Nα μετριάσει τις επιπτώσεις από τα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής που επιβάλλουν αυστηρά ορόσημα στην χρήση των πλαστικών σε όλη την ΕΕ, επιχειρεί η βιομηχανία του κλάδου, επιστρατεύοντας καινοτόμες εφαρμογές και υλικά, αλλά και νέες τεχνολογίες που θα συμβάλλουν στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών, η οποία εκφράζεται από τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ), με ετήσιο τζίρο 3 δις. ευρώ και 4η σε επίπεδο εξαγωγών, ήδη οργανώνει τις δικές της άμυνες για να αντιμετωπίσει την πανευρωπαϊκή «αντιπλαστική» πολιτική.
Στο πλαίσιο αυτό ετοιμάζει επενδυτικά προγράμματα προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του κλιματικού νόμου, ο οποίος υποχρεώνει τις ελληνικές επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, κατά τουλάχιστον 30% σε σύγκριση με το έτος 2019.
Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο ΣΒΠΕ, τα πλαστικά είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, δίνοντας έμφαση στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Η επιτάχυνση της μετάβασης στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που προκύπτουν κατά τη διαχείριση των σχετικών αποβλήτων. Για αυτό και επισημαίνεται η ανάγκη για την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών τόσο στη μηχανική όσο και στη χημική ανακύκλωση πλαστικών, αλλά και στην αξιοποίηση τεχνικών και μηχανικών-βιολογικής επεξεργασίας.
Η αξιοποίηση νέων τεχνικών και τεχνολογιών θα ενισχύσουν την ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών και ενέργειας, θα αυξήσουν την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης και επεξεργασίας, καθώς επίσης θα μειώσουν το ποσοστό των απορριμμάτων που οδηγούνται για καύση και ταφή.
Επιπλέον, η βελτίωση της καθαρότητας των διαλεγμένων υλικών, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και με τη θέσπιση συγκεκριμένων προδιαγραφών και κριτηρίων στους ανακυκλωτές, οδηγεί σε καλύτερης ποιότητας δευτερογενή υλικά.
Επαναχεδίαση προιόντων
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος θεωρεί ότι η αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης στα πλαστικά αποτελεί μία από τις μεγάλες προκλήσεις που εγείρονται στο άμεσο μέλλον.
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών επικεντρώνεται στον στόχο να καταστεί ευκολότερη η διαδικασία της ανακύκλωσης, έχοντας υπόψη ότι τα πλαστικά προϊόντα που περιέχουν μόνον ένα υλικό από τη μεγάλη οικογένεια των πολυμερών, είναι πιο εύκολο να διαχωριστούν στις μονάδες ανακύκλωσης και να ανακυκλωθούν.
Η άποψη που εκφράζεται είναι ότι τα πλαστικά είναι ένα υλικό που έχει συμβάλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της καθημερινότητας δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη, προσφέροντας μια σειρά πλεονεκτημάτων.
Οι πλαστικές συσκευασίες διατηρούν φρέσκα και χωρίς αλλοιώσεις τα τρόφιμα. Επειδή, δε, τα προϊόντα από πλαστικά είναι ελαφρύτερα σε σχέση με τα εναλλακτικά υλικά, εξοικονομούνται σημαντικές ποσότητες ενέργειας, ενώ η συσκευασία από πλαστικά έχει συχνά χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με άλλα υλικά.
Οι εταιρείες που απαρτίζουν την ελληνική βιομηχανία πλαστικών ερευνούν και αναπτύσσουν με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και τεχνικές την παραγωγή προϊόντων από πλαστικά με τους πλέον βιώσιμους τρόπους.
Σε αυτήν την προσπάθεια, ο ΣΒΠΕ έχει σύμμαχο την ευρωπαϊκή βιομηχανία πλαστικών. Για παράδειγμα, η PRE (Plastics Recyclers Europe) έχει δημιουργήσει εργαλεία όπως το «RecyClass», που έχουν ως στόχο να συμβάλουν στη βελτίωση του σχεδιασμού των προϊόντων από πλαστικά.
Με τον επανασχεδιασμό των συσκευασιών η βιομηχανία πλαστικών επιχειρεί να κάνει ευκολότερη την ανακύκλωση με τη χρήση λιγότερων υλικών, να εξοικονομήσει πόρους και ενέργεια αλλά και να συμπεριλάβει υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση στις νέες συσκευασίες. Παράλληλα, να συμβάλει στην επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων από πλαστικά και να προστατεύσει το περιβάλλον αυξάνοντας τα ποσοστά ανακύκλωσης με καλύτερο σχεδιασμό.
Η ώρα των βιοπλαστικών
Τα βιοπλαστικά είναι πλαστικά τα οποία παράγονται από πρώτες ύλες που προέρχονται από φυτικής προέλευσης προϊόντα.
Τα βιοπλαστικά ως τελικό προϊόν έχουν ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες με τα συμβατικά πλαστικά. Για παράδειγμα, ένα προϊόν από πολυαιθυλένιο που έχει προέλθει από ζαχαρότευτλο, είναι ακριβώς το ίδιο με ένα προϊόν από πολυαιθυλένιο που έχει παραχθεί από παράγωγα του πετρελαίου.
Ως στερεό απόβλητο δεν έχει καμία διαφορά. Ένα συμβατικό πλαστικό που θα απορριφθεί στη θάλασσα απαιτεί τον ίδιο χρόνο με ένα βιοπλαστικό, για να αποικοδομηθεί.
Αυτό που υποστηρίζουν οι παραγωγοί των βιοπλαστικών είναι ότι κατά την παραγωγή τους δεσμεύουν CO2 (διοξείδιο του άνθρακα) μειώνοντας έτσι το αποτύπωμα άνθρακα του τελικού προϊόντος.
Τα βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά είναι αυτά που μπορούν να αποικοδομηθούν σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Είναι είτε φυτικής προέλευσης είτε προέρχονται από παράγωγα του πετρελαίου είτε και ένα blend, μια ανάμειξη και των δύο. Υπάρχουν τέσσερις γνωστές κατηγορίες βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών:
Home Compost – μπορεί να αποικοδομηθεί σε οικιακό περιβάλλον κομποστοποίησης
OK Compost –μπορεί να αποικοδομηθεί σε συνθήκες βιομηχανικής μονάδας κομποστοποίησης
Marine Compost– μπορεί να αποικοδομηθεί στους θαλάσσιους χώρους
Ground Compost – αν καταλήξει στο περιβάλλον μπορεί να αποικοδομηθεί στο έδαφος
Επί του παρόντος, τα βιοπλαστικά πλαστικά εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1% των περίπου 367 εκατομμυρίων τόνων πλαστικού που παράγονται ετησίως.
Η αγορά βιοπλαστικών αυξάνει το μερίδιό της. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στην αυξανόμενη ζήτηση που υπάρχει παγκοσμίως, σε συνδυασμό με την εμφάνιση πιο εξελιγμένων εφαρμογών και προϊόντων.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα αγοράς που δημοσιοποιήθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Βιοπλαστικών, η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα βιοπλαστικών πρόκειται να αυξηθεί από τους περίπου 2,42 εκατομμύρια τόνους το 2021 σε περίπου 7,59 εκατομμύρια τόνους το 2026.
Ένα προϊόν από μόνο του δεν είναι πανάκεια για να δοθεί λύση στο πρόβλημα της ρύπανσης από πλαστικά. Τα βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά μπορούν να δώσουν λύσεις. Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες στη συλλογή των οργανικών υπολειμμάτων, τόσο των νοικοκυριών όσο και των χώρων εστίασης.
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος θεωρεί ότι η καλύτερη δυνατή χρήση των βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών μπορεί να προέλθει από τον καφέ κάδο και τη συλλογή των οργανικών υπολειμμάτων, που από 01/01/2024 γίνεται αναγκαστική σύμφωνα με ευρωπαϊκό κανονισμό.
Θα πρέπει να δημιουργηθούν οι υποδομές έτσι ώστε τα οργανικά υπολείμματα να συλλεχθούν, να απορριφθούν στον καφέ κάδο και από εκεί είτε να μεταφερθούν στη μονάδα κομποστοποίησης είτε να κατευθυνθούν σε μονάδες βιοαερίου, μεθανίου.
Ο ΣΒΠΕ υποστηρίζει ότι αν υπήρχαν δράσεις για την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τα οργανικά απόβλητα, τότε το πρόβλημα που υπάρχει με τον ΧΥΤΑ Φυλής θα μπορούσε να λυθεί σε ένα με δύο χρόνια.
Το πρόβλημα της ελλιπούς ενημέρωσης για τον καφέ κάδο είναι σημαντικό και δεν επιτρέπει αισιοδοξία για συντεταγμένη πορεία προς ένα μέλλον με λιγότερα απόβλητα.
Θα αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία εάν δεν υπάρξει ένας καλύτερος συντονισμός για να απαλλαγούμε από το 46% των απορριμμάτων τα οποία θα μπορούσαν να γίνουν είτε λίπασμα είτε βιοαέριο.
Ο ρόλος των μικροπλαστικών
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος και τα μέλη του αναγνωρίζουν την πρόκληση που επιφέρουν τα μικροπλαστικά και προσπαθεί να ανταποκριθεί με συγκεκριμένες δράσεις στην αντιμετώπιση της διαρροής τους στο περιβάλλον.
Τα μικροπλαστικά είναι μικρά (κάτω των 5 mm) κομμάτια πλαστικού τα οποία έχουν παραχθεί από διαφορετικά πολυμερή.
Τα μικροπλαστικά μπορούν να παραχθούν για να προστεθούν σε προϊόντα για τη βελτίωση συγκεκριμένων ιδιοτήτων (για παράδειγμα, προστίθενται μικροπλαστικά σε προϊόντα προσωπικής περιποίησης και οικιακής χρήσης για να υπάρξει καλύτερο αποτέλεσμα). Αυτά είναι τα λεγόμενα πρωτογενή μικροπλαστικά.
Τα δευτερογενή μικροπλαστικά δημιουργούνται από την υποβάθμιση και τη διάβρωση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων, τα οποία διαρρέουν στο περιβάλλον ως αποτέλεσμα μη ορθής απόρριψης των προϊόντων.
Τα μικροπλαστικά προέρχονται κυρίως από συνθετικά ρούχα (35%) και ελαστικά αυτοκινήτων (28%) από καθημερινές συνήθειες για τις οποίες δεν έχει υπάρξει ενημέρωση στο ευρύτερο κοινό για τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον.
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών συνεργάζεται στενά με την ευρωπαϊκή και την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα ο αντίκτυπος των μικροπλαστικών στο περιβάλλον και την υγεία.
Ο ΣΒΠΕ συμμετέχει μέσω του ευρωπαϊκού εταίρου του, της Plastics Europe, σε ένα πενταετές, πλήρως ανεξάρτητο επιστημονικό ερευνητικό έργο, στο οποίο συμμετέχουν παγκοσμίου φήμης ειδικοί στα μικροπλαστικά. Το έργο ονομάζεται «Brigid». [Η «Brigid» είναι θεά της αρχαίας κελτικής μυθολογίας, που σχετίζεται με τη θεραπεία, την προστασία και τη σοφία.
Με αυτήν την πρωτοβουλία, στόχος είναι να καλυφθούν τα κενά γνώσης που υπάρχουν σχετικά με τις επιπτώσεις που έχουν τα μικροπλαστικά στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.
«Η ρύπανση από μικροπλαστικά είναι ένα περίπλοκο, πολύπλευρο ζήτημα. Πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας που θα προέλθει από το έργο «Brigid» θα μας βοηθήσουν να επιλύσουμε αποτελεσματικά αυτό το πολύπλοκο παζλ» αναφέρουν στο ΣΒΠΕ.
Ποιος είναι ο ΣΒΠΕ
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) ιδρύθηκε το 1958 και συμμετέχουν βιομηχανίες μεταποίησης πλαστικών προϊόντων, κατασκευαστές μηχανημάτων και εισαγωγείς πρώτων υλών. Τα μέλη του Συνδέσμου αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της ελληνικής παραγωγής πλαστικών και συνιστούν έναν από τους κορυφαίους βιομηχανικούς τομείς στη χώρα.
Η άμεση και έμμεση απασχόληση που προσφέρει ο κλάδος, φτάνει το 1,8% του συνολικού εργατικού δυναμικού της Ελλάδας.
Ο ΣΒΠΕ είναι μέλος της EuPC (European Plastics Converters – Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Μεταποιητών Πλαστικών) και συμμετέχει στην Plastics Europe (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Πλαστικών Πρώτων Υλών).