Ένα δίκτυο τάφρων το οποίο δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, έχει επιτρέψει στους αγρότες του χωριού Λετούρ στη νότια Ισπανία να φυτέψουν ελαιώνες, ντομάτες και κρεμμύδια σε μία από τις ξηρότερες περιοχές της Ευρώπης. Τώρα πια, όμως, η ξηρασία η οποία πλήττει τη Γηραιά Ήπειρο απειλεί και αυτή την μικρή «όαση» στην ηλιόλουστη μεσογειακή χώρα.
Το δίκτυο έχει αντέξει αιώνες αλλά οι περίπου 200 κάτοικοι του μικρού χωριού έχουν αρχίσει να ανησυχούν, αφού τα επίπεδα των υδάτων των τεράστιων φραγμάτων της χώρας έχουν αγγίξει ιστορικό χαμηλό, ενώ τα κανάλια τα οποία κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του ‘70 έχουν αρχίσει να στερεύουν.
Ακραίες καιρικές συνθήκες
Εάν η ξηρασία συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα, ο ελαιοπαραγωγός Λουίς Λόπεζ ανησυχεί πως οι μεγάλες, βιομηχανικές φάρμες θα χρησιμοποιήσουν το ελάχιστο ύδωρ για την καλλιέργεια μαρουλιών και καρπουζιών τα οποία χρειάζονται μεγάλες ποσότητες νερού, περιορίζοντας την πρόσβαση στην μικρή κοινότητα των ντόπιων παραγωγών.
«Νιώθω σαν να είμαστε το μικρό γαλατικό χωριό του Αστερίξ», τόνισε ο Λόπεζ, προσθέτοντας πως «όταν οι μεγάλες φάρμες αυτές σταματήσουν να έχουν πρόσβαση στο νερό τους, θα έρθουν να κλέψουν το δικό μας».
Η Ισπανία η οποία φιλοξενεί τη μόνη έρημο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα ξηρασίας. Εκτός από την σκόνη της Σαχάρας, η τοποθεσία της σημαίνει πως τα αφρικανικά θερμά μέτωπα περνούν τη Μεσόγειο και καταλήγουν να προκαλούν λειψυδρία στα νότια της χώρας. Ο πόλεμος του νερού στo Λετούρ αποτελεί ένα είδος μικρόκοσμου όσον αφορά τη γενικότερη ευρωπαϊκή κατάσταση.
«Η Ισπανία πρόκειται για “περιβόλι” της Ευρώπης. H έλλειψη ύδρευσης και καλλιεργειών στην περιοχή αποτελεί ζήτημα επιβίωσης όλων μας», τόνισε η αναλυτής του Centre Scientifique de Monaco, Ναταλί Χίλμι, προσθέτοντας πως «παράλληλα, το πρόβλημα γίνεται και οικονομικό, αφού αυξάνονται οι τιμές των τροφίμων».
Οι πολυετείς περίοδοι ξηρασίας μπορεί να είναι καταστροφικοί αφού τομείς όπως αυτός της γεωργίας δεν έχουν την ευκαιρία ανάκαμψης, οπότε οι επιπτώσεις αυξάνονται γεωμετρικά. Η παραγωγή ισπανικού ελαιόλαδου, το οποίο αποτελεί το 45% της παγκόσμιας προσφοράς, θα μειωθεί στο 50% τη φετινή σεζόν, ενώ σιτηρά όπως σιτάρι και κριθάρι θα καταγράψουν μείωση της τάξης του 60%, σύμφωνα με τον επικεφαλής του γκρουπ Cooperativas Agro-alimentarias de España, Γκαμπριέλ Τρενζάντο.
H κατάσταση σε άλλη σημεία της Γηραιάς Ηπείρου είναι λίγο καλύτερη, όπου οι σοδειές σιτηρών αναμένεται να ανακάμψουν κατά 7% σε σχέση με την περσινή σεζόν. Η βροχόπτωση στη Γαλλία έχει βελτιωθεί μετά από τον σχετικά ξηρό χειμώνα ενώ τα επίπεδα σίτου βρίσκονται σε υψηλό δεκαετίας. Σε μερικές περιοχές, μάλιστα, υπάρχουν υπερβολικές βροχοπτώσεις, με τη σπορά κριθαριού και ζαχαρότευτλων στη Γερμανία να έχει καθυστερήσει.
Οι Ευρωπαίοι αγρότες δεν καλούνται να αντιμετωπίσουν μόνο την ξηρασία αλλά και τα υπόλοιπα ακραία καιρικά φαινόμενα. Πέρυσι, η Ισπανία είχε βιώσει μία περίοδο ξηρασίας παρόμοια με αυτή του φετινού Απριλίου μέχρι τη στιγμή που η καταιγίδα «Σίριλ» προκάλεσε απότομη πτώση των θερμοκρασιών και οδήγησε σε απώλειες εκατομμυρίων ευρώ για τους παραγωγούς καρπών και φρούτων.
Απειλή για το οικοσύστημα
Οι προσπάθειες της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν μπορούν να συγκριθούν με τον ρυθμό επιδείνωσης των ακραίων καιρικών συνθηκών. Η Γηραιά Ήπειρος έχει καταγράψει σχεδόν υπερδιπλάσια αύξηση των θερμοκρασιών της σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σύμφωνα με την Παγκόσμια Μετεωρολογική Υπηρεσία, με τις οικονομικές πληγές να είναι ιδιαίτερα αισθητές.
Οι χαμηλές στάθμες των ευρωπαϊκών ποταμών έχουν ήδη προκαλέσει οικονομικές ζημίες δισεκατομμυρίων λόγω των προβλημάτων στη μεταφορά φορτίων. Έχουν, επίσης, προκαλέσει προβλήματα και στην ηλεκτροπαραγωγή μέσω υδροηλεκτρικών και πυρηνικών μονάδων ενέργειας, επιδεινώνοντας την ενεργειακή κρίση η οποία προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και την κρίση του κόστους διαβίωσης.
Η μειωμένη ροή υδάτων στις λίμνες και τις θάλασσες της Ευρώπης απειλεί, παράλληλα, το γενικότερο οικοσύστημα αφού προκαλεί αύξηση των θερμοκρασιών των θαλασσών, σύμφωνα με την Copernicus Climate Change Service. Εκτός αυτού, η ξηρασία οδηγεί και σε δραματική αύξηση των πυρκαγιών, οι οποίες μόνο πέρυσι κατέκαυσαν χιλιάδες στρέμματα ευρωπαϊκών δασικών εκτάσεων.
Πρόκειται για το δεύτερο συνεχόμενο έτος ξηρασίας της νοτιοανατολικής περιοχής της Ευρώπης, με το κύμα καύσωνα να έχει ξεκινήσει τρεις μήνες πριν την συνηθισμένη καλοκαιρινή περίοδο. Στις Άλπεις, τα επίπεδα χιονοπτώσεων τα οποία έχουν άμεση σχέση με τα επίπεδα υδάτων της Γαλλίας και της Ιταλίας είναι τα χαμηλότερα εδώ και μία δεκαετία, αυξάνοντας την πιθανότητα λειψυδρίας. Η Γερμανία και η Βρετανία έχουν, παράλληλα, αντιμετωπίσει ακραία καιρικά φαινόμενα απροσδόκητων βροχοπτώσεων ή έλλειψης αυτών.
Οι αλλαγές των καιρικών συνθηκών συμπλέουν με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων για υψηλότερες θερμοκρασίες και μειωμένη βροχόπτωση, σύμφωνα με τον αναλυτή του Joint Research Center της Κομισιόν, Αντρέα Τορέτι. Αυτό το επίπεδο ξηρασίας, όμως, δεν αναμενόταν μέχρι το 2043. Ο Τορέτι, σύμφωνα με το Bloomberg, υπογράμμισε πως «εάν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, αναμένουμε πως το φαινόμενο της ξηρασίας αυτό θα γίνει κάτι το ετήσιο».
Πολιτικό ζήτημα
Στην Ιταλία, όπου η έλλειψη βροχοπτώσεων πλήττει την αγροτική «καρδιά» της χώρας, η κρίση έχει μετατραπεί σε κύριο θέμα της κυβερνητικής ατζέντας. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι, έχει ήδη δημιουργήσει μία ειδική ομάδα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η Γαλλία, από την πλευρά της, έχει θέσει νέους στόχους μείωσης της κατανάλωσης νερού κατά 10% μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
«Η περσινή ξηρασία ήταν κάτι το πρωτοφανές σε σχέση με αυτά στα οποία είχαμε συνηθίσει αλλά δε θα παραμείνει πρωτοφανές σε σχέση με αυτά στα οποία θα πρέπει να συνηθίσουμε από εδώ και στο εξής», τόνισε χαρακτηριστικά ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε πρόσφατη ομιλία του.
Η ισπανική κυβέρνηση προσπαθεί να ανακαλύψει λύσεις. Παρά τα δισεκατομμύρια με τα οποία έχει χρηματοδοτήσει τη βελτίωση των υποδομών ύδρευσής της τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η μειωμένη κατά 19% βροχόπτωση έχει αφήσει τις δεξαμενές της στο 50% της πληρότητάς τους. Τα προτεινόμενα νέα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος θα κοστίσουν 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η κυβέρνηση πρόκειται, επίσης, να περιορίσει και το ποσοστό των υδάτινων πόρων που χρησιμοποιούνται για τις καλλιέργειες. Η απόφαση αυτή έχει προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση των αγροτών και έχει ενισχύσει το προεκλογικό αφήγημα της συντηρητικής αντιπολίτευσης.
Ο πόλεμος του νερού
Ο ανταγωνισμός για το νερό στη Ισπανία έχει ήδη δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ των διαφορετικών αγροτικών γκρουπ, περιβαλλοντικών οργανώσεων, πολιτικών παρατάξεων και λόμπι επιχειρηματικών συμφερόντων.
Οι κόντρες αυτές είναι προφανείς στην περιοχή της Αλμερία δύο ώρες νοτιότερα του χωριού Λετούρ, όπου κάποτε γυρίζονταν τα πασίγνωστα spaghetti westerns της Τσινετσιτά. Τέσσερις δεκαετίες μετά από την κατασκευή 300 χιλιομέτρων καναλιών και αγωγών ύδρευσης, η γόνιμη γη της Αλμερία υποστηρίζει τόσα θερμοκήπια που το «δάσος» του πλαστικού φαίνεται ακόμα και από το διάστημα. Η περιοχή έχει μετατραπεί στο επίκεντρο της παραγωγής των ισπανικών φρούτων και λαχανικών συνολικής αξίας 18 δισ. ευρώ, το οποίο αποτελεί και «πηγή» των γεωργικών προϊόντων αυτών για πληθώρα σούπερ μάρκετ της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Η κατασκευή των υποδομών αυτών, όμως, δεν έχει καταφέρει να προστατεύσει την Αλμερία από την ξηρασία. Στην πόλη Πουλπί, οι μεγάλες φάρμες έχουν αναγκαστεί να περιορίσουν την καλλιεργήσιμη γη τους, να αγοράσουν νερό από άλλες περιοχές και να επενδύσουν στην ενοικίαση διαφορετικών καλλιεργιών στον ισπανικό βορά για την αντιστάθμιση της έλλειψης παραγωγής τους.
Οι αγρότες της πόλης έχουν αντιδράσει σφοδρά εναντίον της απόφασης της κυβέρνησης για τη μείωση της ροής υδάτων. Σύμφωνα με το στέλεχος τοπικής φάρμας, «χωρίς νερό, η Αλμερία θα γυρίσει πίσω δεκαετίες ολόκληρες. Πρέπει να έχουμε πρόσβαση σε νερό έτσι ώστε να θρέψουμε τη χώρα». Οι αντιδράσεις αυτές έχουν επεκταθεί και στις περιοχές της Βαλένθια και της Μούρθια, όπου ένα επιχειρηματικό λόμπι έχει προειδοποιήσει πως οι αποφάσεις της κυβέρνησης θα κοστίσουν 15.000 θέσεις εργασίας και 6 δισ. ευρώ.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, όμως, υπογραμμίζουν πως οι ισπανοί αγρότες δεν έχουν μάθει το μάθημά τους. Αρπάζοντας τη γη των μικρότερων αγροτών, οι μεγάλες φάρμες προχώρησαν στην παράνομη εκσκαφή πηγαδιών έτσι ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στα υπόγεια ύδατα, ενώ συνεχίζουν την εκβιομηχανισμένη καλλιέργεια.
Διαβάστε ακόμη
Κέντρο Αθηνών: «Τραγουδάει» ξανά στην πλατφόρμα με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς (pic)
Εξοικονόμηση ενέργειας: Μπαράζ με επιδοτήσεις άνω του €1 δισ. για νέους, νοικοκυριά και επιχειρήσεις
«Χρυσάφι» στον Αστέρα Βουλιαγμένης βρήκαν οι Άραβες επενδυτές
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ