Της Μαριάννας Τζάννε

Ενα βήμα πριν από την απόκτηση της άδειας κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων φέρεται να βρίσκεται ο Ρώσος ολιγάρχης Λεονίντ Λεμπέντεφ.
Δεκαπέντε μήνες μετά την υποβολή αιτήματος από τη Windows International προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η τελευταία, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, έχει κάνει καταρχάς θετική εισήγηση για την υλοποίηση του αγωγού που θα συνδέει τη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης με τα Σκόπια, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις του μεγιστάνα που εμφανίζεται να συνεργάζεται στην Ελλάδα με πρόσωπα μεγάλης επιρροής στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ.

Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΡΑΕ έχει ζητήσει πρόσθετες διευκρινίσεις από τη ρωσική εταιρεία σχετικά με θέματα μετοχικής σύνθεσης και εταιρικής μορφής, καθώς στην εταιρεία συμφερόντων Λεμπέντεφ που θα αναλάβει το έργο του αγωγού εμφανίζονται ως μέτοχοι φυσικά πρόσωπα τα οποία συμμετέχουν και σε αντίστοιχη εμπορίας φυσικού αερίου του Ρώσου επιχειρηματία στα Σκόπια.

Αρμόδιες πηγές της ΡΑΕ εκφράζουν την εκτίμηση ότι, εφόσον δοθούν οι απαραίτητες διευκρινίσεις, εντός των επομένων εβδομάδων θα οριστικοποιηθεί όλος ο σχεδιασμός.

Η ΡΑΕ είχε βάλει στον πάγο το έργο που τώρα εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει, στάση που φαίνεται να συνδέεται και με την ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, (ΔΕΣΦΑ) που πλέον ανήκει πλειοψηφικά στο κλαμπ των ισχυρών μετόχων του TAP (Snam, Enagas, Fluxys).

Ο εθνικός διαχειριστής έχει εντάξει στο δεκαετές επενδυτικό πρόγραμμα ανάπτυξής του (2017-2026) ένα αντίστοιχο πρότζεκτ ύψους 50 εκατ. ευρώ, του οποίου όμως η έγκριση εκκρεμεί στη ΡΑΕ εδώ και έναν χρόνο. Μάλιστα ο ΔΕΣΦΑ είχε υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την κρατική εταιρεία των Σκοπίων (MER) και δεν έχει κρύψει το ενδιαφέρον του για την υλοποίηση του έργου, με στελέχη της διοίκησης να πραγματοποιούν και συναντήσεις για τον σκοπό αυτό με τη σκοπιανή κυβέρνηση. Προ μηνών, στο πλαίσιο της διαβούλευσης του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης, με επιστολή της προς τον Ρυθμιστή η πλευρά Λεμπέντεφ είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις της για το σχέδιο του ΔΕΣΦΑ, επικαλούμενη μάλιστα αντίστοιχο μνημόνιο συνεργασίας που έχει υπογράψει και η ίδια με τη σκοπιανή κυβέρνηση. Η ρωσική πλευρά είχε ταχθεί κατά της υλοποίησης του έργου ως κομμάτι του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, προτείνοντας το δικό της ως ανεξάρτητο σύστημα.

Γρίφος η στάση της ΡΑΕ στην πρόταση του ΔΕΣΦΑ

Στην αγορά ενέργειας διατυπώνονται πολλά ερωτήματα για τη στάση της ΡΑΕ σε σχέση με τον ΔΕΣΦΑ, επισημαίνοντας τη δυσκολία που αντιμετωπίζει, καθώς το ρωσικό αίτημα έχει προηγηθεί αυτού της εταιρείας. Αρμόδιες πηγές της Αρχής σημειώνουν ότι το αρχικό σχέδιο Λεμπέντεφ προέβλεπε την κατασκευή του έργου από τον ίδιο και διαχείριση από τον ΔΕΣΦΑ, αφήνοντας παράθυρο συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών. Ανεξάρτητα από την τύχη αυτής της πρότασης, η κίνηση της ΡΑΕ να αξιολογήσει τον φάκελο του αγωγού μετά τις ασφυκτικές πιέσεις της άλλης πλευράς δημιουργεί στοιχεία αιφνιδιασμού προς τους νέους μετόχους του ΔΕΣΦΑ.

Αν η κοινοπραξία που έχει αποκτήσει τον εθνικό διαχειριστή ενδιαφέρεται σοβαρά για την κατασκευή του έργου που θα φέρει το φυσικό αέριο στα Σκόπια και θα συνεργαστεί μελλοντικά και με άλλους αγωγούς όπως ο TAP, τότε η απόφαση της ΡΑΕ να δει θετικά το ρωσικό πρότζεκτ, που είναι ευθέως ανταγωνιστικό προς το αντίστοιχο σχέδιο του ΔΕΣΦΑ, ίσως αποτελέσει σημείο σοβαρών τριβών στις σχέσεις με την κυβέρνηση. Για τον λόγο αυτό, πηγές με γνώση του παρασκηνίου της αξιολόγησης του ρωσικού φακέλου δεν αποκλείουν η ΡΑΕ να επιλέξει μια διαφορετική γραμμή για την υλοποίηση του έργου που θα ικανοποιεί και τις δύο πλευρές (άγνωστο πώς), δίνοντας ωστόσο την πρωτοβουλία των κινήσεων στους δύο καταρχήν ανταγωνιστές. Κατ’ άλλους, τον τελικό λόγο στο έργο θα έχει το Δημόσιο και ενδεχομένως η Κομισιόν, εάν αποφασίσουν οι μέτοχοι του ΔΕΣΦΑ να στριμώξουν τη ρωσική πλευρά. Οπως σημειώνουν, η ΡΑΕ είναι ανεξάρτητη αρχή και το Δημόσιο ως μέτοχος του 34% του ΔΕΣΦΑ μπορεί να ασκήσει -εφόσον θελήσει- δικαιώματα αρνησικυρίας αν θεωρήσει ότι η όποια απόφαση της ΡΑΕ είναι σε βάρος του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας.

Ο αγωγός Ελλάδας – Σκοπίων θα προσφέρει στην ΠΓΔΜ τη δυνατότητα απευθείας πρόσβασης σε εναλλακτική προμήθεια φυσικού αερίου από την Ελλάδα και θα αναλάβει τη διασύνδεση των συστημάτων φυσικού αερίου των γειτονικών χωρών. Η διοίκηση του ΔΕΣΦΑ έχει δηλώσει επίσης ότι είναι καινούρια αγορά φυσικού αερίου για την εταιρεία, κυρίως για το υγροποιημένο φυσικό αέριο της Ρεβυθούσας, η οποία μετά την ολοκλήρωση της τρίτης δεξαμενής θα έχει μεγάλη διαθεσιμότητα εξαγωγής φυσικού αερίου.

Ο Λ. Λεμπέντεφ δεν είναι ξένος στις εγχώριες ενεργειακές μπίζνες. Στο παρελθόν είχε εμφανιστεί ως υποψήφιος αγοραστής της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ, διεκδικώντας και τις δύο εταιρείες με τίμημα άνω του 1 δισ. ευρώ. Προσέκρουσε όμως στην άρνηση της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να αποχωρήσει από το δεύτερο στάδιο του διαγωνισμού για τη ΔΕΠΑ.
O Ρώσος μεγιστάνας είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον και για την αγορά φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Με δύο αιτήσεις που είχαν υποβληθεί από την κυπριακή εταιρεία Sintez Energy Εurope Constructing Ltd και τη Sintez Green Energy Hellas αντίστοιχα διεκδίκησε άδεια για προμήθεια φυσικού αερίου, την οποία και έλαβε, καθώς και για την ανάπτυξη δικτύου διανομής φυσικού αερίου στις Σέρρες, στο Κιλκίς και τη Βέροια, άδεια την οποία δεν πήρε τελικά. Ο λόγος είναι ότι ο σχεδιασμός προσέκρουσε στα δικαιώματα ανάπτυξης που έχει στην περιοχή η Δημόσια Επιχείρηση Δικτύων Διανομής Αερίου (ΔΕΔΑ).