Επτά χώρες υπέγραψαν μια συμφωνία να σταματήσουν την κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής ενέργειας από άνθρακα στο πλαίσιο πρωτοβουλίας που ξεκίνησαν τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία στοχεύει στη συγκέντρωση περισσότερων υπογραφών πριν από την παγκόσμια διάσκεψη κορυφής για το κλίμα COP26 στη Γλασκώβη τον επόμενο μήνα.
Η συμφωνία No New Coal, όπως αναφέρει το Bloomberg, είναι η πιο πρόσφατη προσπάθεια στην κατεύθυνση της κατάργησης των πιο βρώμικων ορυκτών καυσίμων. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θέλει να τερματίσει τις όποιες κινήσεις για την κατασκευή νέων εργοστασίων φέτος, ενώ ο πρόεδρος της COP26 Αλόκ Σάρμα δήλωσε ότι στόχος του για τη σύνοδο κορυφής είναι «να στείλει τον άνθρακα στην ιστορία». Η Χιλή, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, το Μαυροβούνιο, η Σρι Λάνκα και το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψαν την τελευταία δέσμευση.
«Η απομάκρυνση από τον άνθρακα δεν είναι ένα θανατηφόρο σήμα για την εκβιομηχάνιση, αλλά μια πολύ καλύτερη ευκαιρία για πράσινες θέσεις εργασίας», δήλωσε η Damilola Ogunbiyi, διευθύνουσα σύμβουλος του διεθνούς οργανισμού Sustainable Energy for All, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ. Αυτό είναι «που θα ωθήσει άλλες χώρες να ενταχθούν», είπε.
Μια ξεχωριστή πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2017 και ονομάζεται Powering Past Coal Alliance, θέτει έναν υψηλότερο πήχη. Περιλαμβάνει 41 χώρες που έχουν δεσμευτεί να καταργήσουν σταδιακά τις υπάρχουσες δραστηριότητες άνθρακα το 2030 σε πολλές περιπτώσεις, εκτός από την δέσμευση ότι δεν θα κατασκευάσουν
νέα εργοστάσια. Επιπλέον 40 χώρες εκτός αυτής της συμμαχίας δεν έχουν ούτε έναν σταθμό παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, σύμφωνα με την περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης E3G.
Αυτό σημαίνει ότι περισσότερες χώρες ήταν έτοιμες να δεσμευτούν να μην κατασκευάσουν νέα εργοστάσια άνθρακα, αλλά δεν ήταν όλες έτοιμες να σταματήσουν σταδιακά τις υπάρχουσες μονάδες. Το σύμφωνο No New Coal εκτιμάται ότι δίνει μια ακόμη ευκαιρία στις χώρες να απαλλαγούν από τον άνθρακα.
Συγκρότηση νέων πράσινων συμμαχιών
Εν όψει του COP26, δημιουργούνται μια σειρά τέτοιων εθελοντικών συμμαχιών. Την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησαν την παγκόσμια κίνηση για το μεθάνιο που στοχεύει στη μείωση των εκπομπών του αερίου κατά 30% μέσα σε μια δεκαετία. Τον περασμένο μήνα, η Δανία και η Κόστα Ρίκα ξεκίνησαν το
Beyond Oil and Gas Alliance που επιδιώκει να τερματίσει την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου έως τα μέσα του αιώνα.
Παρά τις συμμαχίες που έχουν βάλει στο στόχαστρό τους τις βρώμικες πηγές ενέργειας ή συγκεκριμένα αέρια του θερμοκηπίου, η κατάσταση απέχει πολύ από τη συστηματική, ομαλή ενεργειακή μετάβαση που χρειάζεται ο κόσμος.
Η καύση άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συμβάλλει στο ένα τρίτο περίπου των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με καθαρότερες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, να γίνονται φθηνότερες στην κατασκευή και λειτουργία τους, η προοπτική τερματισμού του άνθρακα ενισχύεται συνεχώς. Σε κάθε περίπτωση, όλες οι εκπομπές από λιγνιτικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας θα πρέπει να σταματήσουν έως το 2040, προκειμένου να πιαστεί ο στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Το No New Coal πήρε ώθηση πριν από την έναρξή του, με τον Πρόεδρο της Κίνας Xi Jinping να λέει στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ αυτήν την εβδομάδα ότι η Κίνα θα σταματήσει την κατασκευή σταθμών παραγωγής ενέργειας από άνθρακα στο εξωτερικό. Δεν έδωσε λεπτομέρειες, αλλά η ανακοίνωση θα μπορούσε να σημάνει τέλος σε περίπου 40 GW νέων εργοστασίων παραγωγής άνθρακα. Αυτό θα μας σώσει από 235 εκατομμύρια τόνους εκπομπών, σύμφωνα με την Global Energy Monitor. Η δέσμευση του Jinping ήρθε μετά από παρόμοιες δεσμεύσεις από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.
«Η απόφαση του Πεκίνου σηματοδοτεί σχεδόν το τέλος της δημόσιας χρηματοδότησης για τον άνθρακα», δήλωσε ο Chris Littlecott, από το E3G. «Οι ιδιώτες επενδυτές αντιμετωπίζουν τώρα όλους τους κινδύνους να επενδύσουν σε
άνθρακα μόνοι τους».
Τα στοιχεία δείχνουν ότι την τελευταία δεκαετία ακυρώθηκαν νέες μονάδες άνθρακα συνολικής ισχύος 1.175 GW, -περίπου όσα διαθέτει η Κίνα σύμφωνα με το E3G-, αποφεύγοντας την έκκληση δισεκατομμυρίων τόνων CO2.
Το No New Coal είναι ένα μεγάλο βήμα για ορισμένους υπογράφοντες. «Η Σρι Λάνκα συζητά για το αν θα κατασκευάσει νέα εργοστάσια άνθρακα εδώ και μερικά χρόνια», δήλωσε η Christine Spearer της Global Energy Monitor, η οποία παρακολουθεί σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα παγκοσμίως. «Εάν ενταχθούν χώρες
όπως το Πακιστάν και η Μαλαισία, τότε μπορούμε πραγματικά να αρχίσουμε να βλέπουμε το τέλος των νέων εργοστασίων άνθρακα».
Ωστόσο, δεν θα υπάρξει σημαντική μείωση αν η Κίνα, η οποία φιλοξενεί περισσότερους από τους μισούς νέους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, δεν σταματήσει να χρησιμοποιεί το καύσιμο.