Παραδεχτείτε το: Όταν μάθατε ότι το τζακπότ στη διάσημη λοταρία Powerball των ΗΠΑ έδωσε σε έναν υπερτυχερό 2,04 δισεκατομμύρια δολάρια, σκεφτήκατε τι θα μπορούσατε να πάρετε αν κερδίζατε αυτά τα χρήματα. Ένα megayacht; Ένα Lear jet; Μια one-off Bugatti; Μια έπαυλη που θα «στολίζατε» με μοναδικά έργα τέχνης; Ένα Rolex Daytona υπογεγραμμένο από τον Paul Newman; Τα οστά ενός T-Rex; Όλα αυτά μαζί και ακόμα παραπάνω; Σκεφτείτε τώρα την ώρα που τελειώνει το… πάρτι. Αλήθεια, πόσο γρήγορα μπορεί να χρεοκοπήσει ένας δισεκατομμυριούχος;
Για τον μέσο εργαζόμενο, φαντάζει αστεία η παραπάνω πρόταση. Ωστόσο τα πράγματα σοβαρεύουν όταν στη συζήτηση προστεθούν οι παράγοντες «εφορία», «αποτυχημένες επενδύσεις» και… δανεικά. Αυτοί οι παράγοντες, με μερικούς ακόμα, έχουν κάνει μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που κέρδισαν γιγαντίαια ποσά σε τυχερά παιχνίδια, ή τα κληρονόμησαν από τις προηγούμενες γενιές, να ζήσουν τον εφιάλτη της χρεοκοπίας. Της εμπειρίας να βρίσκεται κανείς με… τίποτα, ενώ λίγο πριν ήταν κάτοχος μιας γιγαντιαίας περιουσίας.
«Ανεμομαζέματα, διαβολοσκορπίσματα», λέει ο λαός και δεν έχει άδικο. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό, όσοι κερδίζουν τεράστια ποσά σε λαχεία/λοταρίες και συναφή παίγνια, τα χάνουν. Τουλάχιστον σε ένα μεγάλο ποσοστό. Μελέτη των οικονομολόγων Γκουίντο Ιμπένς και Μπρους Σέισερντοτ και του στατιστικολόγου Ντόναλντ Ρούμπιν (“Estimating the Effect of Unearned Income on Labor Earnings, Savings, and Consumption: Evidence from a Survey of Lottery Players”, 2001), έδειξε ότι το παραπάνω ρητό δεν είναι τυχαίο, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να ξοδεύουν τα χρήματα που κέρδισαν απρόσμενα. Και καταγράφοντας, στη μελέτη τους, το πώς «έφτιαξε η ζωή» των νικητών τυχερών παιχνιδιών, περίπου 10 χρόνια αφότου κέρδισαν μεγάλα ποσά, διαπίστωσαν πως τους είχαν μείνει μόλις 16 σεντς για κάθε δολάρια που κέρδισαν.
Η εξήγηση είναι απλή: Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που κερδίζουν τα ποσά, δεν έχουν τη λεγόμενη κουλτούρα του χρήματος. Δεν γνωρίζουν δηλαδή πώς να τα διαχειριστούν, εμπιστεύονται λάθος πρόσωπα, κάνουν επενδύσεις οι οποίες δεν αποδίδουν καθόλου. «Και μόνο αγοράζοντας λαχεία λοταρίας, αποκαλύπτουν μια συμπεριφορά ρίσκου, η οποία διαφέρει από αυτή του ευρέως πληθυσμού». Εξάλλου, σε περίπτωση που πρόκειται για ανθρώπους ιδιαίτερα χαμηλού εισοδήματος, ένα μεγάλο μέρος των κερδισμένων ξοδεύεται σε αναψυχή και διασκέδαση.
Αυτοί που κέρδισαν εκατομμύρια και βρέθηκαν στον άσο
Η πιο χαρακτηριστική και ακραία περίπτωση είναι αυτή του Βρετανού Μάικλ Κάρολο, ο οποίος το 2002, με έναν λαχνό αξίας 1 λίρας, κέρδισε περίπου 11 εκατομμύρια. Αυτό το ποσό, το εξαϋλωσε -κυριολεκτικά- μέσα σε μια δεκαετία. Πώς τα «διαχειρίστηκε»; Τις πρώτες ημέρες μετά την είσπραξη, πήρε διαζύγιο από την -επτά μηνών τότε- σύζυγό του. Από τα 11 εκατομμύρια, αφαίρεσε 5 εκατομμύρια λίρες που τις μοίρασε στη μητέρα του, τη θεία του, την -πρώην πλέον- σύζυγό του και την -επίσης πρώην, πια- πεθερά του.
Από τα υπόλοιπα 6 εκατομμύρια, επένδυσε 450.000 σε μια έπαυλη και δύο άλλα ακίνητα. Αγόραζε επίσης, πολυτελή αυτοκίνητα για τις μετακινήσεις του. Και, από εκεί και πέρα, άρχισε τον έκλυτο βίο. Ατέλειωτες διακοπές, με φίλους του, αλκοόλ, ναρκωτικά και «καταθέσεις» σε οίκους ανοχής. Αναγκαστικές «καταθέσεις» έκανε επίσης και στο βρετανικό Δημόσιο, καθώς κατέληξε περισσότερες από 30 φορές ενώπιον της Δικαιοσύνης.
Δέκα χρόνια αργότερα, τα είχε χάσει κυριολεκτικά όλα. Η έπαυλη, λόγω ελλιπούς συντήρησης, πουλήθηκε στην τιμή… αποθήκης, ενώ τα άλλα δύο ακίνητα τα έχασε λόγω χρεών. Αναγκάστηκε να δανειστεί από φίλους και συγγενείς και να ζητήσει δουλειά σε ένα μαγαζί με καυσόξυλα. Και, σύντομα, να μετακομίσει στη Σκωτία, όπου νοίκιασε ένα μικρό σπίτι κοντά στο εργοστάσιο μπισκότων που δούλευε, μιας και δεν είχε αυτοκίνητο. Με τα πόδια πήγαινε και στο σφαγείο που έπιασε δουλειά αργότερα και, ως σήμερα εργάζεται ως ανθρακωρύχος επτά ημέρες την εβδομάδα.
Η νεότερη νικήτρια της βρετανικής λοταρίας, Κάλι Ρότζερς, κέρδισε 2 εκατομμύρια λίρες και, αντί να φτιάξει, κατέστρεψε τη ζωή της. Ξόδευε αφειδώς χρήματα σε ρούχα, αυτοκίνητα, ταξίδια, ναρκωτικά, ενώ δάνειζε σε φίλους και γνωστούς. Και, για να διασφαλίσει ότι δεν θα ξέμενε ποτέ από χρήματα, επένδυε σε ακίνητα. Όμως δεν υπολόγιζε τους φόρους που έπρεπε να πληρώνει γι’ αυτά. «Αγόραζα σπίτια μη έχοντας ιδέα για τις ευθύνες που απορρέουν από μια επένδυση. Δεν ήξεραν καν πώς να πληρώσω έναν φόρο. Τα δε δανεικά που έδινα, ήταν αμέτρητα. Βρήκα παλιά μπλοκ επιταγών και δε μπορώ να πιστέψω τις επιταγές που είχα δώσει τότε σε άσχετους ανθρώπους», εξομολογείται.
Λιγότερο από μια δεκαετία αργότερα, η Ρότζερς ήταν τοξικοεξαρτημένη, χωρίς χρήματα, με χρέη, με τρία παιδιά, ένα εκ των οποίων με βαριά αναπηρία και σε πλήρη απόγνωση. Έτσι, έκανε δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Αφού τα έχασε όλα μα όλα, σήμερα μένει σε ένα διαμέρισμα που νοικιάζει για 400 λίρες το μήνα, εργάζεται σε ένα κατάστημα με καλλυντικά και ανησυχεί που δεν μπορεί να φροντίσει το άρρωστο παιδί της. Παρόλα αυτά, λέει πως δε φταίει: «Ναι, δεν αντιμετώπισα σωστά τα χρήματα. Όμως δεν τα έφαγα μέσα σε έναν χρόνο, αλλά σε περισσότερα από εννέα. Ο τελευταίος νικητής της λοταρίας ξόδεψε τα 9,7 εκατομμύρια λίρες που κέρδισε σε πολύ λιγότερο χρόνο από εμένα. Άλλωστε είχα και έξοδα διαβίωσης, ενώ δεν μπορούσα να δουλέψω εξαιτίας όλης της προσοχής που είχα πάνω μου. Αλλά αυτό οι άνθρωποι που με κρίνουν, δεν το καταλαβαίνουν. Τουλάχιστον σήμερα που δεν έχω όλα αυτά τα λεφτά, είμαι πιο ευτυχισμένη».
Χαρακτηριστικό επίσης είναι το παράδειγμα του Κόλιν Γουάριν και της συζύγου του, Κρίστεν. Το ζευγάρι κέρδισε το τζακπότ στο Τζόκερ της Σκωτίας, πριν από 10 χρόνια, βάζοντας στον τραπεζικό τους λογαριασμό 45 εκατομμύρια ευρώ εν μία νυκτί. Ο Κόλιν, ο οποίος δούλευε ως καμεραμάν στο κανάλι STV της χώρας, με έναν βασικό μισθό, όταν «έπιασε την καλή», άρχισε την καλή ζωή. Την πολύ καλή ζωή.
Αγόρασε έναν πύργο στη Σκωτία και ένα σπορ, πολυτελές αυτοκίνητο. Το αυτοκίνητο το άλλαζε κυριολεκτικά κάθε εβδομάδα. Επένδυσε επίσης μεγάλα ποσά, στην αγαπημένη του ομάδα, Partick Thistle. Έφτασε να ξοδεύει, κατά μέσο όρο, 130.000 ευρώ την εβδομάδα. Όμως τα πράγματα πήγαν διαφορετικά απ’ ό,τι φανταζόταν. Τα χρήματα έφυγαν γρηγορότερα απ’ ό,τι περίμενε. Η ομάδα στην οποία επένδυσε δεν πήγε καλά, η αξία του πύργου του υποτιμήθηκε και το τελευταίο αυτοκίνητό του, το ίδιο. Σε οκτώ χρόνια, από τα 180 εκατομμύρια, είχαν απομείνει 45 για να πορευθεί η χήρα του, καθώς ο Κόλιν έφυγε από τη ζωή.
Τι μπορείς να αγοράσεις με 2 δισεκατομμύρια
Άλλο, θα πει κανείς, να κερδίζει κανείς μερικά εκατομμύρια ευρώ και άλλο 2 δισεκατομμύρια. Μπορεί να αγοράσει με αυτά τα λεφτά, τις ακριβότερες απολαύσεις του πλανήτη. Ας δούμε συνοπτικά τι μπορεί να αγοράσει.
Ένα σπίτι με 240 υπνοδωμάτια και 535 δωμάτια
Όρεξη να ψάξει να έχει κανείς και μπορεί να βρει ακριβά, αλλά πραγματικά ακριβά σπίτια. Έστω και αν δεν φτάνουν για να αγοράσει το παλάτι του Μπάκιγχαμ (η αξία του υπολογίζεται στα 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ), μπορεί να πλησιάσει το μεγαλύτερο σπίτι του πλανήτη, το οποίο έχει 240 υπνοδωμάτια και 535 δωμάτια άλλων χρήσεων.
Με ακριβώς δύο δισεκατομμύρια, μπορεί να αγοράσει το «φτωχικό» του Ινδού μεγιστάνα των πετρελαίων Μουκες Αμπάνι, που ονομάζεται “Antilia” -ως αναγραμματισμός της Ατλαντίδας, επειδή μπορεί να αντέξει στον πλέον καταστροφικό σεισμό. To σπίτι των 38.000 τ.μ. είναι ένας απίστευτης πολυτέλειας 27όροφος πύργος. Έχει εξαόροφο πάρκινγκ, σινεμά, παγωτατζίδικο και δωμάτιο στο οποίο… χιονίζει, για τις πιο ζεστές μέρες του καλοκαιριού.
Για κάτι πιο… ελληνικό (αν υποθέσουμε ότι δεν θέλετε κάποιο δικό σας νησί, όπως τον Σκορπιό), το ακριβότερο σπίτι που έχει πουληθεί στη χώρα μας, βρίσκεται στο Πόρτο Χέλι και άλλαξε χέρια για 23 εκατομμύρια ευρώ. Ανήκε στην οικογένεια που δημιούργησε την Pitsos, βρίσκεται σε έκταση 18.000 τ.μ., έχει οικία 569 τμ, τρεις ιδιωτικές παραλίες, δικό του δάσος και πολλά ακόμα.
Reality check: Ο ΕΝΦΙΑ θα είναι ο μικρότερος μπελάς σας. Φόροι, έξοδα καθαρισμού και συντήρησης, λογαριασμοί ρεύματος και νερού καθώς και εργατικά κόστη για να παραμείνει το σπίτι… σπίτι, θα στραγγίξουν τον τραπεζικό σας λογαριασμό.
Ένα megayacht με δικό του υποβρύχιο
Μην παίρνετε πολύ φόρα: Το ακριβότερο γιοτ του κόσμου, το History Supreme που ανηκει σε Μαλαισιανό επιχειρηματία έχει χρησιμοποιήσει για την εξωτερική του διακόσμηση έναν τόνο ατόφιου χρυσού και πλατίνας, ενά αληθινό κόκκαλο από δεινόσαυρο T-Rex και έναν τοίχο από πέτρα μετεωρίτη. Γι’ αυτό κοστίζει 4,8 δισεκατ. δολάρια.
Μπορείτε ωστόσο να αδράξετε την ευκαιρία και να βγάλετε από τη δύσκολη θέση τον Ρώσο μεγιστάνα Ρομάν Αμπράμοβιτς. Και να τον βοηθήσετε να «ξεφορτωθεί», δίνοντάς του «μόλις» 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, την υπερπολυτελή, γιγαντιαία θαλαμηγό του, Eclipse. Το δεύτερο μεγαλύτερο γιοτ του κόσμου διαθέτει 24 καμπίνες φιλοξενίας, δύο γιγαντιαίες πισίνες, αμέτρητα τζακούζι, μια ντισκοτέκ, τρία μικρότερα σκάφη, πάρκινγκ, δύο ελικοδρόμια και ελικόπτερα καθώς και ένα υποβρύχιο που βουτάει ως τα 50 μέτρα. Έχει επίσης θωράκιση και ειδικό ραντάρ εντοπισμού πυραύλων.
Reality check: Και εδώ, οι φόροι είναι ο μικρότερος πονοκέφαλός σας. Το σκάφος χρειάζεται πλήρωμα (δηλαδή μισθούς), χρειάζεται καύσιμα (αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για κάθε γέμισμα) και συντήρηση από εξειδικευμένα συνεργεία που κοστίζουν. Και κοστίζουν ακριβά. Προσθέστε και τα τέλη ελλιμενισμού ενός σκάφους που είναι μεγαλύτερο από την πολυκατοικία που μένατε και έχετε τη συνταγή καταστροφής.
Μια συλλογή αυτοκινήτων (ή μια μικρή αυτοκινητοβιομηχανία)
Αυτοκίνητο που να κοστίζει ένα ή δύο δισεκατομμύρια ευρώ, δεν υπάρχει, ή τουλάχιστον όχι ακόμα. Υπάρχουν όμως συλλογές -κάποιες εκ των οποίων ανήκουν σε Έλληνες εφοπλιστές- οι οποίες αγγίζουν αυτό το κόστος. Το πιο ακριβό καινούριο αυτοκίνητο που μπορείτε να αγοράσετε είναι η Rolls- Royce Boat Tail (περίπου 50 εκατ. ευρώ) και το δεύτερο πιο ακριβό, η Bugatti La Voiture Noire (περίπου 20 εκατ. ευρώ).
Σε μεταχειρισμένο, το πιο ακριβό αυτοκίνητο που έχει πουληθεί ποτέ, είναι μια Mercedes-Benz 300 SLR Gullwing Uhlenhaut του 1955 (μάλιστα υπήρχε και στην Ελλάδα μία, εγκαταλελειμένη σε επαρχιακό υπόγειο), που έπιασε τα 142,5 εκατ. ευρώ σε δημοπρασία. Και έσπασε το ρεκόρ των 70 εκατ. ευρώ που είχε δώσει ο Γερμανός συλλέκτης Ντέιβιντ ΜακΝήλ για να αγοράσει μια Ferrari 250 GTO του 1963. Ωστόσο, εάν αυτά δεν σας ικανοποιούν, μπορείτε να κάνετε το «λάθος» (ο ίδιος το είχε χαρακτηρίσει έτσι) που είχε κάνει κάποτε ο εφοπλιστής Πήτερ Λιβανός και να αγοράσετε μια αυτοκινητοβιομηχανία. Και να κάνετε και εσείς αυτό το μυθικό διάλογο: «Ξέρεις, αγόρασα την Aston Martin». «Αλήθεια, ποιο μοντέλο;». «Δεν κατάλαβες. Αγόρασα ολόκληρη την Aston Martin». Εντάξει, ίσως να μη φτάνουν τα 2 δισ. για την Aston Martin, όμως σίγουρα εξαγοράζετε κάποια μικρότερη, νεόκοπη wannabe Tesla.
Reality check: Μια συλλογή αυτοκινήτων χρειάζεται εξειδικευμένη ομάδα για τη σχολαστική συντήρησή της, ακόμα και μακρά αποθήκευση σε ιδανικές συνθήκες υγρασίας, φωτισμού και θερμοκρασίας, αν δεν θέλετε να χάσει την αξία της. Μια αυτοκινητοβιομηχανία, από την άλλη, χρειάζεται διαρκείς επενδύσεις σε R&D εάν δεν θέλετε να της βάλετε λουκέτο και να αναρωτιέστε γιατί κανείς δεν αγόραζε τα αυτοκίνητα που «φτιάχνατε».
Εισιτήριο για τους… αιθέρες
Με δύο δισεκατομμύρια ευρώ, μπορείτε να βλέπετε τον κόσμο αφ’ υψηλού. Κυριολεκτικά. Μπορείτε να αγοράσετε το ακριβότερο αεροσκάφος του κόσμου, το Air Force One από τον πρόεδρο Μπάιντεν (ενδεχομένως να αρνηθεί να σας το πουλήσει) για 600 εκατομμύρια, ή να φτιάξετε μια κόπια του ειδικά διασκευασμένου για τον πρίγκιπα της Σ. Αραβίας Αλ Ουαλίντ Μπιν Ταλάλ Αλ-Σαούντ, ιπτάμενου παλατιού Airbus A380 για επίσης 600 εκατ. δολάρια.
Ή, εναλλακτικά μπορείτε να δώσετε από 50 εκατ. δολάρια ώστε να κλείσετε από μια θέση για εσάς και τους αγαπημένους σας σε ένα ταξίδι της Virgin Galactic που θα σας πάει στο διάστημα και θα σας βάλει σε τροχιά πάνω από τη Γη.
Reality check: Φόροι αεροδρομίου, κόστος καυσίμου και πτήσης, σχολαστικές συντηρήσεις, τρομακτικά ταχύ depreciation για κάθε μέρα που δεν πετά, κάνει ένα αεροπλάνο μια επένδυση πολύ ακριβότερη από όσο δείχνει.
Διαβάστε ακόμη
Foster + Partners: Το αρχιτεκτονικό team πίσω από το «ELLINIKON» θαύμα (pics)