Πολλές ώρες δουλειάς, χαμηλοί μισθοί, έλλειψη συμβάσεων εργασίας και ανεπαρκής προστασία για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζόμενων. Εν ολίγοις, ο κλάδος τουρισμού / φιλοξενίας προσφέρει κακές συνθήκες εργασίας.
Η περιγραφή προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδικάτων στους τομείς των Τροφίμων, Γεωργίας και Τουρισμού (EFFAT/IUF-Europe) που καλύπτει πάνω από 100 σωματεία σε 37 ευρωπαϊκές χώρες.
Η περιγραφή στηρίζεται σε συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία:
• Το 2021, το ποσοστό μερικής απασχόλησης στη φιλοξενία (30%) ήταν σημαντικά υψηλότερο από ό,τι στη συνολική αγορά εργασίας (18%)
• Το 2021, το ποσοστό των προσωρινών θέσεων εργασίας ήταν σημαντικά υψηλότερο στη φιλοξενία (19%) από ότι στο σύνολο της αγοράς εργασίας (12%)
• Η φιλοξενία έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους τομείς που καταγράφουν τα υψηλότερα επίπεδα «μαύρης» εργασίας.
• Οι μισθοί τείνουν να υπολείπονται πολύ του πραγματικού μισθού διαβίωσης και οι υπερωρίες συχνά δεν αποζημιώνονται επαρκώς.
Στην ΕΕ των 27, το εργατικό κόστος και οι απολαβές στην τουριστική βιομηχανία τείνουν να είναι σημαντικά χαμηλότερα από ό,τι στη συνολική οικονομία. Το 2021, το μέσο ωριαίο κόστος εργασίας ήταν 29,1 ευρώ, ενώ το μέσο ωριαίο κόστος εργασίας για τον κλάδο της φιλοξενίας ήταν 16,7 ευρώ.
Με αυτά τα δεδομένα δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο κλάδος υποφέρει από μεγάλες ελλείψεις προσωπικού, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη. Στην Αυστρία και τη Γερμανία, οι εργοδότες ζητούν αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ωραρίων, ώστε να μπορέσουν να προσθέσουν στους υπαλλήλους τους περισσότερες ώρες εργασίας εβδομαδιαίως και να μειώσουν τα ρεπό τους.
Πρόσφατα η EFFAT εξέδωσε μελέτη με τίτλο «Καταπολεμήστε τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού στον τουρισμό βελτιώνοντας την ελκυστικότητα των θέσεων εργασίας.»
Ο Kristjan Bragason, γενικός γραμματέας της EFFAT παρουσιάζει στο newmoney τους βασικούς της άξονες.
«Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, η κατάσταση για τους εργαζόμενους σε τουρισμό/ διαμονή είναι ανάλογη με αυτή στην Ελλάδα: χαμηλοί μισθοί, πολλές ώρες εργασίας, επισφαλείς συμβάσεις» μας είπε. «Τα αίτια ποικίλλουν. Ένα από αυτά είναι δημογραφικό: η βιομηχανία επανδρώνεται κυρίως από νέους, που τη βλέπουν ως μεταβατικό στάδιο πριν βρούνε μία “πραγματική δουλειά.” Επίσης, ο κλάδος ιστορικά χαρακτηρίζεται από επισφαλείς συνθήκες εργασίας. Οι δύο αυτοί παράγοντες οδηγούν στην τάση να υπάρχει μικρότερη εκπροσώπηση από συνδικάτα, γεγονός που εν πολλοίς προκαλεί τις σημερινές συνθήκες. Η EFFAT όμως είναι αποφασισμένη να το αλλάξει αυτό.»
Στη μελέτη σας παρουσιάζετε μία σειρά από μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Μεταξύ αυτών, προτείνετε «απογεύματα, νύχτες, σαββατοκύριακα να περιορίζονται στο ελάχιστο». Είναι αυτό εφικτό; Δεν απαιτεί περισσότερους υπαλλήλους, κάτι που πολλά ξενοδοχεία ίσως δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά;
«Φυσικά δεν θα μπορέσουμε ποτέ να εξαλείψουμε πλήρως νύχτες και σαββατοκύριακα, ωστόσο, ένας καλά μελετημένος προγραμματισμός μπορεί να φέρει σημαντικά αποτελέσματα.
Επίσης, αν οι υπάλληλοι πρέπει να δουλεύουν νύχτες και Σαββατοκύριακα, είναι δίκαιο να λαμβάνουν επιπλέον αμοιβή και επιπλέον ρεπό.
Η αβεβαιότητα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στον κλάδο, όταν οι εργαζόμενοι λαμβάνουν το βαρδιολόγιό τους μόλις δύο μέρες πριν. Είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να έχουν χρόνο να “συνέλθουν” από τις νυχτερινές βάρδιες.
Ίσως μία λύση να είναι να προσληφθούν περισσότεροι υπάλληλοι, αλλά δεν είναι η μόνη λύση.
Και οι εταιρείες πρέπει να επανεξετάσουν το μοντέλο λειτουργίας τους, αν τα περιθώρια κέρδους τους είναι τόσο μικρά ώστε να μην μπορούν να προσφέρουν ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας για τους εργαζομένους τους.»
Λέτε επίσης ότι «πρέπει να έχει προτεραιότητα η μόνιμη και πλήρης απασχόληση». Πώς είναι αυτό δυνατόν όταν ο τουρισμός είναι μια εποχική βιομηχανία; Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, οι περισσότεροι προορισμοί φιλοξενούν τουρίστες από τα τέλη της άνοιξης έως τις αρχές του φθινοπώρου.
«Καταρχάς, ο κλάδος της φιλοξενίας-τουρισμού δεν είναι όλος εποχικός. Υπάρχουν πολλά εστιατόρια, ξενοδοχεία και άλλοι χώροι που λειτουργούν σε ετήσια βάση και παρόλα αυτά απασχολούν τους εργαζομένους τους με επισφαλείς συμβάσεις. Δεύτερον, η πλήρης απασχόληση και η εποχική λειτουργία δεν είναι απαραίτητα ασυμβίβαστα μεταξύ τους. Αναγνωρίζουμε ότι μεγάλα τμήματα του κλάδου της φιλοξενίας λειτουργούν εποχικά, αλλά υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί αυτό.
Ορισμένες μεγαλύτερες αλυσίδες ξενοδοχείων όπως το Club Med, για παράδειγμα, έχουν προγράμματα που επιτρέπουν στους εργαζόμενους να μετακινούνται από τη μια τοποθεσία στην άλλη για να περιορίσουν τον αντίκτυπο της εποχικότητας. Πολλές εταιρείες καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες για να μειώσουν την εποχικότητα των επιχειρήσεών τους, ενώ άλλες χρησιμοποιούν την εκτός σεζόν περίοδο για να εκπαιδεύσουν και να αναβαθμίσουν τους υπαλλήλους τους. Αυτή είναι μία πολύ σημαντική δράση, καθώς όλος ο κλάδος παραπονιέται για έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων.
Σε πολλές χώρες, ο κλάδος της φιλοξενίας απασχολεί νέους εργαζομένους για να ανταπεξέλθει στις διακυμάνσεις στον αριθμό των επισκεπτών, ο οποίος ποικίλλει ανάλογα με την εποχή, την ώρα της ημέρας ή την εβδομάδα. Οι νέοι χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις ανέχονται τις αντικοινωνικές και πολλές ώρες εργασίας περισσότερο από τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους.
Οι φοιτητές μπορούν εύκολα να βρουν εργασία μερικής απασχόλησης στον τομέα της φιλοξενίας-τουρισμού που δεν έρχεται σε σύγκρουση με τις σπουδές τους, καθώς μεγάλο μέρος του ωραρίου είναι τα βράδια και τα Σαββατοκύριακα, όπου οι επιπλέον αμοιβές ή οι υπερωρίες δεν είναι ασυνήθιστες.
Στον κλάδο της φιλοξενίας το ποσοστό των απασχολουμένων κάτω των 25 ετών ανέρχεται στο 17%, ενώ στο σύνολο της οικονομίας το ποσοστό είναι μόνο 8% . Τα υψηλότερα ποσοστά εργαζομένων ηλικίας 15 έως 24 ετών καταγράφονται στην Ολλανδία (52%), στη Δανία (43%) και στην Ιρλανδία (38%).
Τέλος, είναι σημαντικό οι κυβερνήσεις να κατανοήσουν τη φύση του κλάδου και να προσφέρουν προγράμματα μερικής απασχόλησης, που να καλύπτουν την εποχικότητα.»
Ζητάτε «μισθούς με τους οποίους μπορούν να ζήσουν οι άνθρωποι»; Πώς ορίζετε αυτούς τους μισθούς; Μιλάμε για τον κατώτατο μισθό ή κάτι παραπάνω;
«Συχνά ο κατώτατος μισθός δεν ακολουθεί τις αυξήσεις του κόστους διαβίωσης, ειδικά τώρα με την αύξηση του πληθωρισμού και του κόστους προϊόντων / υπηρεσιών. Οι “φτωχοί εργαζόμενοι” είναι μια σχετικά νέα έννοια και είναι απαράδεκτο κάποιος που εργάζεται με πλήρες ωράριο να πρέπει να επιλέξει αν θα πληρώσει το ενοίκιο ή αν θα ψωνίσει από το σούπερ μάρκετ.
Δεν είναι βιώσιμο οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης να κερδίζουν τόσο χαμηλούς μισθούς ώστε να ζουν σε συνθήκες φτώχειας και να χρειάζονται επιδόματα για να θρέψουν τις οικογένειές τους. Οι μισθοί στη φιλοξενία τείνουν να είναι από τους χαμηλότερους στην αγορά εργασίας.»
Στη μελέτη τονίζετε ότι «όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να παρέχουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας». Τι εννοείτε;
«Η σύντομη απάντηση εδώ είναι ότι όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να πληρώνουν καλό μεροκάματο, κανένας εργαζόμενος δεν πρέπει να διακινδυνεύει τη ζωή και την υγεία του στην εργασία και ότι όλοι πρέπει να έχουν δικαίωμα σε σταθερή σύμβαση και πλήρη απασχόληση. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να διασφαλιστεί το δικαίωμα των εργαζομένων να ενταχθούν ή να σχηματίσουν σωματείο και να διαπραγματευτούν συλλογικά.»
Τι απαντάτε στην κριτική ότι αν ο κλάδος υιοθετήσει τις προτάσεις σας, ο τουρισμός θα γίνει πιο ακριβός και άρα προνόμιο για λίγους;
«Είναι ένας κοινός μύθος ότι τα περιθώρια κέρδους στη φιλοξενία-τουρισμό είναι τόσο μικρά που δεν μπορούν να συμπεριφέρονται δίκαια στους εργαζομένους τους. Επαναλαμβάνω, πρέπει να επανεξετάσετε το επιχειρηματικό σας μοντέλο εάν τα περιθώριά σας είναι τόσο μικρά που πρέπει να κρατάτε τους εργαζόμενους σας με μισθούς φτώχειας και να τους βάζετε να ρισκάρουν την υγεία τους μόνο και μόνο για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
Για παράδειγμα, αν δούμε τα μερίσματα που έχουν καταβάλει οι μεγαλύτερες αλυσίδες ξενοδοχείων και εστιατορίων στους μετόχους τους τα τελευταία δύο χρόνια, εκεί θα βρούμε την απάντηση για το πώς θα χρηματοδοτήσουμε αυτές τις βελτιώσεις, που πραγματικά είναι οι ελάχιστες που πρέπει να γίνουν.»
Διαβάστε ακόμα: