Το τελευταίο διάστημα δεν έχω συναντήσει έναν οδηγό ο οποίος δεν θα μου κάνει την πάνδημη, πια, παρατήρηση: «Είδες τις τιμές σε πετρέλαιο στη βενζίνη εδώ στην Ελλάδα;».
Είναι γεγονός πως οι τιμές του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές -ειδικά τις τελευταίες μέρες και μετά τις διαδοχικές μειώσεις της προηγούμενης εβδομάδας- σημειώνουν ράλι ανόδου, την επόμενη ημέρα δείχνουν σημάδια μικρής υποχώρησης και έπειτα κινούνται και πάλι ανοδικά! Σε γενικές γραμμές, πάντως, η τιμή του πετρελαίου, διεθνώς, φαίνεται να υποχωρεί.
Στην Ελλάδα, πάλι, οι τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου όχι μόνο δεν υποχωρούν, αλλά κινούνται ανοδικά. Αυτό δεν προκύπτει μόνο από τα παραδείγματα όσων οδηγών συναντώ, αλλά με βάση τα στοιχεία από το Παρατηρητήριο Τιμών του υπουργείου Ανάπτυξης. Ας μην πάμε μακριά, η μέση τιμή για την βενζίνη των 95 οκτανίων ήταν την 1η Μαρτίου στα 1,897 ευρώ το λίτρο, ενώ τη Δευτέρα 27 Μαρτίου ήταν 1,900 ευρώ. Αντίστοιχα, στο ίδιο χρονικό διάστημα, το diesel κίνησης ήταν στα 1,702 ευρώ το λίτρο και μετά υποχώρησε στα 1,664 ευρώ το λίτρο.
Την ίδια ακριβώς παρατήρηση για την τιμή των καυσίμων κάνει και ο Πρόεδρος των Βενζινοπωλών Αττικής, Νίκος Παπαγεωργίου, ο οποίος τόνισε αυτό που όλοι βλέπουμε: τον τελευταίο καιρό παρατηρείται αύξηση στην τιμή των καυσίμων και μια πτώση στην τιμή του πετρελαίου. Όπως ανέφερε ο κ. Παπαγεωργίου, μπορεί να υπάρχει πτώση στην τιμή του πετρελαίου brend, αλλά υπάρχει μια σαφής αύξηση της τιμής της βενζίνης. Μια αύξηση των 5 λεπτών το λίτρο, με προσέγγιση τα 2 ευρώ. Μάλιστα, στις νησιωτικές περιοχές έχει φτάσει στα 2 ευρώ, ενώ αναμένεται να τα ξεπεράσει. Το ίδιο, συνεχίζει ο ίδιος, αναμένεται και στην ηπειρωτική χώρα πριν από την έξοδο από τις αστικές πόλεις για το Πάσχα – όταν, δηλαδή, θα αυξηθεί και η κατανάλωση.
Αντίστοιχα, πάντα με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από το Παρατηρητήριο Τιμών του υπουργείου Ανάπτυξης, η Ελλάδα -με βάση τις τιμές της βενζίνης, μαζί με τους φόρους- είναι η 4η πιο ακριβή χώρα στην ΕΕ, ενώ χωρίς τους φόρους είναι μεταξύ των χωρών εκείνων που βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο, τόσο της Ευρωζώνης, όσο και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ακριβώς η ίδια εικόνα παρατηρείται και στην αγορά του diesel κίνησης. Οι τιμές εδώ δεν παρουσιάζουν τόσο έντονα ανοδική τάση, ωστόσο διατηρούνται σε επίπεδα κατά πολύ υψηλότερα από πολλές χώρες της Ευρωζώνης, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε κάθε περίπτωση πάνω από τον μέσο όρο.
Η επόμενη, λογική ερώτηση είναι η επόμενη: «Τι κάνει το κράτος για όλα αυτά;». Σε εξέλιξη βρίσκεται η μεγάλη έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την αγορά πετρελαιοειδών, είναι η απάντηση. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή έχει ξεκινήσει διαδικασία κανονιστικής παρέμβασης στον κλάδο από τα τέλη Νοεμβρίου του 2022, με βάση πορίσματα χαρτογράφησης της αγοράς και ενδείξεις για μη λειτουργία του ανταγωνισμού. Από τα μέχρι σήμερα πολύ πρώιμα ευρήματα της μελέτης, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη του φαινομένου ασυμμετρικής προσαρμογής στις τιμές στην ελληνική αγορά στο στάδιο της λιανικής εμπορίας (πρατήρια υγρών καυσίμων), καθώς σύμφωνα με προκαταρκτική ανάλυση των δημοσιευμένων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εβδομαδιαίων τιμών των καυσίμων (Oil Bulletin) επιβεβαιώνεται η ύπαρξη ασυμμετρίας στη μετακύλιση των τιμών των καυσίμων στην Ελλάδα. Σε απλά Ελληνικά, αυτή οδηγεί σε απώλεια μέρους του πλεονάσματος του καταναλωτή, καθώς ο καταναλωτής πληρώνει παραπάνω από το ποσό που πραγματικά θα πλήρωνε απουσία του εν λόγω φαινομένου. Η Επιτροπή συνεχίζει να αναζητά το εάν αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού ή σε άλλους παράγοντες που μπορεί να αφορούν τη ζήτηση, παρά την προσφορά.
Κάποιος μπορεί να σκεφτεί πολύ γρήγορα και να ρωτήσει «καλά, από τον Νοέμβριο του 2022 που ξεκίνησαν την έρευνα μέχρι σήμερα, πώς έχει προστατευθεί το σύνολο των καταναλωτών στην Ελλάδα και τι θα γίνει από εδώ και πέρα;». Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννης Λιανός, απαντά πως θα υπάρξει δημόσια διαβούλευση όπου θα συμμετάσχουν και οι εταιρείες για να αναφέρουν τις δικές τους απόψεις. Αμέσως μετά, σύμφωνα πάντα με τον Πρόεδρο, θα υπάρξει μια δεύτερη περίοδος, στην οποία θα καταλήξουν σε μέτρα, αλλά και μια δεύτερη δημόσια διαβούλευση. Αμέσως μετά, χωρίς να καθορίζεται πότε θα είναι αυτό, όλα αυτά θα ολοκληρωθούν με τις αποφάσεις της Επιτροπής. Ο ίδιος, δεν είναι καθόλου αισιόδοξος για την έκβαση: «Είναι σίγουρα μια διαδικασία που θα πάρει κάποιους μήνες».
Είναι βέβαιο πως αυτή η απάντηση δεν μας καθησυχάζει ούτε θα μας κάνει να βάλουμε λιγότερο βαθιά το χέρι στην τσέπη, θεωρείται σίγουρο πως μέσα στις εορτές του Πάσχα η αισχροκέρδεια στις τιμές των καυσίμων θα κάνει αναστάσιμο πάρτι. Καμιά παρηγορία δεν μπορεί να μας προσφέρει το γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η έρευνα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, αφού μέχρι τώρα δεν έχει αποδώσει κάποιο απτό αποτέλεσμα. Το φαινόμενο της ασυμμετρικής προσαρμογής των τιμών των καυσίμων σε μεταβολές του κόστους κτήσης προϊόντος μεταξύ των τριών σταδίων παραγωγής και διανομής (αναφερόμενο και ως φαινόμενο της «ρουκέτας και του φτερού» ή «Rockets & Feathers»), είναι εδώ και… ξεχειλώνει τις τσέπες των καταναλωτών. Δηλαδή, με απλά λόγια, όταν αυξάνονται οι διεθνείς τιμές αυξάνονται σαν ρουκέτα και οι τιμές στην αντλία, ενώ όταν οι διεθνείς τιμές πέφτουν, οι τιμές λιανικής πέφτουν σαν φτερό.
Και είναι από τις στιγμές εκείνες που σκέφτομαι ότι δεν θα ήθελα να έχω τόσες γνώσεις στα οικονομικά ούτε να κάνω ρεπορτάζ για θέματα που απασχολούν τους συμπολίτες μου, αλλά να είμαι, απλώς, ένας πρατηριούχος υγρών καυσίμων…