«Καμπανάκι» για τα κεφάλαια των τραπεζών, την ικανότητά τους να συνεχίσουν την ίδια πιστωτική επέκταση και μετά την άρση των κρατικών μέτρων στήριξης, αλλά και την συμπεριφορά των δανείων σε moratoria, έκρουσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκφράζοντας, παράλληλα, την ικανοποίησή της, τόσο για την επέκταση του «Ηρακλή», όσο και για τις αλλαγές στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
Ειδικότερα, στην 10η έκθεσή της για τη μεταμνημονιακή αξιολόγηση, η Κομισιόν σημειώνει πως η κεφαλαιακή θέση του τραπεζικού συστήματος στο σύνολό της είναι σε γενικές γραμμές επαρκής, αλλά παραμένει ως πρόκληση, εξαιτίας της χαμηλής κερδοφορίας και της κακής ποιότητας του ενεργητικού. «Μολονότι οι τράπεζες αναλαμβάνουν μία σειρά ενεργειών κεφαλαιακής ενίσχυσης για την κάλυψη του κόστους των επερχόμενων τιτλοποιήσεων και τη σταδιακή κατάργηση των μεταβατικών ρυθμίσεων προληπτικής εποπτείας, τα χαμηλά επίπεδα κερδοφορίας μπορεί να θέσουν προκλήσεις για την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών», επισημαίνει χαρακτηριστικά και συνεχίζει:
«Επιπλέον, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ήδη υψηλού ποσοστού της αναβαλλόμενης φορολογίας (59% του κεφαλαίου Common Equity Tier 1 στο τέλος του 2020). Ο υψηλός αναβαλλόμενος φόρος, η αύξηση του όγκου των κρατικών ομολόγων που έχουν οι τράπεζες, η συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό τους κεφάλαιο καταδεικνύουν έναν ισχυρό δεσμό με το κράτος, γεγονός που πρέπει να παρακολουθείται στενά εφεξής. Στα θετικά, η πρώτη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου από μία συστημική τράπεζα από το 2015 ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Απρίλιο του 2021, συγκεντρώνοντας 1,38 δισ. ευρώ. Μεσοπρόθεσμα, οι ελληνικές, όπως και όλες οι τράπεζες της ΕΕ, θα πρέπει να ικανοποιήσουν την ελάχιστη απαίτηση για ίδια κεφάλαια (MREL)».
Πιο αναλυτικά, η κερδοφορία των τραπεζών το 2020 επωφελήθηκε από τα εξαιρετικά κέρδη που αποκόμισαν στα χαρτοφυλάκια των κρατικών ομολόγων, από το φθηνό κόστος χρηματοδότησής τους, κυρίως μέσω του Ευρωσυστήματος, αλλά και από την αύξηση των καταθέσεων. Την ίδια στιγμή, αυξήθηκαν οι ανάγκες για την λήψη υψηλότερων προβλέψεων λόγω της πανδημίας και την κάλυψη των προγραμματισμένων για το 2021 συναλλαγών τιτλοποίησης μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στα θετικά, οι τράπεζες έχουν περιορίσει τα λειτουργικά κόστη χάρη στην εφαρμογή εθελούσιων προγραμμάτων εξόδου του προσωπικού. Συνολικά, το τραπεζικό σύστημα στο σύνολό του σημείωσε απώλειες μετά από φόρους το 2020, αποφεύγοντας παράλληλα την ενεργοποίηση του Νόμου Χαρδούβελη μέσα από εταιρικούς μετασχηματισμούς (hive-downs).
Αναφορικά με το 2021, η Κομισιόν εκτιμά πως το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και η αβεβαιότητα σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές επηρεάζουν τις προοπτικές του. «Τα χαμηλά επιτόκια θα πρέπει να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα, αλλά θα επηρεάσουν, επίσης, περαιτέρω τα καθαρά περιθώρια επιτοκίου, ειδικά μετά την αναμενόμενη εκκαθάριση των ισολογισμών. Αυτό θα μπορούσε να αντισταθμιστεί μέσω μίας νέας δραστηριότητας χορήγησης δανείων, αυξημένων τελών από ψηφιακές υπηρεσίες, διαχείριση πλούτου και τραπεζοασφαλιστικών υπηρεσιών και πρωτοβουλιών για τη μείωση του κόστους», σημειώνει.
«Ηρακλής»
«Η επέκταση του «Ηρακλή» αναμένεται να διευκολύνει την επιτάχυνση της μείωσης των «κόκκινων» δανείων το 2021, κυρίως μέσω μη οργανικών ενεργειών, αξιοποιώντας τις ισχυρές επιδόσεις του προηγούμενου έτους». Αυτό τονίζεται στην 10η έκθεση για τη μεταμνημονιακή αξιολόγηση, προσθέτοντας πως οι πωλήσεις και τιτλοποιήσεις στο πλαίσιο του επίμαχου μηχανισμού ήταν ο κύριος μοχλός πίσω από τη σημαντική μείωση κατά 21,1 δισ. ευρώ του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2020, φθάνοντας τα 47,5 δισ. ευρώ, μετά από μία ισχυρή απόδοση του δ’ τριμήνου. Ως αποτέλεσμα, ο σχετικός δείκτης μειώθηκε σημαντικά στο 30,2%, παραμένοντας, ωστόσο, ο υψηλότερος στη ζώνη του ευρώ.
Όπως εξηγεί η Κομισιόν, η πρόσφατη παράταση του μηχανισμού για επιπλέον 18 μήνες, σε συνδυασμό με επιπλέον 12 δισ. ευρώ που αυξάνουν το συνολικό κονδύλιο κρατικών εγγυήσεων στα 24 δισ. ευρώ, αναμένεται να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να εφαρμόσουν περαιτέρω τα σχέδιά τους για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, σε μία προσπάθεια να επιτευχθούν μονοψήφιοι δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2022. Η επιτυχία, ωστόσο, αυτών των φιλόδοξων σχεδίων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το ύψος των νέων «κόκκινων» δανείων, τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη και τις συνθήκες της αγοράς. «Οι αρχές αξιολογούν εάν απαιτείται μία πρόσθετη τροποποίηση στον σχετικό Νόμο για να αντικατοπτρίζει τις δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας. Η Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο ως απαλλαγμένο από κρατικές ενισχύσεις», επισημαίνεται.
Moratoria
Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα αρχικά σημάδια της συναλλακτικής συμπεριφοράς των δανειοληπτών που βρίσκονταν σε καθεστώς αναστολής πληρωμών υποδηλώνουν ότι ο αρνητικός αντίκτυπος στην ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων μπορεί γενικά να συμβαδίζει με τις αρχικές προσδοκίες των τραπεζών, αλλά ο κίνδυνος παραμένει. «Τα περισσότερα μορατόρια έληξαν στα τέλη του 2020, με ορισμένες περιορισμένες εξαιρέσεις, που συνδέονται ιδιαίτερα με τον τομέα της φιλοξενίας.
Τα αποτελέσματα από τους πρώτους δύο μήνες του 2021 υποδηλώνουν ότι ο αριθμός των δανείων που θα ‘κοκκινίσουν’ δεν μπορεί να υπερβαίνει την εκτίμηση που ενσωματώθηκε στα επιχειρηματικά σχέδια των τραπεζών ή στο χαμηλότερο όριο των προβλέψεων της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ)», σημειώνει και συνεχίζει: «Η ομαλή μετάβαση σε ένα κανονικό τρόπο πληρωμής για τους δανειολήπτες υποστηρίζεται από α) το ‘Γέφυρα Ι’ και β) τα προγράμματα step up των τραπεζών. Ένα παρόμοιο σχέδιο με το ‘Γέφυρα 1’, με στόχο τα επιχειρηματικά δάνεια μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και επαγγελματιών, έχει, επίσης, υιοθετηθεί πρόσφατα και θα συμβάλει στην άμβλυνση του cliff effect από τη λήξη των μορατόριων».
Ωστόσο, το ρίσκο όσον αφορά στις επιπτώσεις στην ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων ενδέχεται να αυξηθεί το β’ εξάμηνο του 2021 ή τις αρχές του 2022 και ιδιαίτερα μετά την άρση διαφόρων κρατικών προγραμμάτων στήριξης. «Αυτό θα μπορούσε να σημάνει την ανάγκη για υψηλότερες προβλέψεις από εκείνες που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής για να αποτυπώσουν πλήρως τον ενδεχόμενο αντίκτυπο της πανδημίας στα βιβλία των τραπεζών. Επιπλέον, η σημαντική ροή των νέων επισφαλών δανείων, κάτω από οποιοδήποτε σενάριο, εξακολουθεί να επισημαίνει την ανάγκη βελτίωσης της εσωτερικής ικανότητας των τραπεζών για βιώσιμες, μακροχρόνιες αναδιαρθρώσεις προς την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για τη μείωση των εξυπηρετούμενων δανείων», προειδοποιεί η Κομισιόν.
Πιστωτική επέκταση – ΕΑΤ
Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) συνεχίζει να υποστηρίζει πιστώσεις, όχι μόνο με μέτρα που σχετίζονται με την πανδημία, αλλά και με νέες πρωτοβουλίες που έχουν προγραμματιστεί για το 2021. Το Ταμείο Εγγυοδοσίας κατάφερε να παράσχει δάνεια 5,4 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη Μαρτίου, ενώ αναμένεται να απευθύνει νέα πρόσκληση προς μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες, μοχλεύοντας επιπλέον 400 εκατ. ευρώ σε νέα δάνεια. Κάτω από το ΤΕΠΙΧ ΙI έχουν χορηγηθεί δάνεια, ύψους 2,6 δισ. ευρώ, έως το τέλος Μαρτίου. Επιπλέον, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για πρόσθετα προγράμματα κατά τη διάρκεια του έτους, με έμφαση σε μικρές και μεσαίες
επιχειρήσεις. «Ωστόσο, η επικείμενη κατάργηση των κρατικών μέτρων στήριξης ενδέχεται να επηρεάσει την ικανότητα των τραπεζών να διατηρούν τέτοια επίπεδα πιστωτικής επέκτασης στο μέλλον», σημειώνεται στην έκθεση.
ΤΧΣ
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το ΤΧΣ ολοκλήρωσε την 3η εταιρική του διακυβέρνηση και την αξιολόγηση των διοικητικών συμβουλίων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. «Αυτό θα ακολουθηθεί από μια λίστα με συστάσεις προς τις τράπεζες. Ταυτόχρονα, με βάση την πρόσφατη τροποποίηση, το Ταμείο θα συμμετέχει ως ιδιώτης επενδυτής στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών, αρχής γενομένης ήδη από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς. Άλλες βασικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της διάρκειας ζωής του Ταμείου, της διακυβέρνησης, των ειδικών δικαιωμάτων, της στρατηγικής εξόδου από το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών και των κριτηρίων επιλεξιμότητας των μελών των διοικητικών συμβουλίων των πιστωτικών ιδρυμάτων αναμένεται να αντιμετωπιστούν από κοινού έως τον Οκτώβριο του 2021», επισημαίνεται.
Διαβάστε ακόμα:
Κομισιόν – Έκθεση Αξιολόγησης: Έως Μάρτιο αντί για Αύγουστο τα εκκαθαριστικά του νέου ΕΝΦΙΑ
Η βιομηχανία μόδας εκπέμπει SOS: Ποιο ύφασμα απειλεί να καταστρέψει τον πλανήτη