίασης και πώλησης ακινήτων παράλληλα με το τραπεζικό service.

Ας σημειωθεί ότι προς την ίδια κατεύθυνση έχουν κινηθεί και οι servicers, οι οποίοι ανεβάζουν τα ακίνητα προς πώληση – μάλιστα ξεχωρίζουν τα ακίνητα αυτά με βάση περιοχές, αλλά και ποια από αυτά θα μπορούσαν να ενταχθούν σε οικιστικά προγράμματα όπως το «Σπίτι μου ΙΙ». Την ίδια στιγμή, πάντως, η Revolut ανακοίνωσε πως εισέρχεται στη Στεγαστική Πίστη στη Λιθουανία και ακολουθούν και άλλες χώρες της Ευρώπης. Οπότε ο ανταγωνισμός στο πιστωτικό σύστημα της χώρας θα σκληρύνει κι άλλο.

Τα δύσκολα προβλήματα

Το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών, ωστόσο, βρίσκεται υπό πίεση. Αν και το ονομαστικό διαθέσιμο εισόδημά τους αυξήθηκε κατά 1,4% στο δ’ τρίμηνο του 2024, το πραγματικό τους εισόδημα μειώθηκε κατά 2,6% εξαιτίας του πληθωρισμού. Η ανισορροπία αυτή επηρεάζει άμεσα την ικανότητα των πολιτών να αντεπεξέλθουν στις στεγαστικές δαπάνες – είτε πρόκειται για αγορά είτε για ενοικίαση κατοικίας.

Το μεγαλύτερο αγκάθι στο ζήτημα της στέγασης είναι αναμφίβολα οι τιμές των ακινήτων. Το δ’ τρίμηνο του 2024 οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 6,6% ετησίως, με τις τιμές νέων διαμερισμάτων να αυξάνονται ακόμη περισσότερο (+9,1%). Η αγορά κατοικίας πλησιάζει ή και ξεπερνά τα ιστορικά υψηλά του 2008, καθιστώντας την απόκτηση κατοικίας απρόσιτη για πολλά νοικοκυριά. Τα ενοίκια, επίσης, ακολουθούν ανοδική πορεία. Ο σχετικός δείκτης για το α’ τρίμηνο του 2025 καταγράφηκε στο 109,7 – μία αύξηση σχεδόν 10 μονάδων σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Παρόλο που το επίπεδο των ενοικίων παραμένει κάτω από το ιστορικό υψηλό του 2011, η πίεση στους ενοικιαστές είναι αισθητή, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, όπου οι αυξήσεις τιμών είναι μεγαλύτερες.

Τράπεζες και Πολιτεία καλούνται να παίξουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των συνθηκών στέγασης, ιδίως των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων, καθώς η στέγαση αποτελεί ιερό δικαίωμα των πολιτών και η Πολιτεία οφείλει να βελτιώσει τις συνθήκες.

Διαβάστε ακόμη

Το υπερ – σύστημα PARE για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές ετοιμάζει η ΑΑΔΕ

ΕΕ: Μισό δισεκατομμύριο ευρώ «μαύρη τρύπα» από λαθρεμπόριο καυσίμων

Μενέλαος Τασόπουλος: Στα 100 εκατ. ευρώ ο πήχης για την Παπουτσάνης ως το 2028

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα