Η λειτουργία του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Nord Stram 2 βρίσκεται στο επίκεντρο της έντασης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και, ανάλογα με ποιον ρωτά κανείς, είναι είτε ένας βιώσιμος τρόπος για την ενεργειακή εξασφάλιση της Ευρώπης ή ένα μέσο για έναν ρωσικό υβριδικό πόλεμο.
Οσο διαρκούσε η κατασκευή του, οι Γερμανοί επιχειρούσαν να υποβαθμίσουν τις επικρίσεις για το έργο, ωστόσο παραμένουν οι ανησυχίες για την ασφάλεια και τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Τι είναι ο Nord Stream 2;
Είναι ένας αγωγός που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Ο νέος αγωγός περνά δίπλα από τον ήδη ολοκληρωμένο Nord Stream και θα διπλασιάσει την ποσότητα αερίου που θα μεταφέρει μέσω της Βαλτικής, στα 110 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο.
Πρόθεση είναι ο αγωγός να παρέχει στην Ευρώπη επαρκή ποσότητα φυσικού αερίου και να δίνει στη Ρωσία πιο άμεση πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου. Ωστόσο, την ώρα που η ένταση μεταξύ Ρωσίας – Δύσης φτάνει στο χειρότερο σημείο εδώ και δεκαετίες, πολλοί είναι σκεπτικοί για την αμιγώς οικονομική διάσταση του πρότζεκτ.
Η γερμανική εξάρτηση
Η Γερμανία βρίσκεται σε επισφαλή θέση. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν την κινητήρια δύναμη της γερμανικής οικονομίας, ωστόσο η χώρα παράγει πολύ χαμηλή ποσότητα ενέργειας εντός συνόρων και εξαρτάται κατά 98% από τις εισαγωγές πετρελαίου και κατά 92% από τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Ως το 2015, η Ρωσία προμήθευε ήδη το περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο (40% και 35%), οπότε δεν αποτελεί έκπληξη ότι τα σχέδια να αυξηθεί η παρουσία της Ρωσίας έγιναν δεκτά με εχθρότητα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η βασική ανησυχία εστιάζει γύρω από την εξάρτηση της Γερμανίας από την ενέργεια της Ρωσίας, γεγονός που μπορεί να την κάνει επιρρεπή στην εκμετάλλευση και ακόμα πιο ευάλωτη σε έξωθεν παρεμβάσεις.
Το Κογκρέσο των ΗΠΑ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο παρελθόν ενέκριναν ψηφίσματα που ζητούσαν τον τερματισμό της κατασκευής του αγωγού, αναφέροντας τη ρωσική εξάρτηση ως απειλή για την κοινή αγορά και τα στρατηγικά συμφέροντα της ΕΕ.
Η Γερμανία, που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου της Ευρώπης, έχει κάνει προσπάθειες να υποβαθμίσει τη σημασία της ρωσικής ενέργειας για την ασφάλεια του έθνους. Εξάλλου στο παρελθόν, η τότε υπουργός Άμυνας και νυν πρόεδρος της Κομσιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε δηλώσει παλιότερα στο CNBC ότι η χώρα δεν ανησυχεί πολύ για τους κινδύνους αναφορικά με την ασφάλεια, υποστηρίζοντας ότι θα διαφοροποιήσει επαρκώς τις εισαγωγές της.
Η ουκρανική απομόνωση
Από τότε που κέρδισε την ανεξαρτησία της στα τέλη του Ψυχρού Πολέμου, η Ουκρανία ήταν θεματοφύλακας της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Το 2017, περίπου το 40% της συνολικής παροχής φυσικού αερίου της Ευρώπης προερχόταν από ρωσικές εταιρείες μέσω ουκρανικού εδάφους, με τέλη διέλευσης που παρείχαν στο Κίεβο περίπου 2 με 3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Το γεγονός αυτό καθιστά την Ουκρανία πολύ σημαντική γεωπολιτικά, οπότε οι προσπάθειες να παρακάμψουν το πρώην σοβιετικό κράτος με αυτόν τον νέο αγωγό στη Βαλτική, σήμανε συναγερμό.
Πολλοί φοβούνται ότι η Ρωσία προσπαθεί εσκεμμένα να απογυμνώσει τη χώρα από το στρατηγικό της πλεονέκτημα. Το τέλος της μεταφοράς αερίου μπορεί να μειώσει το ουκρανικό ΑΕΠ έως και κατά 3%. Στο μεταξύ, η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, αποτελεί μια υπενθύμιση σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της απομόνωσης από την Ευρώπη.
Ενώ η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι επέμειναν ότι το φυσικό αέριο πρέπει να συνεχίσει να ρέει μέσω της Ουκρανίας, δεν έχουν γίνει ρυθμίσεις και η Ρωσία δεν εξέφρασε επιφυλάξεις σχετικά με τις προθέσεις της να περιορίσει τις προμήθειες φυσικού αερίου μόλις ολοκληρωνόταν ο νέος αγωγός.
Ο αγωγός είναι πάντως λιγότερο σημαντικός από οικονομική άποψη, επειδή η εξαγωγή πετρελαίου είναι πολύ μεγαλύτερος παράγοντας στην εξαγωγική οικονομία της Ρωσίας.
Τι θα χάσει η Ρωσία αν δεν λειτουργήσει ο Nord Stream 2
Ωστόσο, χωρίς τον Nord Stream 2 θα χαθεί ένας σημαντικός μοχλός για την ανάπτυξη των νέων κοιτασμάτων στη Ρωσία. «Ο αγωγός δεν λειτουργεί ακόμη, πράγμα που σημαίνει ότι είναι διαπραγματευτικό χαρτί για τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους μας, όχι για τη Ρωσία», λέει ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν. Πέρα από τις προφανείς γεωπολιτικές αντιπαλότητες, το ερώτημα που απασχολεί τους Ευρωπαίους είναι ποια είναι η οικονομική σημασία του πολιτικά αμφιλεγόμενου αγωγού για την Ευρώπη;
Υπάρξει δεν υπάρξει ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία, ο ρωσικός αγωγός πρέπει να λειτουργήσει, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι τιμές του φυσικού αερίου είναι στα ύψη; Ο αγωγός Nord Stream 2 εκτείνεται παράλληλα με τον Nord Stream 1, που λειτουργεί από το 2011, στον πυθμένα της Βαλτικής. Η κατασκευή του νέου αγωγού, μήκους 1.230 χιλιομέτρων, ολοκληρώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, με ενάμιση χρόνο καθυστέρηση, αφού ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να λειτουργήσει από τις αρχές του 2020.
Ο αγωγός ανήκει στη ρωσική εταιρεία Gazprom, που ανέλαβε το ήμισυ του συνολικού κόστους κατασκευής, που ξεπέρασε τα 11 δισ. ευρώ. Το υπόλοιπο κόστος χρηματοδοτήθηκε από μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία πέντε εταιρειών: OMV (Αυστρία), Wintershall Dea (Γερμανία), Engie (Γαλλία), Uniper (Γερμανία) και Shell (Ηνωμένο Βασίλειο). Αλλά από τότε που οι Αμερικανοί αντιτάχθηκαν στο έργο υπό τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ορισμένες εταιρείες υπαναχώρησαν. Φοβούνται ότι η συμμετοχή τους θα καταλήξει σε μια λίστα αμερικανικών κυρώσεων.
Τουλάχιστον 18 ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν σταματήσει τις δραστηριότητές τους στο έργο. Ο αγωγός δεν βρίσκεται όμως ακόμη σε λειτουργία, επειδή δεν έχει πιστοποιηθεί από τις αρμόδιες αρχές της Ε.Ε. και της Γερμανίας. Κάτι που, αν γίνει τελικά, θα χρειαστεί αρκετούς μήνες.
Διαβάστε ακόμη:
Επίδομα ακρίβειας έως 300 ευρώ σε 1.000.000 νοικοκυριά – Τα κριτήρια επιλογής
ΕΔΑ Αττικής: Οι καταναλωτές αψηφούν το ράλι τιμών στο φυσικό αέριο
ΙΕΝΕ: Οι διεθνείς και οι εγχώριες αιτίες για την αύξηση των τιμών της ενέργειας